Aantonen schuld Al Qa'ida-hulpje wordt heidens karwei

Motassadeq, een ranke jongeman met een dun baardje in een grijs overhemd, maakte in de rechtszaal dinsdag een opgewekte en zelfbewuste indruk. De Hamburgse student elektrotechniek ontkende beleefd en in vloeiend Duits iets van de aanslagen te hebben geweten.

Met Mohammed Atta, de vermoedelijke aanvoerder van de kapers, had hij weliswaar gegeten, feestgevierd en vaak gesproken over de Palestijnen en over Tsjetsjenië, waar Atta heen wilde om met de rebellen mee te vechten. Maar 'over zelfmoordaanslagen is nooit gesproken', zei Motassadeq. 'Mijns inziens is dat geen oplossing.' Als moslim wijst hij geweld af. Nog steeds kan de verdachte niet geloven dat Mohammed Atta de aanslag heeft gepleegd.

Wel gaf Motassadeq tot veler verrassing toe dat hij in 2000 in een Al Qa'ida-kamp in Afghanistan een militaire opleiding van enkele weken heeft gekregen, iets wat hij tijdens de verhoren nog hevig ontkende. Volgens hem betekent dat niets: 'In de Koran wordt het wenselijk gevonden dat moslims leren schieten, rijden en zwemmen.' Zijn kans op vrijspraak is door deze bekentenis volgens waarnemers echter afgenomen.

In de rechtszaal schermt een kogelvrije glaswand de deelnemers aan het proces af van de publieke tribune. Het gerechtsgebouw werd belaagd door de internationale media. Journalisten stonden 's nachts in de rij om een plaats te bemachtigen.

De rechtszaak is van groot belang voor de strijd tegen Al Qa'ida. Voor het eerst wordt de voorbereiding van de aanslagen op 11 september voor een rechter gereconstrueerd en zal blijken of het bewijsmateriaal sluitend is. De zaak in de VS tegen Zacarias Moussaoui, de 'twintigste kaper', begint pas volgende zomer.

De landelijke openbare aanklager van Duitsland beschuldigt Motadasseq van 'lidmaatschap van een terroristische vereniging' en 'medeplichtigheid aan moord in minstens 3116 gevallen'. Volgens hem was de Marokkaan 'een radertje zonder welke de zaak niet gefunctioneerd zou hebben'. Hij was de 'plaatsvervanger' van de vliegtuigkapers, die in Hamburg bleef om de financiën te regelen en sporen uit te wissen terwijl zijn vrienden in de VS de aanslagen voorbereidden.

In 1995 kwam Motadasseq in Hamburg studeren en leerde in de moskee Atta en Marwan al-Shehhi kennen, de twee zelfmoordpiloten die de vliegtuigen in de torens van het WTC in New York vlogen. In 1996 ondertekende hij Atta's testament. De verdediging stelt dat dit een gebruikelijke vriendendienst is onder moslims.

Twee jaar later kreeg Motassadeq van al-Shehhi een notariële volmacht waarmee hij diens bank- en huurzaken kon regelen. In de maanden voor de aanslagen maakte hij van al-Shehhi's rekening enkele grote bedragen over, onder andere naar Atta, die met al-Shehhi en andere kameraden vliegles nam in de VS. Hij stuurde ook geld aan de onlangs in Pakistan gearresteerde Ramzi Binalshibh, volgens Amerikaanse onderzoekers de nummer twee van de Hamburgse cel.

De Duitse advocaten van Motassadeq zeggen dat de verdachte slechts 'onwetend vriendesdiensten verleende'. Volgens hen is het bewijs van de aanklagers 'flinterdun'. Ze verwachten vrijspraak en hekelden dinsdag de voorveroordeling van hun cliënt in de media.

De aanklagers geven toe dat de zaak tegen Motassadeq moeilijk hard te maken is. Maar ze stellen dat diens vriendschap met de terroristen, de overmakingen naar de VS en het verblijf in Afghanistan samen voldoende bewijs vormen.

De aanklagers hebben getuigen die stellen dat Motassadeq steeds radicalere uitspraken deed. Ook beschikken ze over Shadi A., die in Keulen op verdenking van terrorisme in de gevangenis zit. Hij beweert als lijfwacht van Bin Laden te hebben gezien hoe Motassadeq en de kapers in het Afghaanse kamp een gebedsdienst van Bin Laden bijwoonden.

Meer dan 160 getuigen zullen voor de Hamburgse rechtbank verschijnen. Het proces kan tot ver in het volgende jaar duren.