Adembenemende nieuwbouw

Het vernieuwde museum is een schitterend complex dat zich ondanks zijn uitgesproken eigenwijze vormen als vanzelfsprekend voegt in de omgeving. En binnen biedt het een fantastische aaneenschakeling van expositieruimtes met grote, hoge zalen en kleine, intieme kabinetten in een spannend onderling verband.

Het oorspronkelijke Van Abbe-museum (architect A.J. Kropholler, 1936) was een een bakstenen burcht met een vierkante klokkentoren. Hoewel in omvang bescheiden, kreeg het al spoedig nationale faam. In 1988 trad de huidige directeur Jan Debbaut aan: hij heeft de nu gerealiseerde nieuwbouw langs alle klippen naar de voltooiing gevoerd. De tentoonstellingsruimte van het Van Abbemuseum is verviervoudigd, het museum beschikt over de modernste technieken en is verrijkt met onder meer een auditorium, een restaurant, een winkel en een multimediale bibliotheek.

Architect Abel Cahen (1934) heeft weinig gebouwd. Wat hij bouwde kwam moeizaam tot stand, maar toonde onmiddellijk zijn grote talent. Cahen kan, als weinig anderen, zijn eigenzinnige vormentaal als gegoten in een kwetsbare omgeving passen. Daarnaast is hij een meester in het spel met licht dat zijn interieurs een rijkdom aan verrassende doorzichten geeft.

Ook in het nieuwe Van Abbemuseum zijn dit de voornaamste kwaliteiten. In hoofdzaak bestaat de nieuwbouw uit twee volumes: een met expositieruimten en een met voornamelijk het restaurant. Het eerste blok telt vijf bouwlagen (twee ondergronds) en wordt bekroond door een wonderlijk uitstulpende, 27 meter hoge toren. Het tweede blok is hiermee verbonden door een lange gang en is aangehecht aan twee oude huizen aan de Stratumsedijk die het museum gebruikt als kantoor.

Bij de hoofdingang - nog steeds de oude - is de nieuwbouw niet zichtbaar aanwezig. Maar aan de achterzijde, langs de rivier de Dommel en aan het weidse stadhuisplein, vormen de nieuwe blokken een adembenemende sculptuur. Briljant is de vondst de Dommel ter plekke te verbreden. Hier rijst het geheel uit dit verbrede water op en spiegelt zich er wellustig in.

Binnen is het Cahen gelukt om ieder detail strak in de hand te houden. Met subtiele middelen - een rond bordes, prachtige trappenhuizen - maakt hij elk bezoek aan dit museum tot een zeldzaam avontuur. Maar wie soms even vol is van alle kunst, kan een glazen erker of een nis betreden; steeds precies op een plek waar de Dommel, de stad, of het ander deel van de nieuwbouw op zijn allermooist is te zien. Dat alles geeft het nieuwe Van Abbemuseum internationale klasse.