Eigen huis, vaste baan, kinderen: twintigers beginnen er steeds later aan

Trends in de economie zijn duidelijk zichtbaar in het leven van de Nederlandse twintigers van nu. Ze krijgen later een vaste baan, kopen minder snel een woning en gaan later samenwonen dan twintigers in het vorig decennium. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS). Belangrijke momenten in de levensloop schuiven daardoor steeds verder op.

Meer flex, minder kans op woningmarkt

Dat beeld wordt door de jongste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bevestigd. Werkgevers bieden vaker flexcontracten in plaats van een vaste arbeidsovereenkomst. Vooral jongeren krijgen vaker zo’n contract. Als twintigers al een vaste baan krijgen, is dat vaak veel later. Had de helft van de 24-jarigen in 2008 nog een vaste baan, in 2018 was dat pas het geval bij 27-jarigen.

Die ontwikkeling heeft ook gevolgen voor de kansen op de woningmarkt. Het is moeilijker een hypotheek te krijgen op basis van een tijdelijk contract doordat de zekerheid op een doorlopend inkomen ontbreekt. Terwijl de regels voor hypotheken sinds de crisis juist strenger zijn geworden en de huizenprijzen de afgelopen jaren ook nog eens flink zijn gestegen.

Langer en duurder studeren

Dat twintigers later een vaste baan krijgen wordt niet alleen veroorzaakt door de toename van flexwerk. Over het algemeen volgen de twintigers van nu ook langer onderwijs dan de twintigers van tien jaar geleden, waardoor ze later op de arbeidsmarkt terechtkomen.

De twintiger van nu blijft ook langer in het ouderlijk huis wonen. Dat is grotendeels te wijten aan de invoering van het leenstelsel in 2015. Sindsdien is het aantal thuisblijvers gestegen, bleek uit eerdere cijfers van het CBS.

Onzekere toekomst

Doordat jongeren minder zekerheid hebben op de belangrijke gebieden van wonen en werken, schuift de hele levensplanning op, ziet Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Tilburg Universiteit.

‘In 2015 had nog maar 49 procent van de jongeren het beter dan hun ouders. Als welvarend land zijn we altijd gewend geweest dat er vooruitgang is. Dit is een kentering. De jongeren van nu passen hun leven erop aan.’

Dat blijkt ook uit de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Samenwonen wordt vaker uitgesteld en de kinderen laten ook wat langer op zich wachten. Vooral bij vrouwen is een verandering zichtbaar. In 2008 had nog eenvijfde van de 25-jarige vrouwen één of meer kinderen. In 2018 was dat gedaald naar 15 procent.

In 2018 riepen de jongerenpartij van de SP, de landelijke studentenvakbond en de FNV in deze krant op tot verandering en verbetering van de situatie van jongeren en twintigers.

Ook Wilthagen zou graag zien dat de politiek iets doet aan de situatie van deze generatie. ‘De jongeren van nu zitten al in de arbeidsmarkt van morgen maar met de instituties van gisteren. Daar moeten we iets aan doen, anders staat deze groep straks bekend als de onzekere generatie.’

De zekere dertiger

Marloes Waverijn (31) - Goes

‘Op mijn 16de was ik klaar met de havo. Datzelfde jaar ontmoette ik mijn vriend Erik, op een festival in Goes. Op mijn 17de ging ik in Amsterdam studeren, English and Education op de hogeschool. Erik en ik hielden contact over de telefoon. Hij werkte toen als klompenmaker en huurde een appartementje in Goes. Ik kwam vaak in het weekend bij hem over de vloer.

Tijdens het studeren heb ik geen studieschuld opgebouwd. Ik leende wel wat, maar dat betalen mijn ouders voor mij af. Zij droegen ook bij aan mijn andere studiekosten − ik huurde een tijdje een kamertje in Diemen en ik heb een paar semesters in Engeland gestudeerd.

Toen ik afstudeerde, was ik opgeleid tot docent Engels. Ik keerde terug naar Zeeland en ging bij mijn vriend in Goes wonen. Ik vond werk op een school in Bleiswijk, daar had ik een jaar een tijdelijk contract. Op mijn 23ste kreeg ik mijn eerste vaste contract, bij een school in Hulst aan de Belgische grens.

