OVER IERLAND Regen in Ierland is wat anders dan slecht weer

DE MARS van de protestantse Apprentice Boys door een katholieke wijk in Londonderry gaat dit weekeinde gewoon door. Althans, als de overeenkomst tussen katholieken en protestanten die maandag werd bereikt, overeind is gebleven. Niet één reisgids adviseert om een kijkje te gaan nemen bij de protestmarsen in Noord-Ierland. Over veiligheid van toeristen zijn ze reëel.

Reishandboek Ierland (Elmar, * 34,50): 'Belfast is over het algemeen een minder gevaarlijke stad dan de Engelse boulevardpers wil doen geloven. Maar het is er ook niet zo vredig als Northern Ireland Tourist Board suggereert.'

Insight Guide, Ierland (Cambium, * 45): 'Vermijd het westen van Belfast waar de protestantse enclave sedert de onlusten van 1969 door een muur van beton van de katholieke woonwijken is gescheiden en waar nog veel geweld plaatsvindt. Toch hoeft dit u niet af te schrikken Belfast te bezoeken; haar inwoners, protestant en katholiek, staan bekend om hun hartelijke, behulpzame houding tegenover buitenstaanders.'

De gids signaleert verbazing onder buitenlandse bezoekers: hoe kunnen zulke charmante en gastvrije mensen als de Ieren The Troubles met zo veel bitterheid voortzetten?

Toeristen mogen zich verbazen, maar bijna iedere gids adviseert om erover te zwijgen. Insight Guide: 'Laat u niet verleiden tot discussies over de politieke situatie, in pubs en andere openbare gelegenheden.'

Dolf de Vries, acteur en schrijver, gaat al decennia naar Ierland op vakantie, heeft er een huis, en schreef Ierland in een rugzak (Van Holkema & Warendorf, * 24,90). In een dorp in de buurt van Ulster, Ramelton, belandt hij in een leeg restaurant waar de eigenaren wel zin hebben in een praatje. 'We zitten hier vlakbij Ulster, houden jullie je daarmee bezig?', vragen wij. 'Gek dat u dat vraagt, it is indeed rather close maar dat we ooit over The Troubles praten, nee, eerlijk gezegd niet.'

Het zijn aardige, persoonlijk getinte verhalen van De Vries, over een beklimming van Croagh Patrick op Saint Patrick's Day, over vrijgezel Sean Finnerty die op hun huis past en op een zondagochtend, nadat hij door het raam Gods schepping had bewonderd, wat drank uit de kelder haalde. Hij had nog nooit wijn gedronken, wist niet dat dat zo lekker was, dus dronk hij alle zeven flessen op.

De toerist die wil weten hoe je de betaalde btw terug kunt krijgen bij de Ierse douane, waar je paard en wagen kunt huren om voor een paar weken het gevoel te krijgen van de Ierse zigeuners die 1 procent van de bevolking uitmaken, welke bedrijven in Noord-Ierland boten verhuren, die toerist koopt een gewone reisgids. Slechte gidsen zijn er eigenlijk niet en de keuze is de laatste jaren zo ongeveer verdubbeld. Een goed gesorteerde reisboekhandel heeft twee planken Ierland.

Nacht in de Brazen Head en andere Ierse kronieken (Van Gennep, * 36,90), van Martin Koomen lees je thuis, niet in Ierland. 'Een zeer persoonlijk boek, geschreven op het snijvlak van reisbeschrijving en autobiografie', meldt de kaft. Koomen is documentalist bij Vrij Nederland, en schrijft veel over Ierland. Zijn vroege werk heeft een activistisch pro-IRA karakter. In de Brazen Head neemt hij daar - niet al te veel - afstand van. Hij zou een slecht verslaggever geweest zijn als hij het zwijgadvies van de Insight Guide ter harte had genomen. Koomen praatte met allerlei kopstukken over de politieke strijd in Noord-Ierland. Zoals met Joe Cahill, ten tijde van het gesprek commandant over alle IRA-eenheden in Belfast. Als die een persconferentie geeft in Belfast waarop hij interneringen van IRA-leden niet meer dan speldenprikken noemde, becommentarieert Koomen: 'De Britten stonden weer eens in hun hemd.'

Koomens verhalen zijn pittiger dan die van De Vries. De ontmoetingen met Dublins toneelschrijver Terence Smith, een onverbeterlijke drinker, zijn met humor en zelfrelativering opgeschreven.

In de meeste kroegen zijn het nog gewoon goede Ierse muzikanten die voor de sfeer zorgen tijdens de lange avonden waarop niemand iets anders te doen heeft dan drinken en praten. Ierland, Bartho Hendriksen, Leo Platvoet (Babylon De Geus, * 34,90): 'De harp in het nationale wapen van de republiek heeft meer dan symbolische betekenis. Geen land in Europa kan prat gaan op zo'n bruisend muziekleven als Ierland. De componist Mendelssohn mag de traditionele muziek van het eiland ooit omschreven hebben als schril gepiep dat pijn doet aan de oren, de Ieren zelf - en hun zomergasten al evenzeer - luisteren er met graagte naar. In de pub, op straat of thuis tijdens een privé-sessie.'

