MOSZKOWICZ IN DE VERDEDIGING

Advocaat Bram Moszkowicz wist niet wat hij zag, toen hij hetstrafdossier van zijn cliënt Willem Holleeder begin februariinkeek. In het dossier stond niet alleen informatie overHolleeder, die verdacht werd van afpersing, mishandeling, enlidmaatschap van een criminele organisatie, maar ook overhemzélf.

Wat hij las bracht hem in diskrediet: hij zou in de greep zijnvan Holleeder. De Heinekenontvoerder zou hebben bemiddeld bij deplaatsing van afluisterapparatuur op zijn kantoor. En Moszkowiczzelf zou in een gesprek met de Amsterdamse politie hebbenverklaard dat de relatie met zijn cliënt Holleeder 'zeerongezond' was.

Van enige distantie tussen raadsman en cliënt zou geen sprakemeer zijn, aldus het zes ordners tellende dossier dat Moszkowiczenkele dagen na de arrestatie van Heinekenontvoerder Holleederop 30 januari ontving. Een van zijn collega-advocaten doopte destukken al meteen tot de 'M-files'.

Wie was hier nu de verdachte? Holleeder of zijn 45-jarigeraadsman? Moszkowicz stuurde onmiddellijk een brief op poten.Acht pagina's vol emotie en verontwaardiging ploften binnen bijde rechtbank Haarlem, de officieren van justitie Plooy en Teevenen dertien collega-advocaten. Volgens Moszkowicz probeert hetOpenbaar Ministerie hem kapot te maken door te suggereren dat hijvolledig in de tang zit bij Holleeder.

De M-files leidden tot geschokte reacties uit de advocatuur.Het Openbaar Ministerie zou bezig zijn met een 'vuile oorlog',bedoeld om 'verdachte nummer 1' van zijn raadsman te ontdoen.'Onbegrijpelijk', was de eerste reactie van Els Unger, dealgemeen deken van de Nederlandse Orde van Advocaten, op hetopnemen van de gegevens over de advocaat in het strafdossier vanHolleeder.

De leiding van het Openbaar Ministerie, het college vanprocureurs-generaal, riep de vertegenwoordigers van de advocatuurdaarop naar Den Haag voor een uitleg. Opname van de gegevens overMoszkowicz in het strafdossier was 'noodzakelijk', betoogden ze.Het vertelde immers iets over de werkwijze van deafpersings-organisatie van Holleeder. En was het kantoor vanMoszkowicz niet een mogelijk plaats-delict geworden, nadatafpersings-slachtoffer Willem Endstra had verklaard dat hij daarwas bedreigd met een vuurwapen? Bovendien, na de ophef over deSchiedamse parkmoord was de advocatuur het er toch roerend meeeens dat álle onderzoeksresultaten in een strafdossier zoudenmoeten worden opgenomen?

Unger, voorvrouw van de advocatuur, heeft haar oordeel overhet opnemen van de Moszkowicz-passages in het dossier na hetgesprek bij het OM inmiddels afgezwakt. Zij noemt het nu'begrijpelijk'. Unger: 'Maar dat betekent nog niet dat ik het ermee eens ben.'

Moszcowicz reageert voor het eerst op de aantijgingen tegenhem in het strafdossier van zijn cliënt Holleeder.

De M-files 1: de relatie met Holleeder

Op 1 december 2003 verschijnt Bram Moszkowicz op hethoofdbureau van politie in Amsterdam, op uitnodiging van deCriminele Inlichtingen Eenheid (CIE), de geheime dienst van derecherche. Zijn gesprekspartners zijn het hoofd van deAmsterdamse CIE, Jan van Looijen, en diens directe baas bij hetOpenbaar Ministerie, officier van justitie Frits van Straelen.De twee wetshandhavers maken zich zorgen over de veiligheid vanMoszkowicz en zijn medewerkers naar aanleiding van informatie dieze hebben gekregen over de praktijken van Willem Holleeder.

