DE OORLOG VAN STEPHAN SANDERS

Zo kwam hij er toe om onder de columnisten die over de oorlog in Kosovo schreven een etnische zuivering toe te passen. De lezers moesten begrijpen dat columnisten die zelf tot een etnische minderheid behoren om die reden voor het NAVO ingrijpen waren en dat 'arische' columnisten er om die reden tegen waren.

Het feit dat de hoofdredactie van de Volkskrant die column heeft geplaatst, kan alleen maar betekenen dat ze, net als ik, de columns van Stephan Sanders niet serieus neemt.

Deze etnische ontboezeming van Sanders was nogal pijnlijk. Andere zijn vooral komisch. Zo zag ik hem in het VPRO-televisieprogramma Het Blauwe Licht in volle ernst beweren dat het grote succes van de televisie-actie voor Kosovo moest worden verklaard uit de liefde van de Nederlanders voor kamperen. Op de televisie werden namelijk dagelijks beelden vertoond van Kosovaarse vluchtelingen in tenten. Vandaar.

Ik zou Stephan Sanders onrecht doen als ik het hierbij liet. Want er zit progressie in zijn redeneervermogen. In zijn column van vrijdag 11 juni jongstleden probeert hij enkele van mijn argumenten met tegenargumenten te bestrijden. Om de sprong naar een echte discussie niet te groot te maken, heeft hij mijn argumenten eerst zodanig aangepast dat hij in staat was om ze te bestrijden.

Zo beweert hij dat ik 'elf weken geleden nog vond dat Kosovo ons probleem niet was en dat zo'n etnische schoonmaak hoorde bij de heetgebakerde Balkan-cultuur'. In werkelijkheid heb ik toen geschreven dat ik me steeds vaker afvroeg of de hele Balkanbevolking uiteindelijk niet beter af was geweest als het Westen zich er nooit mee had bemoeid.

Ik ben namenlijk van mening dat de belangrijkste oorzaak van alle ellende op de Balkan ligt in het knoeiwerk waarmee het Westen de ontbinding van Joegoslavië heeft bevorderd. Ik vond en vind dus niet dat het Westen zich niet met de Balkan of Kosovo moet bemoeien. Ik vond en vind dat het Westen dat op de verkeerde manier doet.

Dat 'zo'n etnische schoonmaak hoorde bij de heetgebakerde Balkancultuur' heb ik nooit geschreven. Ook niet iets wat er op lijkt. Wel wil ik Sanders alsnog het plezier doen te zeggen dat ik het als een gegeven beschouw dat op de Balkan etnische zuiveringen tot de gebruikelijke bijverschijnselen van de oorlog horen.

Sterker nog: vaak werden oorlogen met dat oogmerk begonnen. In het onlangs verschenen boek van Milo Anstadt Servië en het Westen wordt die hele treurige geschiedenis nog eens deskundig op een rij gezet en geanalyseerd. Kennis van die geschiedenis betekent niet dat je instemt met etnische zuiveringen. Die kennis heeft er bij mij wel toe geleid dat ik niet geloof dat je op de Balkan met militaire interventies etnische groepen die elkaar haten, kunt dwingen vreedzaam samen te leven. De oorlogen tussen Kroatië en Servië en in Bosnië hebben dat wel duidelijk gemaakt. In Kosovo zal dat ook niet lukken.

In zijn column van 11 juni schrijft Sanders verder: 'Van Dam vindt dat alleen nationale zelfverdediging een reden is om een oorlog te voeren'. Nee, dat vind Van Dam helemaal niet.

Het Handvest van de Verenigde Naties zegt dat in het geval van zelfverdediging een land oorlog tegen een ander land mag voeren zonder toestemming van de Veiligheidsraad. In ALLE andere gevallen mag het alleen met een mandaat van de Veiligheidsraad.

Daarom is militaire interventie om humanitaire redenen alleen geoorloofd als aan twee voorwaarden is voldaan: het moet gelegitimeerd zijn door de Verenigde Naties en de humanitaire situatie in het gebied moet er door verbeteren.

Als bijvoorbeeld de NAVO met instemming van de Veiligheidsraad zou hebben besloten om boven Kosovo voedsel en medicijnen te droppen om het lijden van gevluchte Kosovaren te verminderen, dan zou ik dat hebben gesteund. Ook als de NAVO eerst met bombardementen het luchtafweergeschut zou hebben willen uitschakelen.

Maar een van mijn bezwaren is nu juist dat de NAVO niet bereid is dit soort humanitaire militaire interventies uit te voeren. Men vindt het risico dan te groot. En de humanitaire opvattingen van de NAVO gaan niet zo ver dat het leven van een Kosovaarse burger evenveel waard wordt geacht als het leven van een NAVO-piloot.

Het is dus niet zo, zoals Sanders veronderstelt, dat ik vind dat als nazi-Duitsland geen andere landen had aangevallen de geallieerden niet hadden mogen ingrijpen omdat in Duitsland de joden werden vermoord. Wel vind ik dat ze dat niet hadden moeten doen als er als gevolg van dat ingrijpen meer joden sneller waren vermoord.

Want de mensenrechten zijn er om mensen te beschermen, en niet andersom.