4,2 miljard geëist van bestuurders KPNQwest

AMSTERDAM/LONDEN Het moest een hypermodern glasvezelnetwerk worden voor de fine fleur van het Europese bedrijfsleven. Het mondde uit in de grootste boekhoudfraude uit de Nederlandse geschiedenis, aldus de curatoren. De ondergang van KPNQwest nam woensdag een nieuwe wending.

De curatoren van het failliete KPNQwest hebben twaalf ex-bestuurders en de twee moederbedrijven – KPN en het Amerikaanse telecombedrijf Qwest – gedagvaard wegens hun aandeel in het faillissement. ‘We hebben intussen zoveel bewijs voor fraude en wanbeleid, dat we de gedaagden hoofdelijk aansprakelijk stellen voor de openstaande schulden van 4,2 miljard euro’, aldus curator Marcel Windt.

Een deel kan dus voor rekening komen van KPN, een van de grootste beursfondsen in Nederland. Het bedrijf wilde gisteren alleen zeggen dat het het bericht ‘voor kennisgeving heeft aangenomen’. Bronnen dicht bij het bedrijf meldden echter dat KPN onaangenaam verrast is, vooral omdat het faillissement al lang geleden is uitgesproken. ‘Dit hadden ze niet meer verwacht’, aldus een van hen.

Jaren na geruchtmakende megafraudes zoals bij de Amerikaanse firma’s Enron en Worldcom lijkt Nederland nu echter alsnog zijn eigen schandaal te krijgen. Naar het bedrijf uit Hoofddorp, dat in 2002 failliet ging, wordt al geruime tijd onderzoek gedaan.

Tot degenen die zich moeten verantwoorden behoort ook KPN-bestuurder Eelco Blok, die de afgelopen tijd vaak werd genoemd als mogelijke opvolger van de volgend jaar vertrekkende topman Ad Scheepbouwer. Hij hield destijds als commissaris toezicht bij KPNQwest. Ook de Nederlander Marten Pieters is opgeroepen om in januari voor de rechter in Haarlem te verschijnen en een reeks Amerikanen, onder wie ex-topman Jack McMaster.

KPNQwest was samen met UPC en Versatel een van de drie beursgenoteerde Nederlandse ‘kabelcowboys’ die vanaf eind jaren negentig deelnamen aan de wedloop bij de aanleg van glasvezelnetwerken. Ze anticipeerden op een explosieve groei van het internetverkeer. Met geleend geld staken ze miljarden in ondergrondse kabels en centrales. KPNQwest bleek hierbij buitengewoon ambitieus, en werkte aan een pan-Europees netwerk van 25 duizend kilometer dat zich uitstrekte tot Scandinavië en vijftig grote steden verbond via geavanceerde ‘CyberCenters’.

Bij presentaties schermde het bedrijf met internationale klanten als Dell, Nokia, AOL Time Warner en KLM. McMaster gedroeg zich hierbij als een captain of industry, die klaagde dat er altijd wel ergens een ‘fucking burgemeester’ was die zijn ‘miljardenbusiness’ dwarsboomde bij het graven van kabelgeulen. De groeicijfers mochten er echter steeds weer zijn.

In werkelijkheid verbrandde het bedrijf in hoog tempo kasgeld en werden er grote verliezen geleden. De glasvezelmarkt was immers ingestort vanwege overcapaciteit. Glasvezelbedrijven vielen overal bij bosjes om.

In de sector bleek daarnaast op grote schaal gerommeld te worden met de boeken. Er gingen ook geruchten dat KPNQwest (550 werknemers in Nederland) zich hieraan schuldig had gemaakt. In mei 2002 ging het bedrijf failliet.

Sprookje
Volgens de curatoren hield KPNQwest het sprookje vanaf maart 2000 in stand door zijn omzet kunstmatig op te blazen. Die zou in de jaren daarop slechts de helft hebben bedragen van wat er middels schijntransacties in de boeken stond.

Beleggers en banken – die kort voor het faillissement nog honderden miljoenen in het bedrijf pompten – waren woedend over de ondergang van KPNQwest. Sindsdien regent het rechtszaken waarbij schuldeisers, curatoren en andere belanghebbenden elkaar in verschillende gedaanten het leven zuur maken.

Bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam loopt nog steeds een enquête wegens mogelijk wanbeleid. Hierom was verzocht door de VEB. De beleggersvereniging probeerde de enquête onlangs vergeefs ingetrokken te krijgen, nadat zij een schikking had bereikt met KPN en Qwest. Die beloofden 19 miljoen euro te betalen aan enkele duizenden beleggers.

Dat bedrag stelt niets voor, naar nu blijkt. ‘Beleggers, financiers, toeleveranciers, klanten, personeel en (andere) schuldeisers zijn ernstig en stelselmatig misleid’, aldus de curatoren. Het grote verschil tussen de 19 miljoen die VEB wist binnen te halen en de 4,2 miljard waar de curatoren voor gaan, ligt besloten in de verschillende partijen die worden vertegenwoordigd, aldus curator Windt. ‘De VEB schikte namens twee- of drieduizend aandeelhouders. Wij vertegenwoordigen de schuldeisers en wat ons betreft zijn die eerder aan de beurt dan de aandeelhouders.’

Nog altijd duister is de rol die de moederbedrijven KPN en Qwest hebben gespeeld in de transacties waarbij ze diensten afnamen van hun dochterbedrijf. Op de lijst gedaagden staan ook Maarten Henderson, Joop Drechsel, Pierre Everaert, allen ex-topmanagers van KPN(Qwest).