Muziek is in de gidsen net zo'n vast ingrediënt als het weer en de Ierse keuken. En alle schrijvers voelen de behoefte om over die laatste twee iets relativerends te zeggen. De Ierlandreisgids (Elmar, * 34,50) haalt Heinrich Böll erbij: 'De regen is hier tegelijkertijd geweldig en angstaanjagend. Het is net zo onterecht deze regen te omschrijven als slecht weer, als een fel brandende zon als mooi weer.'

Nicola Förg in Ierland (Nelles Guides, * 32,50): 'Het vooroordeel van de afschuwelijke Ierse keuken is erg hardnekkig, maar ook erg onterecht. In de afgelopen jaren hebben meerdere voortreffelijke restaurants hun deuren geopend.'

Wat is een goede manier om Dublin te leren kennen? Je kunt natuurlijk Frommer's Portable Dublin (Macmillan, * 27,15) meenemen, weliswaar een Amerikaans fabrikaat, maar dat is geen probleem, de Ieren voelen zich - door de enorme emigratiestromen - nauwer verwant met de Verenigde Staten dan met menig Europees land. Frommer's Portable is beknopt, overzichtelijk en bevat opmerkelijk veel informatie voor de gay scene (homoseksualiteit is in de Republiek Ierland in 1993 uit het wetboek van strafrecht geschrapt).

Dublin, city guide (Lonely Planet * 25,30), is ook een goede keuze. Past in de binnenzak, de tekst is spaarzaam met mooie foto's geïllustreerd, de kaartjes ogen degelijk. Je kunt op Internet www.travel-ireland.com/guides.htm aandoen en literatuur zoeken.

De Insight Guide oppert om Ulysses, het bekendste werk van James Joyce, aan te schaffen, dat zich afspeelt op 16 juni 1904 in Dublin en subliem verhaalt over de belevenissen van Molly en Leopold Bloom. Het boek leent zich goed voor een literaire wandeling.

Een literaire benadering van een stedenreis is ook geschikt voor Limerick, de stad waar Frank McCourt veel jeugdjaren doorbracht. Zeer ongelukkige jeugdjaren, want 'erger dan een doorsnee ongelukkige jeugd is een ongelukkige Ierse jeugd, en de ongelukkige Ierse katholieke jeugd spant de kroon'. In Angela's Ashes, A Memoir (veel mooier in het Engels dan in de Nederlandse vertaling De As van mijn Moeder) beschrijft hij met humor en zonder emotionele wissewasjes de kommervolle omstandigheden van een leven in de Limerickse steegjes, waar de kachel niet vaak brandt, de armen van de bedeling een varkenskop voor Kerst krijgen en zijn vader steevast zijn weekloon verzuipt in de pubs om daarna met een dronken hoofd de kinderen uit bed te halen om ze Ierse patriottische liederen te laten zingen.

De reisgidsen geven niet zo hoog op van Limerick. Reisgids Ierland (Elmar): 'De vierde stad van Ierland (965 duizend inwoners) doet enigszins denken aan een oude Engelse industriestad, hoewel enkele stadswijken met mooie tuinen en bakstenen huizen in de Cotswolds niet zouden misstaan. De inwoners zijn niet erg te spreken over hetgeen schrijvers van reisgidsen over hun stad vermelden.'

Het is McCourt gelukt om uit Limerick weg te komen en naar Amerika te emigreren. Aan het einde van Angela's Ashes gaat hij alle adressen in Limerick langs waar hij gewoond heeft: een mooi handvat voor een literaire wandeling.

Verder nog: Ireland, (Lonely Planet, * 53). Ireland, The Rough Guide, (The Rough Guides, * 46,05). Ireland, Off The Beaten Track, Rosemary Evans (Moorland Publishing, * 44,20). Ireland, Catharina Day, Cadogan Guides (Cadogan Books, * 40,90). West-Ierland, 22 dagroutes en 4 lange-afstandswandelingen in Connemara, Aran Islands, The Burren en County Mayo, Yvonne Hontelé (Elmar wandelgidsen, * 24,50). Walking Ireland's Mountains, David Herman (Appletree Press, * 31,75). Walk Guide, East of Ireland, David Herman & Miriam Joyce McCarthy (Gill & Macmillan, * 26,65). Walk Guide, West of Ireland, Patrick Simms & Tony Whilde (Gill & Macmillan, * 28,85). Wegwijzer voor Ierland, autotochten, wandelingen, picknicks, Peter Singer, een landschapsgids van Sunflower Books, (Sunflower Books, * 29,50).