50 duizend euro voor afscheidsfeest burgemeester: is dat veel of weinig?

Een optreden van een topveertigzanger? Een rondrit in een oldtimer door alle dorpskernen die de burgemeester heeft gediend? Of toch maar een receptie met koffie en cake? Waar ligt de grens tussen schraalheid en overdaad als het gezicht van een gemeente afzwaait?

Zaanstad neemt vandaag na negen jaar afscheid van Geke Faber als burgemeester. Het feest is er niet zonder slag of stoot gekomen: er waren felle reacties toen bleek dat er 50 duizend euro voor was uitgetrokken. Moet dat nu echt, in een gemeente met een voedselbank waar treitervloggers negatief het nieuws haalden?

Spijtig, vindt Sanna Munnikendam. De lokale fractievoorzitter van D66 begrijpt vooral niet dat een aantal fracties achteraf zo van leer trekt tegen het vrijgemaakte bedrag. 'Ze hebben er toch echt zelf mee ingestemd.'

Nu is het beeld ontstaan dat Zaanstad met geld smijt om zijn burgemeester in de watten te leggen, zegt ze. 'Terwijl we juist heel kritisch naar de kosten hebben gekeken. Raadsleden mogen bijvoorbeeld hun partner niet meenemen naar het feest. En we hebben ook geen bekende artiest met wortels in Zaanstad uitgenodigd.'

Alsof het feestje van Faber alleen voor haarzelf is bedoeld, zegt Munnikendam. 'Er worden ook andere mensen in het zonnetje gezet. Dit is nadrukkelijk een feest voor alle inwoners. Daarom is de toegang ook gratis.' De 50 duizend euro komt uit het budget voor activiteiten van het college, aldus de gemeente. 'Het kost dus niks extra's.'

Geen richtlijnen

Faber is niet de enige burgemeester die dit jaar afzwaait. Dat gebeurt of gebeurde bij veertig gemeenten, blijkt uit een inventarisatie van de Volkskrant. Van klein (Renswoude, vijfduizend inwoners) tot groot - Haarlem - en alles ertussenin.

Ze mogen zelf weten wat ze uitgeven. De richtlijnen waarop GroenLinks in 2010 aandrong, zijn er nooit gekomen. Omdat het maatwerk is, kan Den Haag onmogelijk toetsen wanneer een afscheidsfeestje de grens overschrijdt, zei toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Hirsch Ballin.

Uit een inventarisatie van het tv-programma NOVA bleek zes jaar geleden dat nogal wat gemeenten uitpakten bij het uitluiden van hun burgemeester. Zo spendeerde Rotterdam 2 ton aan het afscheid van Ivo Opstelten - dat van zijn voorganger Bram Peper had 335 duizend gulden gekost.

De bedragen liggen tegenwoordig lager, ook omdat de publieke opinie een grote rol speelt en alle informatie opvraagbaar is. De burger kijkt mee over de schouder en betaalt mee aan de feestjes. Dus moeten gemeenten zich kunnen verantwoorden als ze de slingers ophangen.

Hoe duur het mag zijn, hangt af van een aantal zaken. Hoelang diende de burgemeester? Vertrekt hij vrijwillig? Was hij een zichtbare burgemeester die vocht voor de belangen van de gemeente? Is hij jammerlijk gesneuveld, bijvoorbeeld door een nachtelijke escapade of een verzwegen bonnetje?

De burgemeester heeft een flinke stem in zijn eigen afscheid. Zo stelde Bernt Schneiders twee voorwaarden aan het feestje dat Haarlem in september voor hem organiseerde. Hij wilde zijn tienjarige ambtstermijn in de stad graag afsluiten met de mensen met wie hij intensief had samengewerkt. En het feest moest beslist niet te duur zijn. 'Dat past niet bij mijn stijl. En ik wilde na een goede periode in de stad niet eindigen met een vlek op mijn reputatie vanwege een te duur feestje.'

De kosten kwamen uit op 35 duizend euro, ofwel 22 cent per inwoner. Niet overdreven veel voor de dertiende gemeente van Nederland. Schneiders: 'Veel mensen hebben belangenloos een bijdrage geleverd. De vroegere begeleidingsband van Herman Brood, Wild Romance, wilde bijvoorbeeld voor 600 euro een try-out voor zijn tournee komen geven.' Schneiders speelde zelf mee op gitaar.

Dat elke bezoeker twee consumptiemunten in zijn hand kreeg gedrukt en de rest van zijn drankjes zelf moest betalen, snapte Schneiders uiteindelijk wel. 'Twee munten lijken weinig, maar je moet wel een zaal huren, er moet catering zijn. Het gaat hard met de kosten op zo'n dag.'

Tumult

In andere gemeenten veroorzaakten de afscheidfeestjes wel tumult. Zo verzuimde Halderberge, dat zijn burgemeester volgende week vaarwel zegt, om de begroting voor het afscheid van twee wethouders vooraf door de gemeenteraad te laten goedkeuren.

In Zutphen ontstond commotie toen bleek dat er 52 duizend euro was uitgetrokken voor een 'waardig' afscheid van burgemeester Arnold Gerritsen. Daarbij waren wel de kosten van de nieuwjaarsreceptie opgeteld, haastte de gemeente zich te zeggen. Ook een waterwerk ter waarde van 10 duizend euro had niet op de begroting moeten staan: dat was een cadeau aan heel Zutphen.

De meeste gemeenten doen vooral bescheiden, getuige de filmpjes die lokale omroepen schoten van de feestjes en recepties. Zo ontving burgemeester Huisman van Reimerswaal onder meer een doosje met kippeneieren van de lokale kinderboerderij. In Zederik bleef het budget binnen de 12,5 duizend euro, omdat bij de koffie alleen een petitfourtje werd geserveerd.

Het vertrouwde beeld op zo'n dag: de burgemeester die nog één keer met de ambtsketting om de hals handen schudt en met een penning, ridderorde of ereburgerschap wordt verrast. Niet zelden blijkt hij of zij vastgelegd op een schilderij, zoals ook Geke Faber van Zaanstad. De kosten van het kunstwerk dat ze gisteren mocht onthullen: 6.000 euro.

Een prijzig cadeau? Munnikendam van D66: 'Het is geen cadeau, want het schilderij blijft op het stadhuis hangen. En het is een traditie voor elke vertrekkende burgemeester. De waarnemend burgemeesters niet, die krijgen hier een foto.'

^{Met medewerking van Olivier Thé.}

Hieronder een aantal voorbeelden van burgemeesters die afgelopen jaar afscheid namen:

Arnold Gerritsen, Zutphen. Kosten: 52 duizend euro

_{Door: Foto Video Zutphen}

Bernt Schneiders, Haarlem. Kosten: 35 duizend euro

_{Door: Fotoadschaap}

Jan de Ruiter, Zevenaar. Kosten 27 duizend euro. De culturele avond vanwege zijn afscheid:

_{Door: Gerjan Van Der Zwaag}

Jon Hermans, Almelo. Kosten onbekend

_{Door: AAVISIE}

Dick van Hemmen, Nunspeet. Kosten onbekend

_{Door: Omroep Gelderland}

Arjen Gerritsen, De Bilt. Kosten onbekend

_{Door: Regio TV De Bilt}