Discriminatie teistert banlieue-jeugd

'De Fransen willen gewoon niet dat wij hun plaats innemen. Ergensbegrijp ik dat, want het is hún land. Maar zij hebben onze ouders gevraagdte komen. Daarvoor moeten ze verantwoordelijkheid nemen. Maar dat willenze niet. Ze balen van ons.' Youcef Moutawadii, een 26-jarige Fransman metMarokkaanse ouders, zegt het berustend. Met wat vrienden zit hij 'sochtends in café Le Marigny, een verzamelplaats voor alcoholisten enwerklozen, waar de cola met meegebrachte whisky wordt aangelengd.

Youcef is net terug van een uitje naar het stadhuis. Nu er allemaalbanenplannen worden aangekondigd, ging hij eens langs om te vragen of zeook aan hem dachten. 'Ze keken me aan alsof ik hun auto in de fik wildesteken', zegt hij lachend.

Na een mislukte opleiding tot kok heeft hij de afgelopen acht jaar vankleine baantjes geleefd. Discriminatie ervoer hij naar eigen zeggenregelmatig. Bij zijn laatste klus, in het magazijn van eencosmeticabedrijf, zag hij hoe een collega van Algerijnse afkomst 'zich sufwerkte, want zijn vrouw ging bevallen. Maar zijn baas gaf voor een vastebaan toch de voorkeur aan een Fransman. Ook al werkte die er korter en veelminder hard. Zie je, je kan niet van de Fransen winnen.'

Zijn kameraad Hassan (27) valt hem bij: 'Als je met zijn allen zit teeten, merk je dat ze naar je kijken. Ze willen dat je je koest houdt. Datkan ik niet. Dan vinden ze je meteen tuig.' Openlijk racisme maakte hijzelden mee: 'De baas glimlacht naar je, maar achter je rug belazert hij je.Je krijgt altijd minder betaald dan anderen, want ze weten dat je uit debanlieue komt en al het geld kunt gebruiken.'

Bij het arbeidsbureau laat de 26-jarige Fatoumata Jabbie haar oog overde advertenties dwalen. Anders dan Youcef en Hassan denkt deze Françaisemet Ghanese ouders het wel te gaan maken. 'Je moet optimistisch blijven,al ben ik nu een jaar werkloos.' Statistisch zijn haar kansen dankzij haarvooropleiding vier keer hoger dan die van voortijdige schoolverlaters alsYoucef en Hassan. Maar haar afkomst uit Les Mureaux reduceert haar kansen.Uit een test van de ANPE, de organisatie voor arbeidsbureaus, bleek datiemand uit een gevoelige wijk 40 procent minder vaak voor eensollicitatiegesprek wordt uitgenodigd dan iemand met hetzelfde cv uit eengewone buurt. Voeg daar een Noord-Afrikaanse achtergrond aan toe en dekansen dalen zelfs met 80 procent.

Zo zwart als Youcef en Hassan schetst Fatoumata de praktijk niet: 'Ikdenk dat er in drie op de tien gevallen iets van racisme meespeelt.' Zeheeft bedacht dat ze verpleegster wil worden. Volgend jaar is er eenconcours, een schriftelijk examen dat toelating tot de opleiding verschaft.'Dat wordt heel moeilijk.'

Het 'concours' is een Franse vinding die in het nadeel van deimmigrantenkinderen uitpakt, zo maakt Quentin Duvivier, directeur van hetarbeidsbureau, duidelijk. 'Voor veel overheidsfuncties is deelname vereist, of je nu leraar of gemeente-ambtenaar wilt worden. Je moet deFranse nationaliteit hebben. Bovendien vereist deelname een diploma, daarhebben we in Frankrijk een cultus van gemaakt. De jongeren uit deze buurtzijn er helaas minder bedreven in.' De zekerheid van een ambtenarenbaan is ook aantrekkelijk in deze tijd, dus nemen er steeds meerovergekwalificeerde mensen aan deel. Zo gaan in ambtenarenland Frankrijkde circa vijf miljoen banen van de staat grotendeels aan de tweede en derdegeneratie immigranten voorbij; zij zijn op het bedrijfsleven aangewezen.

Het arbeidsbureau krijgt incidenteel te maken met bedrijven die lijkente willen discrimineren. 'Het komt voor dat ze zeggen: 'geen jongere'.'Soms zitten daar 'verkeerde motieven' achter', vertelt Duvivier.Werkzoekenden hebben zo hun strategieën om die 'geografischediscriminatie' te ontlopen: 'Ze geven het adres van een vriend op, of veranderen hun naam.' Vast staat dat de werkloosheid in de 'gevoeligewijken' vorig jaar voor jongens tot 25 jaar op 36 procent uitkwam (tegen24 procent landelijk) en voor meisjes onder de 25 op 40 procent (tegen 22procent nationaal).

Haaks daarop staan de klachten uit de horeca dat er wel vacatures zijn,maar geen arbeidskrachten. Volgens Duvivier houdt dat verband met hetslechte imago van die branche bij jongeren. 'Ze denken dan meteen aanMcDonald's, aan onregelmatige uren en dat voor een heel laag salaris.'