Aardbeving Syrië en Turkije: ‘We hebben geen dekens, geen eten, geen stroom, geen tenten. We hebben het alleen maar koud’

De hulpoperatie voor de slachtoffers van de aardbeving in het grensgebied van Turkije en Syrië lijkt een logistieke nachtmerrie te worden. Vliegvelden zijn onbruikbaar, wegen onbegaanbaar, de kou extreem. Sommigen bivakkeren in hun auto, wachtend op hulp.

Toen Yunus Avci zondagavond naar zijn slaapkamer liep, de dekens van zijn bed omsloeg en vervolgens langzaam in slaap viel, was het aanbreken van een nieuwe dag gewoon nog een vanzelfsprekendheid. Maar twee dagen later struint hij opeens door de bevroren straten van Göksun, een grotendeels verwoeste stad 70 kilometer verwijderd van zijn eigen ingestorte huis, en is hij samen met zijn oom op zoek naar brandhout en benzine.

Zijn stad Kahramanmaraş is kapot, een deel van zijn familie slaapt in de auto, de rest in een zelfgemaakte tent van landbouwplastic, het dodental in zijn regio waarin hij zijn hele leven woonde, loopt inmiddels in de vele duizenden en als halverwege zijn zin opeens de grond begint te trillen, begint direct daarna ook zijn stem te beven.

‘Voelde je dat? Dat gebeurt de hele tijd. Het gaat maar door.’

Het is onwerkelijk, voegt zijn oom Mehmet Avci toe. Al die plannen die zijn familie en vrienden hadden voor de toekomst die opeens – pats, in één klap – bedolven raakten onder het puin. Allemaal mensen wier levens opeens zijn vastgelopen, omdat zij nog leven terwijl hun ouders, kinderen, vrienden of buren zijn gestorven.

De gevolgen van de aardbeving die het grensgebied tussen Turkije en Syrië maandagochtend trof, lijkt aan de rand van het rampgebied veel omvangrijker dan de 7,8 op Richters schaal doet vermoeden.

Serie naschokken

Dat komt niet alleen doordat de beving de sterkste was in de regio sinds 1939 en waarschijnlijk terechtkomt in de top tien van dodelijkste aardbevingen van de 21ste eeuw (de Wereldgezondheidsorganisatie schatte dinsdag dat het totaal aantal doden zomaar kan oplopen tot meer dan 20 duizend). Het komt ook doordat die beving werd gevolgd door een imposante serie naschokken waarvan de hevigste zelf ook weer een kracht had van 7,5.

Bovendien lag het epicentrum nabij Gaziantep, de Turkse stad die de laatste jaren uitgroeide tot een van de belangrijkste regionale centra voor de opvang van Syrische vluchtelingen. In het getroffen gebied wonen vele honderdduizenden vluchtelingen en ook over de grens zijn naar schatting vier miljoen Syriërs afhankelijk van noodhulp die normaal gesproken vanuit Gaziantep wordt georganiseerd.

Tel daarbij op dat het vrijwel nooit de trillende aardkorst is die mensen doodt, maar omvallende gebouwen, en dat juist in dit gebied relatief veel woningen rusten op star, goedkoop en weinig aardbevingsbestendig beton. Ook zijn de wegen hier onder normale omstandigheden al matig, maar nu bijkans onbegaanbaar vanwege de vele scheuren en brokstukken. De elektriciteit valt om de haverklap uit, het internet hapert chronisch, de meeste benzinepompen zijn inmiddels leeg.

Sneeuwstormen

En dan is er ook nog, tot overmaat van die toch al gigantische ramp, het extreme weer. Al voor de grond maandagochtend begon te trillen, annuleerde Turkish Airlines 170 vluchten vanwege de vele sneeuwstormen in het land. Twee dagen later is het alleen nog maar kouder geworden. Om half zes ’s avonds geeft de thermometer in de auto al min tien aan en harder rijden dan 50 kilometer per uur is bijna niet mogelijk vanwege de sneeuwval en de ijzige wind.

Het gevolg: een logistieke nachtmerrie met mogelijk dramatische gevolgen. Omdat ook de meeste vliegvelden in de buurt onbruikbaar zijn geraakt na de serie harde klappen, en de overgebleven landingsbanen zijn gereserveerd voor de in totaal negenduizend Turkse reddingswerkers die maandag en dinsdag naar het rampgebied trokken plus de reddingswerkers die vanuit vijftig andere landen worden ingevlogen, zijn vrijwel alle Turkse wegen van en naar de ingestorte steden een chaos.

Vrachtwagens met graafmachines en mobiele huizen erop rijden in een enorme colonne de ene kant op, terwijl rijen personenauto’s vol met haastig bij elkaar geraapte huisraad de andere kant optrekken.

‘We hebben geen dekens, geen eten, geen stroom, geen tenten, geen benzine. We hebben het alleen maar koud’, zegt Serdar een 43-jarige bewoner van Göksun die heeft besloten wel in zijn stad te blijven, slapend in zijn auto. Vertrekken betekent namelijk ook al zijn spullen zomaar achterlaten. Bovendien woont ook de rest van zijn familie in de getroffen regio, dus waar zou hij überhaupt heen moeten rijden?

Rode Lada

Ook zijn buren zitten al sinds maandagochtend in de rode Lada die ze op de stoep voor hun deels ingestorte huis hebben geparkeerd. In die auto passen maximaal vijf mensen, wat betekent dat er altijd een familielid buiten moet zitten bij het houtvuur. Om benzine te sparen proberen ze de verwarming in de auto pas aan te zetten als het binnen echt te koud wordt. Zo wisselen ze de hele dag door, tot er misschien een keer hulp komt.

En dan bevindt zijn stad zich nog aan de rand van de ramp, op zo’n 70 kilometer van het epicentrum van de tweede beving. Het betekent dat ook hier de plafonds maandagochtend openden waarna er een mist van krijt regende. Maar even verder op, in steden als Kahramanmaraş en Malatya is volgens de verhalen een heel nieuwe wereld ontstaan van vrijwel volledig afgeplatte steden vol verdwenen straten. De inwoners van die steden kunnen de vrieskou niet trotseren door in hun auto te gaan zitten. Die vriezen dood terwijl ze onder het puin liggen. Als ze al niet gestorven zijn.

‘We hebben meer hulp nodig’, zegt Ferhat, terwijl hij zijn inmiddels verkleumde moeder afwisselt bij het houtvuur voor hun huis. ‘Echt veel meer hulp.’