'Aids-epidemie blijkt veel kleiner dan verwacht'

Van onze verslaggeefster

Jet Bruinsma

DEN HAAG

'De apocalyps is uitgebleven. Toen ruim tien jaar geleden de eerste gevallen van aids in Nederland bekend werden, rekenden we op een uitbreiding tot 32 duizend aids-patiënten. We verwachtten hoge kosten voor de gezondheidszorg. Want veel van die aids-patiënten zouden in een verpleeghuis moeten worden opgenomen, omdat ze in de laatste fase dement worden. Opname in een ziekenhuis zou onvermijdelijk zijn, omdat ze vanwege zware longontsteking beademd zouden moeten worden. De thuiszorg zou de vele alleenstaande patiënten moeten helpen.'

Dr E. Simons, vice-voorzitter van de Nationale Commissie Aids Bestrijding (NCAB) en als sociaal geneeskundige verbonden aan de Amsterdamse zorgverzekeraar ZAO, constateert opgelucht dat de aids-epidemie veel kleiner is dan verwacht. 'Dementie komt onder aids-patiënten veel minder voor, dankzij de behandeling met AZT. Longontstekingen zijn goed te behandelen. Beademing is daardoor veel minder nodig. Voor een infuus hoeven ze niet meer naar het ziekenhuis, het kan thuis worden ingebracht.'

Simons maakt zich echter zorgen over wat men de democratisering van aids zou kunnen noemen, de verspreiding van de ziekte onder mensen uit de lagere sociaal-economische klasse, zoals verslaafden en allochtonen. 'In het begin waren de aids-patiënten, die vooral in Amsterdam woonden, bijna allemaal particulier verzekerd. Er waren er maar een stuk of tien bij het ziekenfonds. Maar die verhouding begint te kantelen.'

Simons vermoedt dat aids, nog steeds vooral voorkomend bij homoseksuele mannen, verspreid werd door mannen met een zeker welstandsniveau die het zich konden veroorloven verre reizen te maken. 'In die begintijd hadden we nogal wat aids-patiënten in Amsterdam een Engels accent, ze kwamen uit de Verenigde Staten. De laatste paar jaar komt dat nauwelijks meer voor. Die eerste categorie is inmiddels overleden of seropositief. Je wordt nu steeds vaker geconfronteerd met aids-patiënten die in achterstandswijken wonen.'

De arts van het Amsterdamse ziekenfonds trekt een parallel met de geschiedenis van het hartinfarct. 'Vroeger waren het de rijkere klassen die zich roomboter en sigaretten konden permitteren. Hartinfarcten kwamen vooral voor bij welgestelden. Maar zij zijn de laatste jaren gezonder gaan eten. Ze stopten met roken. Ze krijgen minder snel een hartinfarct. Nu zijn het juist vaak de mensen met lage inkomens die een infarct krijgen.'

De goedopgeleide, mondige aids-patiënten blijken goed in staat om zelf hun zorg te organiseren, ontdekten de hulpverleners in Amsterdam. 'De verwachting dat 80 procent van de aids-patiënten in een verpleeghuis zou moeten worden opgenomen, kwam niet uit. Het waren er maar heel weinig en we begrepen niet waar de anderen, die er volgens de cijfers moesten zijn, waren gebleven. Het bleek dat zij thuis door buddy's en vrienden werden verzorgd.'

Simons is bang dat de 'nieuwe generatie' patiënten niet of nauwelijks beschikt over een sociaal netwerk. Dat zou ertoe kunnen leiden dat de behoefte aan plaatsen in verpleeghuizen voor deze groep alleenstaanden zal toenemen. 'Homoseksualiteit is voor allochtonen vaak nog een taboe. Als een allochtoon aids heeft, trekt hij zich terug, zoals een katje dat voelt dat het doodgaat.'

Nederland heeft de preventie van aids goed aangepakt, vindt Simons. 'De kennis over aids is groot, ook al is het seksueel gedrag daarmee niet altijd in overeenstemming. Nu is de vraag hoe je de verschillende groepen kunt bereiken. 'We denken nu aan gespreksgroepen voor allochtonen en buddy's voor speciale groepen. '