Aantal ondervoede patiënten blijft zorgwekkend

Dat blijkt uit de Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen van de Universiteit van Maastricht, die dinsdag aan de Tweede Kamer is aangeboden. De universiteit meet hoe vaak ondervoeding, doorligwonden, incontinentie en smetplekken (ontstekingen van de huidplooien) voorkomen in zorginstellingen. Dit jaar zijn de gegevens van bijna 36 duizend patiënten onderzocht.

Alleen het aantal patiënten met doorligwonden is afgenomen. De onderzoekers schrijven dat toe aan de grote aandacht voor preventie. Zo zijn er gespecialiseerde verpleegkundigen aangesteld. Het aantal incontinente patiënten (variërend van 17 procent in algemene ziekenhuizen tot 76 procent in verpleeghuizen) en het aantal patiënten met smetplekken (14 procent) daalt niet.

Ondervoeding blijkt vaak voor te komen bij patiënten met kanker en ouderen met dementie. Een te laag gewicht versnelt hun achteruitgang.

Er zijn richtlijnen opgesteld om de problemen zoveel mogelijk te voorkomen, maar die worden volgens de onderzoekers onvoldoende nageleefd. Zo wordt bij minder dan de helft van de patiënten ondervoeding herkend en behandeld. Patiënten worden onregelmatig of niet gewogen; te weinig wordt de hulp van diëtisten ingeroepen.

Winst moet komen van speciale projecten waarbij instellingen elders beproefde ervaringen toepassen. Aan het zogeheten verbetertraject ‘eten en drinken’ doen nu zo’n zeventig verpleeg- en verzorgingshuizen mee, aldus Henry Mostert, projectleider bij het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW).

Mostert benadrukt het belang van een gezamenlijke, rustige maaltijd, waarbij bewoners zelf kunnen kiezen wat ze willen eten. Het komt nog steeds voor, zegt hij, dat bewoners van verpleeghuizen een blad met eten voor hun neus krijgen, dat na een half uur weer wordt weggehaald, terwijl ze nauwelijks hebben gegeten.

Het wegen van bewoners en het in de gaten houden van hun gewicht hoort bij verantwoorde zorg, vindt Mostert. ‘Als de kleren te ruim gaan zitten, ben je al veel te ver heen.’

In sommige verpleeghuizen beschouwt het personeel de controle van het gewicht als een medische handeling, zegt hij. Ook wordt het wegen als te belastend beschouwd voor de bewoners, zegt Mostert. ‘Maar bewoners zitten daar nu juist opdat ze in de gaten gehouden kunnen worden. En velen blijken het juist erg leuk te vinden als ze regelmatig worden gewogen. Het voelt als een beetje extra aandacht.’