'Vaccinatie rechtvaardigt geen bangmakerij'

Met groeiende verbazing las ik het opiniestuk van Janneke Bazelmans in de Volkskrant van 22 juli. Voor de goede orde: ik ben (bijna) ouder, ben voor een kritische houding, ook ten aanzien van vaccinatieprogramma's die door de overheid aangeboden worden, en ben erg voor het recht van ouders om zelf te kiezen waar zij hun kinderen wel en niet voor laten vaccineren. Daarnaast ben ik arts, overigens zonder banden met de farmaceutische industrie.

Mevrouw Bazelmans beroept zich in haar artikel op enkele feitelijke onjuistheden die mijns inziens een kritische reactie rechtvaardigen. In de eerste plaats neemt zij het vaccinatieprogramma voor de Mexicaanse griep als voorbeeld voor vaccinatieprogramma's die al jaren aan zuigelingen worden aangeboden. Dit is geen rechtvaardige vergelijking.

Toen de Mexicaanse griep uitbrak, was het volstrekt onduidelijk - ook onder medische professionals - wat de daadwerkelijke impact zou zijn van dit tot dan toe onbekende virus. De overheid heeft de plicht om haar bevolking zo goed mogelijk te beschermen en probeerde (terecht) op een zo kort mogelijke termijn een werkend vaccin te verkrijgen. Omdat commerciële partijen, in casu de farmaceutische industrie, nou eenmaal als enige de middelen hebben om op een zeer korte termijn een vaccin te fabriceren, is het logisch dat de overheid hierop een beroep doet.

En inderdaad: het vaccin had een iets ongunstiger bijwerkingenprofiel (spierpijn, rode uitslag, enkele dagen een griepachtig gevoel), dan de tot nu toe bekende vaccins voor het influenzavirus. Daarbij moet onmiddellijk aangetekend te worden dat dit milde bijwerkingen zijn die nagenoeg altijd van voorbijgaande aard zijn. De korte tijd die beschikbaar was voor het maken van een vaccin, maakte dat enige concessies zijn gedaan aan het productieproces om toch snel op grote schaal een werkend vaccin te fabriceren.

Gelukkig bleek het Mexicaanse griepvirus minder gevaarlijk dan eerder gedacht en kan er, achteraf, over gediscussieerd worden of het nodig was een dergelijk vaccinatieprogramma aan te bieden. Bazelmans vergeet echter te vermelden dat wanneer het wel een gevaarlijk en dodelijk virus was, en de overheid geen vaccinatieprogramma had aangeboden, het land te klein was geweest voor alle boze verwijten aan de 'lakse overheid'.

Nodig
Dat de farmaceutische industrie verdiend heeft aan dit virus is waar, de vraag is echter of men dit ook zo erg had gevonden als het een vaccin was geweest dat vele duizenden levens gered had. Soms hebben we (artsen en overheid) de farmaceutische industrie nou eenmaal nodig.
De bestaande vaccinatieprogramma's zijn op een andere manier tot stand gekomen. Ze zijn uitvoerig getest en veilig bevonden. Daarnaast is de kostprijs van de vele bekende vaccins inmiddels dermate laag dat de winsten die hier in omgaan niet te vergelijken zijn met die van het vaccin voor de Mexicaanse griep. Dit heeft niets te maken met banden tussen overheid en farmaceutische industrie.

Bazelmans schrijft verder dat 'sommige kinderen vaker verkouden zijn, eet-en slaapproblemen hebben en eczeem krijgen'. En: 'Wie spuit er gifstoffen in een baby van amper twee maanden oud?' Dit zijn ongefundeerde uitspraken zonder wetenschappelijke onderbouwing die zo van de website van de Nederlandse vereniging Kritisch Prikken geplukt zijn. Ik nodig Bazelmans uit om de wetenschappelijke literatuur aan te leveren waarop zij haar uitspraken baseert. Wetenschappelijke literatuur, ook zonder banden met de farmaceutische industrie, laat namelijk zien dat bovenstaande uitspraken niet waar zijn. Het is een schande dat Bazelmans aan dergelijke publiekelijke bangmakerij doet.

Dat zij haar eigen kinderen vanwege ongefundeerde bangmakerij niet wil laten vaccineren is tot daar aan toe. Ze vergeet echter het populatie-effect: wanneer een significant gedeelte van de bevolking gevaccineerd is, heeft een virus geen kans om overgedragen te worden en te overleven. Wanneer dit echter daalt door ongefundeerde bangmakerij, krijgt een virus de kans zich te verspreiden zoals we nu zien met de mazelenepidemie in de zogenoemde Biblebelt.

Bijsluiter
Op twee punten plaatst Bazelmans terecht een kritische noot: een bijsluiter bij een vaccin zou terecht zijn en de discussie over opname van een vaccin voor waterpokken in het rijksvaccinatieprogramma voor primaire preventie bij zuigelingen is ook in mijn ogen terecht. Het had Bazelmans gesierd als ze zich eerst goed had laten informeren alvorens een artikel te schrijven waarin de twee bovengenoemde goede punten van haar betoog ondersneeuwen in ongefundeerde bangmakerij.

^{Klaas Bakker is neurochirug in opleiding.}