Fish & chips of toch maar konijnenvoer van Jamie

Zijn groente en fruit gezond? De Britten weten het niet meer. Vorige week meldden media dat de afkeer van kinderen tegen fruit & vegs niet onterecht is, omdat producten als bijvoorbeeld broccoli bitter smaken. En in de genen zit een afweersysteem tegen bittere producten, omdat ze giftig kunnen zijn.

In Rawmarsh – een plaats in South-Yorkshire – schoven dezelfde dag drie boze moeders borden met traditionele fish & chips door een drie meter hoog schoolhek. Zij vonden dat de school hun kinderen alleen nog ‘konijnenvoer’ te eten gaf.

Het was een protest tegen wat nu het Jamie Oliverism wordt genoemd, de campagne van de televisiekok om scholen te bewegen kinderen tijdens de schooldinners gezondere producten voor te schotelen dan gefrituurde turkey-twizzlers. Juist op dit moment is Oliver – gekleed als een Michelinmannetje om de gevolgen van slecht eten te illustreren – een nieuwe serie voor gezondere schoolmaaltijden begonnen.

Een op de vijf Britse kinderen is te dik en in 2010 zullen een miljoen kinderen obesitas hebben, naast twaalf miljoen volwassenen. Dat is relatief meer dan in welk ander Europees land.

Tegelijkertijd waarschuwt de regering voor anorexia onder jongeren – met name meisjes – die het voorbeeld van Posh Spice willen volgen en op hun 32-ste de taille van iemand van 12 jaar willen hebben. Minister Tessa Jowell van Cultuur deed deze week tijdens de London Fashion Week zelfs een oproep, in navolging van Madrid geen graatmagere modellen op de catwalk toe te laten.

De traditionele Britse eetcultuur is in de laatste kwart eeuw revolutionair veranderd. In de nieuwe door Thatcher en Blair gecreëerde prestatiemaatschappij van lange werkdagen ging het oude gezegde ‘Ontbijt als een keizer, lunch als een koning en dineer als een bedelaar’ op de helling. De fry-up van bacon & eggs in de ochtend maakte plaats voor een kom cornflakes onder het scheren. De lange, rijkelijk besprenkelende lunches werden vervangen door een voorverpakte sandwich achter het bureau. En het diner vond zo laat in de avond plaats dat de ouders hun moot zalm pas aten als de kinderen in pyjama een zak chips voor de televisie opknabbelden.

De school dinners – honderd jaar daarvoor geïntroduceerd omdat arbeidersklassekinderen thuis onvoldoende te eten kregen – werden in gezinnen met twee werkende ouders voor veel kinderen de enige fatsoenlijke warme maaltijd per dag. Omdat het goedkoop was – en kinderen het lekker vonden – bestonden die voor een groot deel uit pizza, patat en ander junkfood. Begin 2005 leidde een campagne van Jamie Oliver ertoe dat scholen werden gedwongen hun leerlingen gezonder eten voort te zetten, maar de strijd tussen lekker en gezond is niet makkelijk te winnen. Julie Critchlow, (43) en Sam Walker (41) lanceerden vorige week in Rawmarsh hun eigen maaltijdservice op wielen, omdat hun kinderen niet geïnteresseerd zouden zijn in door Oliver gepropageerde ‘rotzooi met een laag vetgehalte’.

Hoewel de ‘junkfoodmoeders’ fel zijn bekritiseerd door de televisiechef en andere autoriteiten, is de houding van veel Britse ouders over het eten van hun kinderen op zijn zachts gezegd hypocriet. Ze verwachten dat de scholen hun kroost de vitamines geven, zodat ze hun kinderen zelf kunnen verwennen met snoep en patat. Daarnaast geven ouders zelf het slechte voorbeeld. Londen en andere steden zijn bezaaid met hamburgerketens, pizzeria’s en sandwichshops, die vooral door volwassenen worden gefrequenteerd.

Britten mogen massaal op tv naar kookentertainment kijken en boekenkasten vol hebben staan met de werken van Jamie Oliver, Nigella Lawson, Gordon Ramsey en andere chefs; zelf koken doen ze steeds minder.

Uit onlangs gepubliceerde cijfers blijkt dat de Britten nu meer geld uitgeven aan uit eten dan aan thuis eten. Tussen 1992 en 2004 namen de uitgaven voor buiten de deur eten met 102 procent toe tot 87,5 miljard pond, terwijl de boodschappenrekening voor thuis te nuttigen eten slechts met 50 procent steeg tot 85,5 miljard pond. Vijfentwintig jaar geleden hadden de Britten de reputatie dat ze het woord gastronomie niet kenden, maar kookten ze hun eigen potje. Nu zijn ze allemaal volleerd gastronoom, maar wordt het eten gehaald bij de take-away.