Een gezin zonder moeder, dat kán helemaal niet. Maar soms moet het. Deze alleenstaande vaders maken er het beste van.
‘Het gaat maar door, het kan nooit zomaar even een middagje niet’
Toen zijn vrouw voor de tweede keer kanker kreeg, wist interieurbouwer Ivo Maaskant (51) dat het verkeerd af zou lopen. Nu voedt hij zijn dochters Esther (11) en Robyn (9) alleen op.
'Op het schoolplein staan soms moeders te klagen dat ze als vrouw thuis alles alleen moeten doen. 'Dat doe ik ook', heb ik weleens gezegd. Toen keken ze me aan: ja, jij moet het écht allemaal in je eentje doen. Dat is het zwaarst, dat je continu bezig bent. Als ik thuiskom van de zaak, doe ik boodschappen, kook ik eten, breng ik de kinderen naar bed, ruim ik op. Voor je zelf op de bank zit, is het een uur of negen. Het gaat maar door, het kan nooit zomaar even een middagje niet, want dan staan er ergens twee kinderen te wachten. Ik denk dat ik dat nog zwaarder vind dan alleen verantwoordelijk zijn voor de opvoeding. Dat lukt wel. Toen mijn vrouw in 2013 te horen kreeg dat het longkanker was, wisten we dat het niet meer goed zou komen. Dat je twee kindjes moet achterlaten, zo jong nog, dat is je ergste nachtmerrie als ouder. En dat ik er alleen voor zou komen te staan, tja, dat zou taai worden, maar het was niet anders. Ik heb altijd paardgereden, dus haar invlechten kon ik al.
De oudste stond in het begin 's nachts naast mijn bed: kijken of papa nog wel ademde. Ze zijn alletwee in therapie geweest. Verjaardagen, Kerst, feesten, dat is niet altijd leuk. Als ze op school voor Moederdag gingen knutselen, maakten ze iets voor oma, maar een jaar geleden heeft die een hersenbloeding gehad en is zij ook overleden. Nee, ze hebben het niet makkelijk, die twee. Ik heb de pech én het geluk dat ik een eigen interieurbouwbedrijf heb. Ze zoeken het allemaal maar uit, ik ga nu voor mijn kinderen zorgen: dat kan ik als eigen baas niet zeggen. Maar ik ben met het bedrijf verhuisd naar een plek vlak bij hun school en als ze uit zijn, komen ze daarnaartoe. Dat ze daar nooit over mopperen, vind ik knap. Misschien ben ik daar ook wel goed in: het positieve benadrukken. Je kunt blijven mokken, maar dat haalt niets uit, we moeten verder. We hebben sinds een jaar een hond, dat helpt ook. De oudste gaat volgend jaar naar de middelbare school. Hoe ik dat ga doen als ze vriendjes krijgt en zo – nog geen idee. Ook dat wordt een uitdaging, maar seksuele voorlichting is ook lastig als je met z'n tweeën bent, dat was met een moeder niet heel anders geweest.
Je hoort bijna nooit iets over alleenstaande vaders, ik vind dat vreemd. Zou het komen doordat we bij dit soort onderwerpen nog in het verleden leven? Overlijden van de partner was vroeger, net als een scheiding, vooral heel erg voor de vrouw, want die bleef alleen achter zonder inkomen. Maar nu heeft bijna iedere vrouw een baan en zit er niet meer zoveel verschil tussen mannen en vrouwen. En toch hoor je vooral verhalen over alleenstaande moeders.
Mijn vrouw was net geopereerd aan borstkanker toen we erachter kwamen dat ze zwanger was van de eerste. We moesten kiezen, zeiden de artsen: of een abortus of geen chemo na de operatie. Gelukkig bleek die keus uiteindelijk niet nodig, na de operatie was de borstkanker weg. Zo werd onze oudste geboren. En toen? We wilden graag nog een tweede, maar iedereen zei: is dat wel verantwoord, wat als het terugkomt? We zijn er toch voor gegaan. Ik moet zeggen: ik ben ongelofelijk gelukkig dat er nu twee kinderen zijn. Nu hebben ze elkaar.'
‘Achteraf denk ik: ik had meer hulp moeten vragen’
De zoons van Tim Overdiek waren 12 en 9 toen zijn vrouw werd aangereden en overleed. Sander (niet op de foto) is nu 20 en Eamonn is 17. Overdiek, oud-NOS-journalist, is sinds een jaar therapeutisch coach, gespecialiseerd in mannen en verlies.
