'Dodenlijst is jongerenritueel'

Van onze verslaggever

Marc van den Eerenbeemt

UTRECHT

Brandpunt van de onrust is het kleine Rijnland, dat ooit naam maakte als een van de eerste overdekte winkelcentra in Nederland. De namen van de politiemensen, neergepend in viltstift, zijn weer verdwenen van de verwaarloosde gevel. In de winkelgalerij verloopt de negotie, zoals al jaren, moeizaam. De loop is eruit, de verf is eraf.

Niet bepaald een plaats waar je gezellig gaat winkelen, beseft kapster Marcia in salon Okhuysen. De jongens die rondhangen bij de ingang, bezorgen het schaarse publiek een angstig gevoel. Maar supermarkt Aldi in Rijnland is nu eenmaal goedkoper dan de Albert Heijn aan de andere kant van de wijk. Dus blijven ze komen.

Een migrantenpastor past voor de supermarkt op de fiets van een winkelende verpleegster. Alléén wil zij daar niet meer naar toe. In het schaarse daglicht dat door de groezelige overkapping dringt, staat de pastor met oplettende blik naast haar rijwiel. 'Er is zoveel toekomst voor die jongens in dit land', zegt hij, met een blik achterom. 'Waarom pakken ze het niet op?'

Kanaleneiland ligt aan het drukbevaren Amsterdam-Rijnkanaal, ten westen van het stadshart van Utrecht.

Met zijn brede straten en groene bermen was het een buurt voor de gegoede middenstand. De ruime flatwoningen en de lage huren werden in de jaren zeventig ontdekt door de grote allochtone gezinnen. Die maken nu 70 procent van de wijk uit.

Een plukje van het kroost, veertig à vijftig jongens van tussen de vijftien en achttien jaar, zorgt voor problemen. Tien tot vijftien van hen komen bijna wekelijks bij politie en justitie over de vloer. Dan gaat het om zoiets als diefstal of een inbraak in een box van een flatgebouw. Een enkele keer is het een beroving.

Geen jongens waarbij je nou echt bang moet zijn voor een dodenlijst, zegt oud-wijkchef van politie A. van Londen.

Tot voor kort had de wijk twee vaste agenten. Dat zijn er vier geworden. In heel Utrecht is het aantal wijkagenten de laatste twee jaar verdubbeld.

En de gemeente heeft al geprobeerd wat aan de overlast in de wijk te doen, bijvoorbeeld door een extra jongerensociëteit en een 'hangplek'.

Kanaleneiland is in dertig jaar veranderd van een kalme buitenwijk in een buurt met grote-

stadsproblemen, zegt wijkwerker A. Möhlmann. Onder de achtduizend bewoners is de werkloosheid hoog en het gemiddelde inkomen laag.

De rotzooi rond Rijnland omschrijft Möhlmann als een 'kennismakingsritueel' tussen jeugdige probleemzoekers en de nieuwe agenten.

'Het gaat om de zeggenschap in de wijk. Als je eerder een bepaalde vrijheid hebt gehad, dan kan ik me voorstellen dat het moeilijk aanpassen is. Het is heel erg dat dat tot uitwassen leidt. Maar de politie is heel helder in haar reactie: zero tolerance.'

De oude wijkchef Van Londen, nu politiewoordvoerder, gruwt van die term. 'We hebben nooit wat gepikt. Alleen worden die jongens vaker dan voorheen aangesproken op hun gedrag. Dan krijg je frustratie. En het komt wel weer goed. Dit soort dingen gaat altijd in golfbewegingen.'

Rijnland zal voor het herstel binnenstebuiten worden gekeerd. De eigenaar gaat renoveren. De winkelstraat gaat dicht. De gevel van de 'dodenlijst' wordt opengebroken. De komende zomer blijft ook de sportleraar in de wijk rondhangen.