Het is een zeer ongebruikelijk gesprek. En vertrouwelijk. Tochmaken Van Looijen en Van Straelen ruim twee jaar later eenproces-verbaal op van dit gesprek. Waarom is niet duidelijk, maarhet verslag is een tikkende tijdbom die integraal wordt opgenomenin het Holleeder-dossier. Die bom gaat af als de stukken tweeweken later via Elsevier en de Volkskrant naar buiten komen.Volgens Moszkowicz is niet alleen de gemaakte afspraak overgeheimhouding geschonden, het verslag zelf is volgens de raadsmanop zo'n beetje alle punten onjuist. Dat is een hardebeschuldiging, omdat het hier gaat om een ambtsedig opgemaaktstuk van twee hoge, ervaren ambtenaren van het OpenbaarMinisterie en de Amsterdamse politie.

Van Looijen en Van Straelen schrijven in hun verslag datMoszkowicz in het gesprek 'bij herhaling' heeft gezegd dat de'situatie zeer ongezond was', maar dat hij 'beslist niet onderdruk stond en niet bedreigd werd'. Moszkowicz beaamde dat'Holleeder wel heel vaak op het kantoor verscheen, vaak ookzonder reden, soms omdat er een prullenbak scheef stond'.Moszkowicz, die verzekerde geen criminele plannen te besprekenmet Holleeder, had volgens de rapporteurs tijdens het gesprekmoeite 'de juiste bewoordingen te vinden' en leek 'erg nerveus'.

De lezing van Moszkowicz over die bijeenkomst opmaandagochtend is radicaal anders. 'Ik kreeg een envelop van deCIE in mijn bus: “Meneer, u wordt dan en dan verwacht in eenkwestie die we niet over de telefoon willen bespreken.“ Toen benik naar het hoofdbureau gegaan. En daar zaten beide heren. Ik hebtoen gezegd: “Ik acht mij volstrekt vrij in mijn relatie met deheer Holleeder. Hij vraagt mij ook niets wat onoirbaar zouzijn.“'

De weergave van het gesprek is volgens Moszkowicz 'volstrektonjuist'. 'Ik was ook in de veronderstelling dat er geen verslagvan zou worden gemaakt. Dat is dan de CIE, die zegt haar bronnenaltijd zo goed te beschermen! Laat staan dat zo'ngespreksverslag, een onjuiste versie dus, ruim twee jaar laterin het dossier tegen je cliënt zou worden geduwd. Ik zag datproces-verbaal pas toen ik het dossier kreeg.'

Het meest kwalijke van de zaak is, benadrukt Moszkowicz enkelemalen, dat zo'n verhaal gevaarzettend kan zijn voor hem alsadvocaat. 'Niet naar meneer Holleeder toe. Omdat ik die gewoonop de hoogte heb gebracht van dat gesprek. Gelukkig. Het gaat omde schijn die wordt gewekt van een advocaat die de belangen vanzijn cliënten verkwanselt bij de CIE. Natuurlijk sla ik eenuitnodiging om te komen praten niet af. Dat kan over van allesgaan. Het kan zijn dat een cliënt in gevaar is. Het kan zijn datze wat over mij hebben gehoord. Noem maar op. Maar ik wil nietbekend staan als een advocaat die met de CIE over zijn cliëntenpraat.'

De M-files 2: de secretaresse

Dat Moszkowicz bang was voor Holleeder, zoals uit hetgespreksverslag van Van Looijen en Van Straelen kan wordenafgelezen, is ook verteld door een voormalige secretaresse vankantoor Moszkowicz in Amsterdam. Zij verklaarde als getuige: 'Ikdenk dat Bram ook bang voor hem is. Hij staat altijd voorHolleeder klaar. Hij moet, of hij wil of niet.'

