Van teruglopende kwaliteit sperma lijkt geen sprake
Er is geen wetenschappelijk bewijs dat de kwaliteit van sperma bij mannen in de westerse wereld de afgelopen vijftig jaar is gedaald....
Van onze verslaggeefster
AMSTERDAM
In 1992 publiceerden de Deense onderzoekers E. Carlsen en N. Skakkebaek een samenvattende studie waaruit moest blijken dat de aantallen zaadcellen en de levendigheid daarvan de afgelopen vijftig jaar flink zijn teruggelopen.
Er kwam van alle kanten direct al kritiek op de methoden en conclusies van de studie. De nieuwste epidemiologische onderzoeken laten bovendien tegenstrijdige resultaten zien.
Volgens het RIVM zijn er van de negentien onderzoeken maar vier die in grote lijnen de toets van wetenschappelijke kritiek kunnen doorstaan. Van deze vier studies geven er twee een daling van de zaadkwaliteit zien, één concludeert dat de kwaliteit gelijk is gebleven en één studie laat een stijging zien zien in aantallen zaadcellen.
In de meeste studies wordt, volgens het RIVM, onvoldoende rekening gehouden met andere factoren die de kwaliteit van zaad kunnen beïnvloeden, zoals roken, alcohol, seksuele activiteiten en de vraag of iemand een zittend beroep heeft of te strakke kleding draagt waardoor de temperatuur van de zaadballen te hoog wordt en de kwaliteit achteruit kan gaan. Ook stress, de leeftijd van de man en het seizoen kunnen invloed op de zaadkwaliteit hebben.
In het RIVM-rapport wordt er ook op gewezen dat in sommig onderzoek populaties met elkaar worden vergeleken die verschillen in genetische achtergrond en hun algemene gezondheidstoestand. Daarnaast is de methode van spermatellingen door de jaren heen veranderd.
Als oorzaak van een mogelijk slechtere spermakwaliteit wordt wel gewezen op chemicaliën in het milieu die de werking van het geslachtshormoon oestrogeen nabootsen. Het zou bij deze 'hormoonontregelaars' gaan om stoffen als dioxines, pcb's en bestrijdingsmiddelen. Maar grote verschillen tussen landen - het Finse sperma stijgt bijvoorbeeld in kwaliteit, terwijl het Schotse terugloopt - roept vragen op.
Al eerder werd twijfel geuit over onderzoeksmethoden om een mogelijke teruggang in kwaliteit van sperma vast te stellen. Vorig jaar werd tijdens een congres een onderzoek gepresenteerd waaruit bleek hoe moeilijk het tellen van zaadcellen kan zijn.
Bij zeventig laboratoria die eenzelfde spermamonster onderzochten werden afwijkingen gevonden in de tellingen die opliepen tot 70 procent.