Erik werkte acht jaar als rijinstructeur, nu heeft hij een tijdelijk contract als pakketbezorger. We trouwden in 2011. In die tijd waren we het huren wel zat: zes trappen zeulen met boodschappentassen, wachten op een huurcoöperatie voor reparaties. We zochten een koophuis en konden samen een hypotheek krijgen, daar hebben we nooit problemen mee gehad. In 2012 verhuisden we naar ons huis in de Goesse Polder: twee verdiepingen en vier slaapkamers heeft het.

Op mijn 27ste werd ik gepland zwanger. Het kwam op een goed moment: koophuis, vaste baan, genoeg geld, en we wilden allebei een kind. Toen onze dochter geboren werd, gingen Erik en ik allebei vier dagen in de week werken om voor haar te zorgen. Onze ouders hielpen ook met oppassen.

Al snel dacht ik: ik wil meer bij haar in de buurt zijn. Ik koos voor een tijdelijk contract bij een school dichter bij huis. Via die school kwam ik uiteindelijk terecht bij het CSW Bestevaêr in Vlissingen, in 2017 was dat. Daar kreeg ik vorig jaar weer een vast contract aangeboden.

Ik hou van mijn zekerheid, ik ben er heel blij mee. Hoe mijn dochter het straks gaat doen met studeren, werken en wonen, ik heb geen idee. Ik maak me er niet per se zorgen over. We zijn aan het sparen voor haar studie. Maar ze mag zelf weten of ze wil studeren, hoor.’

De onzekere twintiger

Leilanie Hermsen (26) - Almere

‘Begrijp me niet verkeerd, ik heb een heel lieve moeder. Maar het liefst zou ik uit huis gaan. Ik word straks 27 en dan wil ik eindelijk een plekje voor mezelf.

Hier in Almere moet je voor een sociale huurwoning soms veertien jaar ingeschreven staan. Andere woningen zijn niet te betalen. Mijn voorkeur gaat uit naar Amsterdam. Maar om daar een kamertje onder de 600 euro te krijgen, dat is bijna onmogelijk.

Ik ken mensen die de einddatum van hun studie vervalsen, zodat ze in hun huis kunnen blijven wonen. Ze zijn afgestudeerd en moeten eigenlijk hun studentenwoning verlaten. Dan staan ze op straat of moeten terug naar hun ouders.

Veel zekerheid over mijn inkomen heb ik niet. Ik werk nu bij de Albert Heijn. Daar heb ik een nulurencontract. De ene week werk ik fulltime, de andere week kan het maar één dag zijn. Een vaste aanstelling zit er niet in. In mijn contract staat nu letterlijk ‘bijbaner’.

Waarom koop je niet gewoon een woning?, vroeg een collega laatst aan me. Vol verbazing keek ik haar aan. Zij heeft wél een vast contract bij Albert Heijn, werkt er al meer dan tien jaar. Met mijn flexcontract is een koopwoning geen optie. In mijn vriendenkring ken ik slechts één iemand die in een koophuis woont, maar zij huurt het huis eigenlijk van haar ouders.

Het is leuk bij Albert Heijn, maar het is natuurlijk niet mijn einddoel. Ik heb een vierjarige mbo-opleiding in de mode afgerond. Het bleek onmogelijk een baan te vinden. Ik heb van alles geprobeerd, maar vaak zochten ze mensen met meer dan tien jaar ervaring of van boven de dertig.

Ik heb nog geprobeerd in Amsterdam werk te vinden via een stage. Dan kwam het erop neer dat ik ergens gratis aan het werk zou gaan. Dat vond ik met vier jaar opleiding belachelijk. Ik moest opgeven.

Het is allemaal demotiverend. Toch heb ik zeker niet stilgezeten. Vorig jaar ben ik begonnen aan een half jaar durende opleiding tot stewardess, dat lijkt me geweldig werk. Ik las dat er werk te vinden is in die sector. Ze bieden wel vaste contracten. Maar ook dat gaat moeizaam. Ik ben nog zoekende. Elke maand vertel ik mezelf dat het nú wel gaat lukken. Eigenlijk word ik daar wel verdrietig van. Maar ik ga door. Al kan het ook zo zijn dat ik over een tijdje m’n rugzak pak, in het vliegtuig naar Australië stap en daar op een boerderij ga werken.’