Manna, melk en een oude baas met baard

Het zal je maar gebeuren. Als de voorspellingen ons niet bedriegen ziet het ernaar uit dat de mensheid binnen afzienbare tijd in staat zal zijn om, met dank aan de vrije markteconomie, zichzelf tegen een schappelijk prijsje te verzekeren van een leven op maat na de dood. Als het zover is wordt je bewustzijn gedownload in een computer, die garant staat voor een spannend, blits, want geheel naar eigen inzicht vormgegeven virtuele werkelijkheid, vol nimmer eindigende feesten en spetterende uitspattingen.

Anders dan de laatst overgebleven religieuze enkeling die hardnekkig vasthoudt aan een traditionele hemel, teken je er gretig op in, ook al lees je in de kleine lettertjes onderaan het contract dat er geen garantie wordt gegeven. Net als iedereen in je omgeving ga je er vanuit dat het werkt. Maar helaas. Eenmaal dood kom je bedrogen uit. Niks snelle auto’s, onafzienbare rijen willige maagden en hectoliters drank.

In plaats daarvan bevind je je, gekleed in een slecht zittende witte lap, met rare vleugels op je rug en een trompetje in de hand, in een immense ruimte te midden van lelijke, ongelooflijk vals harp spelende bejaarden. Het buffet biedt geen sushi en sake maar uitsluitend manna en melk. En het allerergste: God – inderdaad: een oude baas met een baard op een enorme gouden troon – bestaat werkelijk. De hemel ziet er precies zo uit als dominee en pastoor je altoos hebben voorgespiegeld. En alleen al van het vooruitzicht dat deze toestand tot in der eeuwigheid zal voortduren word je bij voorbaat gillend gek.

Er zijn mensen die er hun hele leven naar inrichten en er reikhalzend naar uitzien: een eeuwig leven zoals het gelovigen sinds mensenheugenis is voorgespiegeld. Dit – het zij hier met nadruk gezegd! – ondanks het feit dat van een ‘hiernamaals’ in de hele Bijbel geen sprake is. Dat hele gedoe rond een leven na de dood is een verzinsel, dat voor weldenkende mensen een regelrechte horreur zou moeten zijn: de ultieme saaiheid, de verpletterende verveling van het dag in dag uit te moeten juichen voor Gods troon in de wetenschap dat daaraan nooit een eind zal komen.

Dat moet ook het idee zijn geweest van David Eagleman. Wellicht om zijn eigen verveling te verdrijven bedacht deze neuroloog uit New Mexico een veertigtal alternatieven voor het traditioneel christelijke hiernamaals. Sommige ingenieus, sommige grappig, andere ongerijmd of ronduit melig.

Frappant in Eaglemans Scènes uit het hiernamaals is dat er nogal wat zwaar gefrustreerde opperwezens in rondlopen, ten prooi aan hevige teleurstelling over onvervulde ambities en het mislukken van hun schepping, met name van het schepsel mens, dat zich aan de regie van zijn maker onttrekt. Dan sluit zo’n God zich op in zijn kamer met zijn lievelingsboek – Frankenstein van Mary Wollstonecraft- Shelley – en troost hij zich met de gedachte dat elk scheppingsproces alleen maar kan eindigen met een machteloze vlucht van de schepper voor wat hij zelf geschapen heeft.

En soms heeft God buiten de waard gerekend en komt hij bijvoorbeeld voor de vraag te staan hoe oud mensen in het hiernamaals moeten zijn. Want wat hebben lang overleden ouders aan een hereniging met hun kinderen die zelf pas op hoge leeftijd de hemel betreden? En moet zo’n oma voortleven als oma of als de jonge vrouw die zij ook ooit was, herkenbaar voor haar eerste liefde, maar niet voor haar eigen kleindochter?

Het blijft sukkelen in het hiernamaals waarbij het eigenlijk niet uitmaakt of er een traditionele God aan de touwtjes trekt, of een kosmische kaartenmaker bij wie wij in dienst zijn als mobiele robots. Misschien moeten we ons maar verzoenen met de gedachte dat het na dit leven gewoon is afgelopen. Het hiernumaals is al ongerijmd genoeg.