Mao-als-mens
Gisteren overleed Lü Houmin, huisfotograaf van Mao Zedong. Hij fotografeerde vooral de menselijke kant van de Grote Leider. Toch werd ook hij verbannen.
Hij is een laatkomer in de rode hofhouding van Mao Zedong, die 21-jarige onderwijzer Lü Houmin. Als hij in 1950 als persoonlijk fotograaf in Zhongnanhai, het Chinese Kremlin, aankomt, zijn er al twee officiële fotografen die Mao nog kent uit de jaren voor de revolutie. Lü wordt specialist in het genre Mao-als-mens. Of het nu een vaderlijke Mao in de tuin met zijn dochter Li Na is of Mao als Vader van de jonge Natie.
Die heerlijk onschuldige jaren, toen zuiveringen en factiestrijd ver weg waren, duurden niet lang. De frons op het gezicht van de Grote Roerganger boven de restjes van vermoedelijk een officieel diner met Russen Mao was een Zuid-Chinese boer met dito tafelmanieren en het zwaar verzilverde bestek werd alleen uit de kast gehaald als Sovjet-vrienden kwamen eten is een van de zeldzame momenten waarop de ergernis is te zien.
1956 is een boos jaar. Tijd om de vijanden als slangen uit hun holen te lokken met een campagne tegen alles wat 'rechts en revisionair' is. Het startsein bestaat uit een drietal zwemtochten om te laten zien hoe vitaal hij is.
In 1961 zwemt hij weer, voor het oog van Lü's camera. Een bloedhete augustusdag in Midden-China, een heuveltje verderop vergaderen zijn kameraden over de verschrikkelijke hongersnood die al drie jaar duurt. Dat jaar sterven twaalf miljoen mensen. Officieel wegens 'natuurrampen', eigenlijk door het economisch wanbeleid van Mao. Mao onttrekt zich zo veel mogelijk aan die conferentie.
Bij het stuwmeer kan hij zijn echtgenote ontwijken en werk maken van enkele jongedames. Uiteindelijk ontkomt hij er niet aan enige verantwoordelijkheid te nemen. 'Wie leert zwemmen, verslikt zich nu eenmaal in het water', zegt hij na zo'n zwemmiddag. En zo zijn fouten ook onvermijdelijk, wil je revolutionaire sprongen voorwaarts maken.
Hij onthoudt wie hem aanvalt en rekent jaren later af. Kijk naar de zenuwen in de lach van Lü in dat vliegtuig in 1964. Hij is inmiddels journalist van persbureau Nieuw China. Maar tijdens Mao's laatste campagne, de Culturele Revolutie, zijn zelfs intimi van de Rode Zon niet veilig. In 1967 wordt Lü, zoals honderden miljoenen kaderleden, naar het platteland verbannen.
Gaf niets, dat was een rustige, idyllische omgeving en de Voorzitter zorgde al in 1974 dat Lü weer journalist werd, vertelde de fotograaf in zijn memoires. Dankbaar en loyaal tot het einde stierf hij gisteren op 88-jarige leeftijd.