Moszkowicz: 'Dat is dezelfde secretaresse die nadat ze driekeer op diefstal van geld is betrapt, te horen kreeg dat ze hetkantoor moest verlaten. Fijne getuige heb je dan. Zij kanhelemaal niet weten of ik bang ben. Want ik ben niet bang.'

De M-files 3: Endstra bedreigd

De ontmoeting tussen Moszkowicz en Van Looijen en Van Straelenwas een direct gevolg van een verhaal dat vastgoedmagnaat WillemEndstra, eveneens cliënt bij Moszkowicz, eerder dat jaar aan depolitie had gedaan. Endstra vertelde dat hij in december 2002naar het kantoor van Moszkowicz was gegaan. Zijn raadsman had hemdat telefonisch verzocht.

Een secretaresse bracht hem naar de kamer van de advocaat, diedaar niet aanwezig was. Wat daar gebeurde vertelde Endstra tegende politie: 'Dino S. (verondersteld handlanger van Holleeder,red.) en Willem Holleeder zaten achter het bureau. Ook zat Paya(idem, red.) in die ruimte samen met andere Joegoslaven. Endstrawerd daar met name door Dino bedreigd en zou weer geld moetenovermaken en zoniet werd hij afgeschoten. Deze woorden werdenkracht bijgezet door de onbekende Joegoslaaf die daar eenautomatisch wapen in de buik van Endstra drukte.'

Moszkowicz nu: 'Ik kan dat verhaal niet bevestigen. Daar weetik niks van. Ik weet alleen dat dat verhaal de ronde deed. Ikwist niet beter dan dat de heren Holleeder en Endstra heel goedmet elkaar waren. Die zijn hier ook vaak samen op kantoorgeweest. Van enige animositeit was op dat moment geen sprake. Alsdie er al ooit is geweest.'

De M-files 4: de scooter en het bankafschrift

Hoe close Holleeder met Moszkowicz was, zou ook blijken uiteen incident op het Amsterdamse Museumplein. Holleeder werd daarop 11 maart 2004 aangehouden. Zijn vervoermiddel, een modieuzeItaliaanse scooter, bleek op naam te staan van het kantoor vanzijn raadsman.

'Daar zit niks bijzonders achter', reageert Moszkowicz. 'Mijnvrouw is met haar scooter gevallen. Zij heeft die scooteringeleverd bij Andiamo, de scooterwinkel waar ik wel vaker zo'nding heb gekocht. Later bleek dat Holleeder precies die scooterheeft gekocht, volstrekt buiten mij om. Kennelijk heeft Andiamoniet meteen het kentekenplaatje veranderd. Dat had men natuurlijkmeteen moeten doen. Dat is alles.'

Maar wat te denken van bankafschriften van Willem Holleederdie op het kantooradres van Moszkowicz advocaten zijn gesteld?Ook toeval? Moszkowicz: 'Holleeder heeft op een gegeven momentdomicilie gekozen bij mij op kantoor voor al zijn contacten metde overheid. Want de man heeft geen vaste woon- ofverblijfplaats. Dat geldt voor gevallen waarin hij wordtgedagvaard op verdenking van een overtreding of misdrijf tot enmet de fiscus.' Dat mag, stelt Moszkowicz, al adviseert de Ordevan Advocaten strafadvocaten om zeer terughoudend te zijn met ditsoort dienstverlening en zorgvuldig onderzoek in te stellen naarde gegevens die door de cliënt zijn verschaft. VolgensMoszkowicz is dat ook gebeurd. 'Er is niks mis mee.'

'Om diezelfde reden wordt mijn kantoor altijd gebeld als deCIE met mijn cliënt wil spreken. Nou, dat mocht ook van mij. Endat heb ik geweten. Hij is zo tientallen keren naar kantoorgeroepen. Tien-tal-len keren. Met dank aan mij. Dat erbijvoorbeeld ook correspondentie met de Belastingdienst naar ditkantoor wordt gestuurd, betekent niet dat er een financiëlerelatie is tussen mij en Holleeder. Laten we daar duidelijk overzijn. Die is er niet.'

