Advocaten Syriëgangers spannen kort geding aan tegen de staat

Het gaat om vijf advocatenkantoren die in totaal 23 moeders en 55 kinderen vertegenwoordigen. Het kort geding zal op 1 november dienen.

Volgens de advocaten is Nederland verplicht ‘om zich maximaal in te spannen om ernstige mensenrechtenschendingen van Nederlandse onderdanen te voorkomen’. Sinds de Turkse legerinval in Syrië twee weken geleden zouden de Syriëgangers extra kwetsbaar zijn, stellen de advocaten. Naast het oorlogsgeweld dreigt ook het gevaar dat de bewaking in de kampen – nu nog in handen van de Koerden - verdwijnt, waardoor radicalere gevangenen ‘afvalligen’ kunnen aanvallen.

Smeekbede

In een gezamenlijke brief vragen vrouwen uit Nederland, Canada, Groot-Brittannië, Amerika, Indonesië en Duitsland, die vastzitten in kamp Al Roj, de Verenigde Naties om hulp. Volgens de vrouwen, die zeggen spijt te hebben ooit naar Syrië te zijn vertrokken, is er een reëel gevaar dat ze weer in handen vallen van IS. ‘Alstublieft’, schrijven ze, ‘laat die dodelijke mannen niet bij onze groep in de buurt komen.’

‘Het argument dat het te gevaarlijk zou zijn om de Syriëgangers uit dat gebied te halen is te makkelijk’, zegt advocaat André Seebregts, die twintig Syriëgangers vertegenwoordigt. ‘Het grootste kamp, Al-Hol, valt buiten het oorlogsgebied. 18 van de 23 vrouwen zitten daar. Daarnaast geldt dat de Koerden hebben gezegd dat de vrouwen en kinderen terug moeten naar Europa. Ook de Turken vinden dat.’

Een van de andere betrokken advocaten, Jeffrey Jordan, hoopt dat het kort geding een sterk signaal zal zijn naar de politiek om in beweging te komen, voordat het te laat is. ‘Nu dreigen die vrouwen en kinderen daar om te komen. Of ze verdwijnen uit beeld en dan weet je al helemaal niet wat je met ze aan moet.’

‘Te riskant’

Hoeveel de Nederlandse staat zich zal aantrekken van het kort geding is de vraag. In de afgelopen twee jaar vaardigde de rechtbank in Rotterdam voor tien vrouwen die in de Syrische vluchtelingenkampen zitten een bevel tot gevangenneming uit. Daarmee werd de staat opgedragen ‘om al het nodige te doen’ om de vrouwen naar Nederland te krijgen. Tot nu toe heeft Nederland deze bevelen telkens naast zich neergelegd met het argument dat de vrouwen zich in onveilig oorlogsgebied begeven. Een operatie om ze terug te halen zou daarom te riskant zijn.

Toch acht Seebregts de zaak niet kansloos. Soortgelijke processen in het buitenland zijn soms in het voordeel van de Syriëgangers beslecht. Zo haalde Duitsland afgelopen augustus bij de Syrisch-Iraakse grens drie wezen en een ernstig zieke baby op die in het vluchtelingenkamp Al Hol verbleven. Nadat familieleden een spoedprocedure hadden aangespannen, oordeelde een rechter dat deze kinderen in dit specifieke geval ‘ernstige, onredelijke en niet op een andere manier te vermijden nadelen zouden ondervinden’ als ze niet snel uit het kamp zouden worden gehaald.

Minister Grapperhaus heeft eerder al laten weten zich zorgen te maken over de omstandigheden in de kampen. Reden voor repatriëring is dat niet. Alleen als de vrouwen zichzelf melden bij een Nederlandse vertegenwoordiging in Turkije of Irak worden ze naar Nederland begeleid.