Gevaarlijke ideeën, maar nog weinig daden

Toen Mohammed B. tijdens zijn rechtszaak gedecideerd verklaarde dat hijTheo van Gogh had vermoord vanwege zijn geloof, deed hij zijn 'broeders'van de Hofstadgroep de das om. Tenminste, dat is grofweg wat het OpenbaarMinisterie de komende maanden wil aantonen in het proces tegen veertienjonge terreurverdachten.

Het OM ziet Mohammed B. als een leider in een netwerk van 'vrij gewone,onopvallende jongemannen, opgegroeid in de eigen Nederlandse gemeenschap'.De groep heeft zich volgens justitie door B. en zijn geschriften lateninspireren. De verdachten gingen één richting op, zei officier vanjustitie Koos Plooy tijdens de derde pro-formazitting. En wel 'de fataleweg' van B. en de voortvluchtige Syriër Abu Khaled, de verondersteldeideoloog van de groep.

Zij rechtvaardigen geweld tegen ongelovigen op basis van tawheed(eenheid van god) en takfir (het verketteren van tegenstanders als ongelovigen, ook medemoslims, en het bestrijden van hen). Hun extreme leerleidt 'onontkoombaar tot dood en verderf'.

Het OM vertaalt deze redenering juridisch naar deelname aan eenorganisatie die het plegen van terroristische misdrijven tot oogmerk heeft,in de periode van oktober 2003 tot medio november 2004.

Het is het eerste grootschalige proces onder de nieuweterrorismewetgeving die vorig jaar augustus van kracht werd.

Leden van een klassieke criminele organisatie hebben geldelijk gewin alsgemeenschappelijk doel en plegen misdrijven om dat te bereiken. Hetbindmiddel van de Hofstadgroep was volgens het OM de leer van tawheed,gekoppeld aan takfir, zoals die tijdens huiskamerbijeenkomsten werdgepredikt. Voorts moesten de leden misdrijven plegen om aan deextremistische takfir-leer te voldoen. Daar komt het terroristische oogmerkom de hoek kijken: de groep wilde met die misdrijven angst aanjagen en desamenleving ontwrichten.

Maar is er ook voldoende wettig en overtuigend bewijs om tot eenveroordeling te komen? Want met uitzondering van Mohammed B. heeft geen vande andere verdachten daadwerkelijk een terroristische aanslag gepleegd. HetOM heeft volgens de advocaten 'dozen vol gedachtegoed verzameld', maarheeft geen hard bewijs dat de groep een aanslag voorbereidde. De al totlevenslang veroordeelde Mohammed B. is er volgens zijn raadsman PeterPlasman in dit proces bijgehaald om het bewijs tegen de anderen op tewaarderen.

De officieren Plooy en Alexander van Dam ontkennen dit. Mohammed B. hadal aangetoond dat de takfir-ideologie niet louter theoretisch is. Maar ookJason W. en Ismail A., die na de belegering van het Haagse Laakkwartier op10 november vorig jaar werden gearresteerd, waren bereid de 'uitersteconsequentie' uit hun ideologie te trekken. Vlak voor hun arrestatie riepenzij Allah aan om hen het martelaarschap te schenken.

Jason W. gooide een granaat naar de politie. Op grond van deafgeluisterde gesprekken in hun woning moet blijken dat ze de KamerledenHirsi Ali en Wilders belemmerden in hun parlementaire werk (fragmenten vande banden zullen worden afgespeeld tijdens het proces). Ook wordt hun poging tot moord of doodslag op agenten van het arrestatieteam ten lastegelegd.

Nouredine el F. had bij zijn arrestatie op 22 juni een geladenmachinepistool op zak. Hij was volgens medegedetineerden van plan Hirsi Aliof Wilders te vermoorden.

De groep als geheel was '(nog) niet tot een terroristische aanslaggekomen', aldus de officieren in september. Maar dat is voor debewezenverklaring ook niet nodig, stellen zij. De vaststelling dat dit 'het(naaste) toekomstige doel van de groep was', is voldoende. Met anderewoorden: als door Mohammed B. niet iedereen was opgepakt, hadden ze vasten zeker een aanslag gepleegd.

Wel erkent het OM dat de meesten van hen nog niet verder waren gekomendan het uitwisselen en verspreiden van jihadistische geschriften. Drie vanhen mochten het proces in vrijheid afwachten. Tegen de beginnelingen zullende officieren lichtere straffen eisen.

Er zijn nog een aantal hete hangijzers, zoals het gebruik vanAIVD-materiaal als bewijs. De verdachten werden aangehouden op basis vantientallen ambtsberichten van de AIVD. Deze informatie is oncontroleerbaar,stellen de raadslieden. Zij vinden ook dat de afgeluisterde gesprekken inde Haagse Antheunisstraat niet als bewijs kunnen gelden omdat erin gekniptzou zijn.

En dan is er nog de kwestie rond Saleh B., die volgens een aantalverdachten voor de AIVD werkt. Jason W. heeft onlangs verklaard dat SalehB. hem de vier handgranaten heeft geleverd. Saleh gaf ze hem in bewaring,zei hij (eerder verklaarde Jason dat hij ze had gekocht om ze door teverkopen). Vermoedelijk zullen een aantal advocaten hierop het verweervoeren dat de autoriteiten geweld hebben uitgelokt. Het hoofd van de AIVDheeft bij de rechter-commissaris verklaard dat de dienst niets te maken hadmet de granaten.

De rechtbank bepaalt wellicht vandaag of Saleh gehoord moet worden alsgetuige in de zaak. Ook zal de rechtbank zich uitspreken over anderegetuigen (zie kader moslima's). Volgens sommige advocaten hebben getuigenop cruciale onderdelen hun verklaringen teruggetrokken of genuanceerd. Vande belastende delen blijft volgens hen weinig over.

Wat rest is een groepje verdachten dat elkaar kent, zeggen deadvocaten. Misschien hingen ze een bepaalde ideologie aan, maar dat is nietstrafbaar, aldus raadsman Bart Nooitgedagt. 'Als je al stelt dat gedachtegoed dwingt tot strafbaar handelen, dan moet je vervolgens nog vanalle verdachten aantonen dat zij zich verenigen met dat gedachtegoed.'

Officier Plooy gaf eerder aan het te moeten doen met belangrijkekruimels. Volgens de advocaten kan hij er geen brood van bakken.