Onderzoeksraad: vlees in Nederlandse winkels niet veilig

Bedrijven vinden economische factoren belangrijker dan een veilig product, zo luidt de harde conclusie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid in zijn rapport Risico's in de vleesketen dat vandaag is gepubliceerd.

Uit het onderzoek blijkt onder meer dat hygiëneregels vaak niet worden gevolgd, bijvoorbeeld door onvoldoende opleiding van het personeel of door tijdsdruk. Ook komt fraude met vlees veel voor, meldt de Onderzoeksraad. Partijen vlees kunnen op papier plotseling van samenstelling veranderen en afvalvlees wordt 'omgekat' naar vlees voor menselijke consumptie. De veiligheid van paardenvlees is door de fraudegevoeligheid niet geborgd, stelt de Raad zelfs.

De Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie (KNS) is geschrokken van de eerste berichtgeving maar heeft zo twijfels over de uitkomsten van het rapport. 'Ik geloof niet dat al het vlees in Nederland onveilig is. Anders waren er veel meer signalen geweest, bijvoorbeeld mensen die ziek worden. En dat is niet aan de orde', zegt een woordvoerster van de KNS. Zij benadrukt dat het wel heel vervelend is voor slagers als het controlesysteem in de keten niet geheel sluitend is.

'NVWA is onverantwoord'
Juist de instantie die toezicht moet houden op de controlesysteem en de veiligheid, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), laat onverantwoord veel steken vallen, conludeert de raad. Dat is te wijten aan de voortdurende reorganisaties en bezuinigingen. Daarnaast zijn de middelen te beperkt om effectief op te treden in de vleesketen. 'Hiermee boet de NVWA in aan gezag', zo schrijft de raad.

Dat ziet ook D66. 'De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit kan dit niet alleen,' zegt Kamerlid Gerard Schouw. Alleen met voldoende opsporingscapaciteit kunnen de problemen in de vleessector in kaart worden gebracht, denkt hij. 'Voedselveiligheid is óók de verantwoordelijkheid van de minister van Veiligheid en Justitie. Daar ligt een deel van de oplossing.' Hij ziet daarom meer heil in hardere straffen. Hogere boetes en zelfs strafrechtelijke vervolging moeten fraude zoveel mogelijk voorkomen.

Regeringspartij PvdA wil dat het kabinet het toezicht intensiveert en de pakkans verhoogt. Ook moet transparanter worden waar het eten vandaan komt. Hoe de PvdA dat wil doen, is nog niet duidelijk.

Kabinet: sector faalt
Hoewel de problemen met de voedselinspectie al langer bekend zijn, heeft staatssecretaris Sharon Dijksma (Economische Zaken) nog geen concrete maatregelen voor ogen. Ze komt op een later moment met een uitgebreide reactie op het rapport, maar liet wel alvast weten dat 'het anders moet'. Dijksma: 'Bij te veel bedrijven ontbreekt een moreel besef en de verantwoordelijkheid om zo goed als mogelijk voedselveiligheid te borgen. Een belangrijk onderdeel is dat we de sector aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid'.

Minister Schippers (Volksgezondheid) vindt het tijd 'orde op zaken te stellen'. De VVD-bewindsvrouw vindt dat de sector niet vrijuit gaat en verwijt hen 'veronachtzaamheim'. Ze verwacht maatregelen uit de sector maatregelen en ook zij is van mening dat de NVWA beter moet worden toegerust.

'Kapotbezuinigd'
In een rapport over het toezicht op de voedselveiligheid dat in september vorig jaar verscheen, was de conclusie dat de voedselinspectie de afgelopen tien jaar 'kapotbezuinigd' is. Het onderbrengen van de NVWA in 2003 bij het ministerie van Landbouw (dat nu is ondergebracht bij Economische Zaken) is een grote fout geweest, blijkt uit het onderzoek.

Een woordvoerster van Dijksma liet destijds weten dat het ministerie erbovenop zit. 'De NVWA krijgt veel voor de kiezen. Het is van groot belang dat er een goed functionerende NVWA is voor het vertrouwen van de consument. De NVWA heeft de opdracht gekregen de capaciteit structureel op orde te krijgen, de handhavingscultuur aan te pakken en de effectiviteit van het toezicht te verbeteren.'