'Toen duidelijk werd dat Jennifer niet meer uit haar coma zou ontwaken, realiseerde ik me: nu sta ik er alleen voor en moet ik er zijn voor de jongens. 9 en 12 waren ze toen een motoragent hun moeder bij het oversteken aanreed. Het was een helder besef, maar de praktische uitvoerbaarheid drong nog niet helemaal tot me door. Werk, werk, werk en daarna pas het gezin, dat was tot dan toe mijn leven als adjunct-hoofdredacteur bij de NOS.
In het begin was het verstand op nul en doorpakken. Ik kan me nog zo goed herinneren hoe ik op een dag opstond, de hond had uitgelaten, twee ontbijtjes had gemaakt, twee lunchpakketten, de kinderen op tijd naar school had gebracht, twee wasjes had gedraaid en ook mezelf had aangekleed en dat allemaal voor half negen in de ochtend, dat ik dacht: wow, deze dag is gelukt. Maar ik denk dat ik daarna weer keihard heb gehuild. Om ook jezelf nog te ontdekken als vader in z'n eentje en de jongens te begeleiden in het verlies van hun moeder, dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Achteraf denk ik: ik had meer hulp moeten vragen, misschien zijn alleenstaande vrouwen daar beter in. Maar in een soort mannelijke hang naar controle heb ik alle aangeboden hulp afgehouden. Ik kon dan niet fixen dat Jennifer weer terugkwam, maar wel dat alles gewoon bleef doorgaan, zoiets. Toen ik weer ging werken, hebben we een tijdje een au pair gehad, maar die was niet zo verantwoordelijk als ik had gehoopt, kon niet koken, zat te blowen; ik kreeg er een kind bij. Daarna waren de jongens duidelijk: we doen het zelf wel. Maar ze zagen me ploeteren. 'Ga maar naar je moeder!', heb ik weleens geroepen uit frustratie. We waren vaak boos – eigenlijk op de situatie, en daardoor op elkaar. Toen de oudste begon te puberen, was dat een grote opluchting: wacht even, dit is geen rouw of verdriet, dit is normaal. Kom maar op.
Het besef dat mijn kinderen het met één ouder moeten doen, vind ik ontzettend klote. Hun geluk heeft behoorlijke averij opgelopen, dus als het goed met ze gaat, ontroert me dat, maar als ik merk dat ze ergens mee worstelen, ga ik meteen een checklist af: heeft dit met mij te maken of met het verlies van Jennifer? Of heeft-ie gewoon stress op z'n werk? Elke ouder wil helpen, maar ik wil het extra. De antenne staat altijd aan.
Tien maanden na het ongeluk kreeg ik weer een relatie. Mensen om me heen vonden dat fijn: gelukkig, die arme weduwnaar is weer onder de pannen. Ik heb me wel afgevraagd of ik me schuldig moest voelen. Ik hoor van vrouwen soms dat ze zich niet kunnen voorstellen dat ze fysiek weer iets met een andere man hebben, maar laat ik het zo zeggen: mannen hebben minder last van schaamte en schuld. Ik vond het fijn dat er weer een moederfiguur in huis was, maar na twee jaar is het fout gegaan. Zeker, alleenstaande vaders zijn aantrekkelijk voor vrouwen. Ik heb meegemaakt dat vrouwen zich aanboden, misschien dachten ze: hij zorgt voor z'n zoons, dan zal-ie ook wel goed voor mij zijn. Troostseks, daar ga je geen nee op zeggen. Maar ik had liever gehad dat Jennifer nog geleefd had.
Ik ben een tijd best streng geweest, uit vrees voor controleverlies; er wás al zoveel verloren. Toen Sander na drie maanden stopte met zijn studie, vond ik dat hij moest doorzetten: je hebt toch een diploma nodig! Als Jennifer er nog was geweest, was hij wél gaan studeren, dacht ik, zij had vast goede ideeën gehad. Maar ondertussen had hij wel de middelbare school afgemaakt, zes jaar lang een jong-talentenprogramma aan het conservatorium gevolgd en een eigen bedrijfje opgezet – allemaal terwijl z'n moeder was overleden. Tim, je moet gewoon je bek houden, dacht ik toen.'
‘Gelukkig hoor ik van de mensen om me heen dat ik behoorlijk zorgzaam ben’
Sinds zijn vriendin hem twee jaar geleden verliet, voedt taxichauffeur Tako (39) zoon Maiko (6) alleen op.