De M-files 5: de camera's

Dan is er nog het kantoor van Moszkowicz. Dat is voorzien vanbeveiligingsapparatuur van een bedrijfje dat was aangedragen doorcliënt Holleeder. De suggestie was dat Holleeder ook op diemanier controle kon uitoefenen over zijn raadsman. Moszkowicz zouer over hebben gesproken met Van Looijen en Van Straelen. Maarook op dit punt is het verslag volgens Moskowicz onjuist. 'Erzijn camera's opgehangen aan de buitenkant van mijn kantoor. Nouen?'

Scooters, bankrekeningen, camera's; Moszkowicz onderhoudtnauwe banden met Holleeder, zoveel is duidelijk. En het is nietde eerste keer dat hem dit verweten wordt. Toen hij door hettelevisieprogramma NOVA dansend werd gefilmd met de vancocaïne-smokkel verdachte Surinaamse legerleider Desi Bouterse,fronsten vele collega's van Moszkowicz de wenkbrauwen. Of neemde bijeenkomst van de Flying Docters in Monaco waar Moszkowiczin smoking aan tafel zat met (de later geliquideerde)topcriminelen Sam Klepper, John Mieremet en Maaike Dijkhuis, devriendin van Willem Holleeder.

'Daar was ik inderdaad. Daar waren ook een prinses (Margarita,red.) en vooraanstaande doctoren en vooraanstaande zakenlieden.Ik was daar op uitnodiging van meneer Endstra. Het gezelschap vande heren Klepper en Mieremet was onverwacht. Ik ben daar aantafel gezet en dat vond ik prima. Ik loop niet weg voor mensendie weliswaar een bepaalde naam hadden toen. Maar ik voel me niette goed om bij die heren aan tafel te zitten. Als meneer Boutersedaar had gezeten, dan was ik ook aan tafel gaan zitten. En alsmeneer Teeven of meneer Plooy daar had gezeten, ook.

'Dat mag men mij verwijten, maar zo zit ik in elkaar. Zou ikdat weer doen? Achteraf bekeken, met de wetenschap van nu,misschien niet. Maar toen kon ik dat gewoon doen.'

De vrouw van Rolf Friedlander, een van de verondersteldeslachtoffers van afpersing van Holleeder, was ook getuige van eendergelijke gebeurtenis in Zuid-Frankrijk. In een van haarverhoren verhaalt ze over een ontbijt in een 'heel duur hotel',waarbij plotseling ook Bram Moszkowicz en Willem Holleeder in deontbijtzaal verschenen. 'Bram en Willem waren de hele dag samen,heel amicaal. Het gaat hartstikke leuk onder mekaar, de grootstevrienden, spelen met de kinderen. Dat zijn allemaal dingen dieniet kloppen.'

Ook hier, benadrukt Moszkowicz, is sprake van een onjuisteinterpretatie van de gang van zaken. 'Meneer Holleeder is eenkeer naar Frankrijk gevlogen omdat hij een juridisch probleemhad. Ik was daar met mijn familie. Ik heb hem advies gegeven enhij is terug gevlogen.

'Ik kan u vertellen dat mevrouw Friedlander, maar ik kan erniet meer over vertellen, de laatste is die iets moet zeggen overeen relatie met meneer Holleeder. Maar u begrijpt wel wat ikbedoel.'

De M-files 6: Orminda S.

De suggestie van een anonieme bron in het strafdossier datMoszkowicz een relatie zou hebben met Orminda S., een van deverdachten in het onderzoek, treft de Amsterdamse advocaat enzijn gezin in het hart. Justitie suggereert dat Holleeder Ormindaheeft ingezet om hem te verleiden en hem daarna te chanteren.

Volgens Moszkowicz is het allemaal onzin: 'Er is geen relatiemet mevrouw S. Punt. En meer zeg ik daar ook niet van. Dievuiligheid, daar ga ik verder niet op in.'