Deze veganist vindt dat anderen tot veganisme bekeren wel wat vrolijker en losser kan

Diep in ons hart willen we eigenlijk allemaal veganist worden, zegt Tobias Leenaert (44). 'Omdat het aansluit bij waarden die we delen, zoals eerlijkheid en rechtvaardigheid. We willen niet dat levende wezens door ons lijden, we willen verwijtbaar kwaad en leed vermijden. Dat zit allemaal in het veganisme. In die zin is het niet iets wat we moeten doen, maar waar we in onze evolutie naartoe bewegen.'

Veganisme, het afzien van het gebruik van alle dierlijke producten (niet alleen vlees, maar ook zuivel en eieren) heeft de toekomst, is de overtuiging van Leenaert, twintig jaar veganist en oprichter van het Ethisch Vegetarisch Alternatief (EVA) in het Belgische Gent, dat zich inzet voor meer consumptie van planten. De wereld is stukken beter af zonder een industrie die dieren uitbuit, het milieu aantast en de aarde opwarmt.

Alleen jammer dat veganisten hun boodschap vaak zo slecht uitventen, schrijft hij in zijn recentelijk verschenen boek How to Create a Vegan World; a Pragmatic Approach. 'Er wordt zwart-wit gedacht. Dat mag wel wat losser.'

Om met uw missie, een veganistische wereld, te beginnen: die schiet niet op. Slechts 1 procent van de bevolking van westerse landen noemt zich veganist. Waarom slaat uw boodschap zo slecht aan?

'Vlees eten zit heel diep. Het heeft een emotionele lading, we associëren vlees met welvaart en geluk. Vlees is comfortfood. Dat verander je lastig. Het is makkelijk te zeggen dat een bontjas immoreel is als je zelf geen geld hebt om er een te kopen. Als je elke dag dierlijke producten gebruikt, is het verwerpen daarvan een stuk moeilijker.'

De mens is een omnivoor. Vlees eten zit toch in onze natuur?

'Zoals de leeuw de gazelle eet. Maar wij mensen hebben een moreel besef ontwikkeld. Geweld zit ook in onze natuur. Dat is geen reden het te blijven doen. Ik kan toch vlees eten van dieren die een goed leven hebben gehad, zeggen veel mensen. Maar het is ondoenlijk op grote schaal vlees te produceren zonder dat daar dierenleed aan te pas komt.'

In veganistische kring werd lang gedacht: als je maar goed uitlegt waarom je geen dieren moet gebruiken, dan houden mensen er vanzelf mee op.

'Voor veel aanhangers is veganisme als zwanger zijn: je bent het 100 procent of je bent het niet. Maar de stap om in één klap veganist te worden is voor veel mensen te groot. Als je iemand de keuze geeft tussen alles of niets, geef je hem een excuus om niets te doen.

'Daarom zeg ik tegen veganisten: heb respect voor vegetariërs en flexitariërs. Uiteindelijk sparen zij meer dieren uit dan het kleine groepje veganisten. Waarmee ik niet wil zeggen dat je als veganist af en toe best vlees mag eten. Ik zeg alleen: denk na, maak het houdbaar voor jezelf. Het gaat mij om de eerste stap die mensen zetten, niet de laatste.'

Het ligt ook aan veganisten zelf, schrijft u. Die roepen dingen als 'vlees is moord' en vergelijken de bio-industrie met de Holocaust. Is dat de manier om harten te winnen?

'Absoluut niet. In de vleesindustrie werken geen sadisten die dieren zoveel mogelijk pijn willen doen of uitroeien. Het gaat hun erom mensen te eten te geven. Dus de intentie is helemaal anders. Maar als je kijkt naar wat er in de vleesindustrie gebeurt, is de slachting die wordt aangericht onder dieren nog groter dan de Holocaust, zeker in aantallen. De vraag is alleen of het zin heeft om die vergelijking te maken. Het zal mensen eerder afstoten dan aantrekken.'

Veganisten roepen bij vleeseters het gevoel op dat ze denken superieur te zijn.

'Veganisten zijn niet moreel superieur, maar de manier waarop ze zich voeden is dat wel. Aan de andere kant schieten vleeseters ook wel snel in het defensief. Dat is het schuldgevoel dat in henzelf zit.'

Er zijn veganisten die hun huisdieren veganistisch voeden. Gaat dat niet erg ver?

'Van mij mag iedereen zo consequent zijn als hij wil. Maar honderd procent consequent is niet altijd productief. Als iemand de moeite heeft genomen om voor mij een veganistische lasagne te maken, maar zich niet heeft gerealiseerd dat pasta eieren bevat, dan eet ik dat toch op.'

De laatste jaren is veganisme in opkomst als hippe lifestyle, waar je slank en gezond van wordt. Helpt dat de beweging vooruit?

'Meer plantaardig en minder dierlijk eten heeft gezondheidsvoordelen, maar die kun je ook overdrijven. Ik vind het prima als mensen gezondheid erbij halen als argument om minder vlees te eten. Misschien dat hun ogen dan ook open gaan voor het ethische verhaal. Als het gedrag verandert, kunnen ook de gedachten veranderen.'

Wordt uw kritiek u in eigen kring in dank afgenomen?

'Er zijn er die mij een verrader noemen. Maar dat is een minderheid.'

U ziet wel heil in kweekvlees. Is dat niet ook dierenexploitatie?

'Voor kweekvlees hoef je alleen maar een biopsie van een dier te nemen (een groepje cellen waarmee gekweekt kan worden, red.). Het dier kun je goed verzorgen en dat kan oud worden. Ik zie daarin geen probleem.'

Goed nieuws voor veganisten: kunnen ze ook eens vlees eten.

'Ik denk niet dat wij daarop zitten te wachten, maar vooruit. Ik denk wel dat kweekvlees een revolutie kan veroorzaken in de strijd tegen dierenleed. We zitten in een perfect storm van klimaatopwarming, dierenleed, milieuvervuiling. Door vlees aan te pakken pak je al die problemen tegelijk aan.

'De omwenteling is al aan de gang. Vleesbedrijven kopen zich in bij producenten van vleesvervangers. Sergey Brin van Google sponsort de kweekvleeshamburger, Bill Gates investeert in plantaardige vleesalternatieven. Ik denk dat er zeker een tijd komt waarin we zullen terugkijken op vandaag en tegen elkaar zullen zeggen: hoe was dat in godsnaam mogelijk?'