Jorritsma wil met wet monopolie busbedrijf breken

Van onze verslaggever

Harry van Gelder

AMSTERDAM

De minister bereikt dit door de VSN-groep niet toe te laten tot openbare aanbestedingen. In 2005 zijn er zo'n veertig regionale overheden die concessies verlenen aan geïnteresseerde vervoersbedrijven. De VSN mag pas meedoen als het landelijke marktaandeel van de groep is teruggebracht tot 30 à 50 procent. Over het precieze percentage wordt nog overlegd op het ministerie.

Dit staat in een nog geheime nota van Jorritsma. In het lang verwachte stuk, dat voor de zomer zou verschijnen, staan de spelregels voor de concurrentie in het openbaar vervoer. Volgende week wordt het aan de Tweede Kamer aangeboden.

Het ministerie heeft eerst geprobeerd de VSN Groep op te splitsen, maar op advies van de landsadvocaat is men van dit voornemen afgestapt. De poging bleek juridisch niet haalbaar. Weliswaar is de staat de enige aandeelhouder, maar de VSN Groep is een structuurvennootschap. Dat betekent dat de commissarissen het laatste woord hebben. En die zijn faliekant tegen een opsplitsing van VSN. Vervolgens is de minister de nu gekozen weg ingeslagen.

Kort geleden stapte R. van der Zijl, lid van de raad van bestuur op, omdat hij zich niet kon vinden in het beleid van Jorritsma. De minister had hem meegedeeld dat zij een einde wilde maken aan de monopoliepositie van VSN. Van der Zijl is net als de raad van bestuur, de raad van commissarissen en de ondernemingsraad een felle tegenstander van een opgedeelde VSN. De VSN'ers zijn bang dat de zelfstandige bedrijven niet sterk genoeg zijn om buitenlandse busondernemingen van het lijf te houden.

De minister neemt in de nota in grote lijnen de bevindingen van de commissie-Laan over. Dit betekent dat concurrentie in het openbaar vervoer aan strikte regels wordt onderworpen. Bus- en treinmaatschappijen die een deel van de markt overnemen van andere vervoerders, worden verplicht om tien jaar lang al het personeel tegen de geldende arbeidsvoorwaarden over te nemen. De minister heeft momenteel nog eéé voorbehoud. Zij wil de overname van het niet-rijdend personeel overlaten aan de verschillende werkgevers.

Jorritsma wil de concurrentie geleidelijk invoeren. De komende jaren zullen aflopende contracten met vervoerders, zoals sommige steden hebben, worden omgezet in concessies. Met uitzondering van enkele gemeentelijke vervoersbedrijven (zoals dat van Amsterdam) moet het hele busvervoer in het jaar 2005 een zaak van de vrije markt zijn. Dan besteden 35 tot 45 regionale overheden (provincies, stadsgewesten, steden) het openbaar vervoer aan. De duur van de concessie zal ongeveer vijf jaar zijn.

De minister verwacht dat een vrijere markt zorgt voor een efficiënter en klantgerichter openbaar vervoer.

Jorritsma wil de beperking van het marktaandeel van de VSN Groep regelen in de Wet Personenvervoer. Die wet moet toch worden vernieuwd, omdat een wettelijk kader voor de marktwerking in het openbaar vervoer moet worden geschapen. De minister hoopt dat deze wet uiterlijk op 1 januari 1999 in het Staatsblad staat.