'Ik ga verhuizen naar Engeland en ik neem Maiko mee.' Mijn ex schreef het in een mailtje via de mediator, want sinds ze via een spelletje op internet haar nieuwe vriend had ontmoet, waren we niet echt meer on speaking terms – al hadden we de jaren daarvoor ook vaak ruzie. Het begon met een opeenstapeling van schimmige leningen en toen ik daarna ook nog mijn baan als taxichauffeur verloor, hadden we besloten vrijwillig de schuldhulpverlening in te gaan. We bleven vooral bij elkaar voor Maiko. En net toen we het financieel weer een beetje op de rit hadden, kreeg ze dus het lumineuze idee om weg te gaan. Alleen het huis van haar nieuwe vriend in Engeland moest nog even opgeknapt, daarna zou ze Maiko komen halen. Dan daag je me maar voor de rechter, mailde ik terug. Ondanks de financiële problemen, gaf de rechtbank me gelijk: ik kon een betere basis bieden. Onderweg naar de veerboot heeft ze afscheid van hem genomen met een grote doos cadeautjes. Voor zijn verjaardag kwam er weer zo’n doos, maar zelf kwam ze niet.
Maiko was 4 toen ze wegging, hij heeft het niet goed meegekregen. Daar heb ik nu profijt van, denk ik: hij mist z’n moeder niet echt. Toen hij in groep drie ’s avonds begon te huilen, vroeg ik om een doorverwijzing naar de kinderpsycholoog, maar achteraf bleek hij vooral zijn oude juf uit groep twee te missen. Gelukkig hoor ik van de mensen om me heen dat ik behoorlijk zorgzaam ben. Ik knuffel graag, lees elke avond voor en met koken heb ik geen probleem. Het zwaarst aan alleenstaand vader zijn, is het vinden van werk en alles wat daarmee samenhangt. Oppas regelen, op tijd thuis zijn, dat heeft me wel stress bezorgd. Ik ben lang werkloos geweest, pas sinds kort heb ik weer een studentenbaan als koerier, voor twee dagen per week.
Omdat ik een lichte vorm van autisme heb, krijg ik via de gemeente hulp om te leren hoe ik beter kan worden in het huishouden en slimmer kan plannen. Soms ben ik te perfectionistisch: dan verwacht ik dat Maiko al braaf kan meelopen in de supermarkt en netjes kan knutselen in plaats van een kwak verf op het papier te smeren. Naar ouderavonden neem ik onze thuisbegeleider wel eens mee. Twee horen meer dan een. Ik neem die gesprekken ook op met m'n telefoon, zodat ik ze kan doorsturen naar Maiko's moeder, maar het duurt vaak weken voor ik een reactie krijg. Het contact verwatert steeds meer.
Ik woon in een buurt vol kinderen en gezinnen; Maiko rent naar buiten om te spelen en komt een halve middag later weer terug. Een tijdlang was ik jaloers op die ouders met hun dikke leaseauto, hun twee onder-één-kapwoning en hun jaarlijkse skivakantie. Met twee ouders is het nu eenmaal makkelijker om van alles te doen. Ik zou ook best wel weer een relatie willen, maar als je niet uitgaat omdat je de tijd of het geld niet hebt, dan gebeurt er ook niets natuurlijk. Nou ja, misschien zitten die stellen wel gevangen in hun hypotheek. Het was niet makkelijk, maar op advies van mijn ouders heb ik dat gevoel losgelaten. Het komt wel, of het komt niet.'
Tako's achternaam is bij de redactie bekend.
Opvoedtips voor modern vaderschap
Alle ouders worstelen met de vraag: doe ik het goed? We publiceerden mooie tweegesprekken tussen vaders en kinderen zoals deze week met Jan en Jeroen Siebelink. We verzamelden opvoedtips voor u, zoals van reisjournalist Noel van Bemmel over zijn stoere dochter of van schrijver Jan Heemskerk over zijn luie pedagogische aanpak. Plus: de klassiekers onder de vaderdagcadeaus: sokken, parfums en een barbecue.
Over De Gids
U leest een artikel van De Gids, een nieuwe sectie van de Volkskrant waarmee u uw leven slimmer en leuker kunt inrichten. Met een abonnement op de Volkskrant krijgt u steeds betrouwbare antwoorden op grote en kleine levensvragen.
