Toen vliegen nog chic was

Jazeker, dat kon vroeger. Gangpad of raam, smoking of non-smoking. Zou dat nog mogen, ergens? Ik zat laatst in het vliegtuig, en merkte dat ik tijdens de turbulentie zenuwachtig zat te frunniken met het dichtgelaste asbakje in de leuning. Hee, dacht ik, ze maken dus nog steeds vliegtuigen met asbakjes. Die niet open kunnen, maar toch: misschien dat de klepjes misschien alleen in onze contreien verzegeld zijn, en dat ze ergens aan de rafelranden van de beschaving nog open kunnen.

undefined

Mijn fantasie sloeg op hol. Met Air Kazachstan naar Rangoon vliegen, en dat dan na het opstijgen mijn non-smoking-lampje uit gaat! Dat ik er eentje opsteek, en dat mijn buurman, die te laat heeft ingecheckt zodat de enige nog beschikbare stoel in het door hem verafschuwde rookgedeelte is (hij is een geheelonthoudende Zweedse diplomaat), demonstratief gaat zitten kuchen. Glimlachend negeer ik hem en neem een slokje van mijn single malt. Ja dat gedoe met die diplomaat en die whiskey hoort erbij, want toen je nog mocht roken was vliegen nog chic - ze noemden het niet voor niets de jet-set. Die is uitgestorven door de vrije markt, die nou eenmaal alles goedkoper maakt. De baas van Ryanair zag ik een keer in een interview zeggen dat voor hem vliegtuigen niet meer zijn dan tourbussen. Landen, lading eruit, schoonmaken en bijtanken, nieuwe lading erin, en opstijgen. It's not rocket science, zei hij. Dat leek het vroeger anders wel. Vliegtuigen waren ruimteschepen waarmee je in twee uur door de stratosfeer naar de Côte d'Azur zoefde, ver verheven boven de mondaine problemen van de stervelingen daar beneden, die er in hun hete hobbelautootjes twee dagen over deden. Wie vloog, voelde zich glamoureus. Daarom zien piloten er nog steeds uit als gay-versies van een marinekapitein in gala-uniform, niet als buschauffeurs. God, dat ga ik nog meemaken ook: dat Arriva en Connexxion in de burgerluchtvaart stappen. Wie durft er met me om te wedden als ik voorspel dat je binnen tien jaar op no-budgetvluchten voor de wc moet betalen?

Ryan kreeg gelijk. Vliegen naar Spanje is even zweterig geworden als met de bus reizen omdat elke centimeter nou eenmaal gevuld moet worden met mensenvlees wil budgetvliegen winstgevend worden. Een schematische tekening van een vliegtuig lijkt dan ook verontrustend veel op zo'n oude prent van een slavenschip. Ga eens als laatste een vliegtuig in, en kijk het gangpad af om te zien wat stewardessen zien: rij na rij opeengepakte, ingesnoerde mensen. Je wilt meteen een zweep pakken en roepen: roeien, stelletje luiwammesen! Dat het personeel doorgaans zo vriendelijk en professioneel blijft tegen hun galeislaven, getuigt van het menselijk vermogen tot compassie. En vergeet niet, wanneer wij eruit mogen, blijven zij achter in die zuurstofarme tube vol streptokokken, om Pringles te verkopen (alleen contant graag) aan de volgende lading zweetzakken. Niks geen cognac en sigaren voor de jet-set.

Ik klaag niet hoor* want dankzij die lage prijzen kan ook deze eenvoudige burger met zijn vierkoppige gezin op vliegreis. Maar mag ik gezien de voorgaande realiteit een verbetering suggereren waar iedereen die in het gelukkige bezit is van beide benen enorm naar snakt: vergrendel naast de asbakken alsjeblieft die rugleuningen. Please. Het zou significant bijdragen aan de wereldvrede.

*Jawel hoor