Adolf Eichmann
Verbijsterend, hoe Adolf Eichmann, een van de verantwoordelijken voor de Holocaust, snakte naar internationale aandacht.
Bettina Stangneth: Eichmann in Argentinië
Uit het Duits vertaald door René van Veen en Catalien van Paassen.
Atlas Contact; 704 pagina's; € 69,90.
Hoeveel Joden waren door de nazi's vermoord? Een paar honderdduizend? Een miljoen? In de chaotische jaren kort na de Tweede Wereldoorlog kon niemand dat exact zeggen. Ook de nazi's niet.
Duizenden manschappen en officieren waren betrokken geweest bij de Endlösing der Judenfrage, maar alleen Adolf Eichmann wist alles. Hij was de grote organisator en kende alle getallen. Maar Eichmann was spoorloos verdwenen. Dat bood de resterende nazi's de mogelijkheid alle schuld in diens schoenen te schuiven. Zij wisten nergens van.
Bettina Stangneths Eichmann in Argentinië schetst een verbijsterend beeld van het leven van de moordenaar na de val van het Derde Rijk. Eerst hield hij zich schuil in Noord-Duitsland, waarna oude kameraden hem hielpen uit te wijken naar Argentinië. Daar ontvingen andere gevluchte oud-nazi's hem hartelijk. De Argentijnse dictator Juan Péron legde hen geen strobreed in de weg. Ook de Duitse ambassade in Buenos Aires liet hem met rust. Sterker, de staf wist dat Eichmann zich in het land bevond. Maar tot 1960 werden alle vragen afgepoeierd.
De nazi's in Argentinië wisten dat Eichmann alle informatie had over de moord op de Joden, maar zij waren niet geïnteresseerd in de details. Hun desinteresse verdween in 1955, toen de eerste boeken verschenen over de Holocaust, met daarin documenten waaruit bleek dat er miljoenen Joden waren afgeslacht.
De gevluchte Nederlandse SS'er Willem Sassen nodigde Eichmann uit voor een serie interviews. Via Eichmanns uitspraken wilde hij 'bewijzen' dat de Holocaust door de Joden was georganiseerd. Eichmann was er heilig van overtuigd dat Duitsland de mensheid een grote dienst had bewezen en wilde graag naar buiten treden.
De interviews namen enkele maanden in beslag. Sassen kwam tot de voor hem schokkende conclusie dat het waar was: er waren zes miljoen Joden vermoord - op bevel van Hitler.
Kort daarop kreeg Eichmann de internationale aandacht waar hij zo naar snakte. Nazi-jager Simon Wiesenthal, de Israëlische geheime dienst en de Frankfurter hoofdofficier van justitie Fritz Bauer waren hem op het spoor.
Bauer had zo weinig vertrouwen in de Duitse instanties dat hij het initiatief aan de Israëliërs overliet. Die plukten Eichmann op 11 mei 1960 van de straat, en smokkelden hem het land uit. Tien dagen later maakte de Israëlische premier Ben-Gurion bekend dat de oorlogsmisdadiger in Jeruzalem zou terechtstaan.
Daar, in Jeruzalem, vertelde Eichmann zijn laatste en grootste leugen. Hij bleef volhouden dat hij maar een ambtenaar was geweest. Iemand die gedwongen was bevelen uit te voeren. Hij had gerekend en geregeld. Verder niks.
Eichmann hoopte zo zijn leven te redden. Tevergeefs. Maar de leugen bleek hardnekkig; velen associëren Eichmann nog steeds met de 'schrijftafelmoordenaar' die nooit een moord had meegemaakt - laat staan begaan.
Mede dankzij Eichmann in Argentinië krijgt hij nu eindelijk de status terug waar hij tijdens de oorlog zo trots op was: architect van de Holocaust.
undefined
