Echtscheidingen kosten te veel

In Nederland worden per jaar ongeveer 35 duizend minderjarigen getroffen door de echtscheiding van hun ouders. Inmiddels zijn er daardoor zo’n 450 duizend alleenstaande ouders die kinderen opvoeden. Eenderde van hen heeft financiële problemen.

Iedere leerkracht kan duidelijk aangeven welke kinderen de gevolgen ondervinden van de instabiele thuissituatie. De scheiding van de ouders blijkt meer impact te hebben dan het overlijden van één van hen. Kinderen presteren aanzienlijk slechter op school, hebben meer gedragsproblemen, voelen zich psychisch minder goed, hebben een lager zelfbeeld en hebben meer problemen met sociale relaties (zie J. Pals op www.ouders.nl). Een hoofd van een school voor speciaal onderwijs in Limburg vertelde me dat 95 procent van de kinderen op haar school uit een gebroken gezin komt. Ook is bekend dat criminelen vaak een instabiele gezinsachtergrond hebben.

Het is dus de hoogste tijd dat ook de overheid eens gaat nadenken hoe ze, zonder de privacy van mensen te veel aan te tasten, de voorwaarden kan scheppen om zo veel mogelijk scheidingen te voorkomen. In plaats van de subsidie voor de gezinsraad af te schaffen, moet er juist meer onderzoek komen en moet er een gezinsbeleid ontwikkeld worden. Omdat dit probleem zo veel kanten heeft, zou het niet slecht zijn een echte gezinspolitiek te ontwikkelen met een eigen ministerie. Bij dit grote probleem spelen immers allerlei juridische, financiële en culturele aspecten een rol.

Financiële prikkels alleen zijn niet voldoende om ouders in een gezonde relatie bij elkaar te laten blijven. Om te komen tot een geringer aantal scheidingen, zou de overheid relatie- en/of gezinstherapie en opvoedingsondersteuning moeten faciliteren en in bepaalde gevallen verplicht moeten stellen. In 60 procent van de gevallen is een van de oorzaken van scheiding dat mensen niet meer goed met elkaar kunnen praten (Demos, april 2000 – www.nidi.knaw.nl). Dit verklaart wellicht ook de grote populariteit van het boekje van John Gray, Mannen komen van Mars en vrouwen van Venus, dat gaat over verschillen in de communicatieve vaardigheden van mannen en vrouwen.

Natuurlijk is het belangrijk dat de ondersteuning op het juiste moment wordt gegeven. De motivatie is het sterkst als de relatie nog genoeg aanknopingspunten biedt. Een goede huwelijksvoorbereiding is daarom een eerste vereiste. In 25 tot 30 procent van de echtscheidingen worden seksuele problemen genoemd als (mede)oorzaak (Demos, april 2000). Gezien de erotisering van de media en de vreemd hoge eisen die worden gesteld aan seksuele contacten, lijkt mij – naast een ban op seks op tv – een goede, waardige en reële kijk op de menselijke seksualiteit één van de correcties die kinderen moeten krijgen. Als zo veel kinderen seksueel worden misbruikt (www.rutgersnissogroep.nl), waarom is er dan niet meer aandacht voor therapie na seksueel misbruik?

Maar ook op het moment van huwen, is een goede voorbereiding gewenst. Waarom wel strenge eisen aan het rijbewijs en niet aan het huwelijk? Waarom verplicht de regering geen voorbereidingscursus? Daar zouden kerken en maatschappelijke instellingen een bijdrage aan kunnen leveren, zodat mensen zowel meer algemene kennis en vaardigheden kunnen opdoen, als gemotiveerd worden trouw te blijven vanuit hun eigen geloof of levensbeschouwing. De ervaringen van de huwelijksvoorbereidingscursussen in ons bisdom Roermond zijn voor veel stellen een eyeopener. Veel toekomstige echtelieden gaan dan pas praten over diepere lagen van hun persoonlijkheid. Deze diepere lagen aanspreken, is toch een voorwaarde voor een langdurig samenzijn; het uiterlijk vergaat.

In Noorwegen wordt een therapie aangeboden na de geboorte van het eerste kind. De reden is dat steeds meer Noren het krijgen van een kind zien als een gebeurtenis waarna men weer een andere partner kan kiezen. In Nederland kan zo’n therapie de vorm krijgen van opvoedingsondersteuning. Van de Nederlanders vindt 64 procent dat de overheid in deze meer verantwoordelijkheid moet nemen (Gezinsraad 2005, www.ngr.nl). De opvoeding kan immers niet aan de scholen worden overgelaten. De eerste verantwoordelijkheid voor de opvoeding ligt bij de ouders.

Verder kan men een therapie verplicht stellen voordat men gaat scheiden. Voorwaarde is dan wel dat men niet meer langs de weg van de flitsscheiding kan ontsnappen. Vanzelfsprekend is dan natuurlijk ook dat de therapeuten eropuit zijn de relatie te redden, en niet al te gemakkelijk opgeven. Het argument dat ik hoorde bij de lezing van een relatietherapeut, dat mensen verschillende groeitempo’s hebben en elkaar dus kunnen verlaten als de één verder gegroeid is dan de ander, lijkt me nonsens. Echte groei betekent immers dat men door het verdragen en verwerken van spanningen komt tot meer altruïstisch gedrag en een grotere trouw aan de ander.

De motivatie om op moeilijke momenten met elkaar in therapie te gaan, is uiteraard niet groot. Daarom lijkt me onderhoud van de relatie tijdens het huwelijk van het allergrootste belang. Een van de beste manieren lijkt me die van marriage encounter (www.marriage-encounter.nl), waarbij gehuwden leren beter te communiceren. De overheid zou dergelijke initiatieven moeten ondersteunen, al is het alleen al uit financiële motieven. Scheidingen kosten te veel!