Oorlog in Oekraïne

Inmiddels duurt de oorlog in Oekraïne al twee maanden. Het Russische leger heeft zich teruggetrokken uit het gebied rond de hoofdstad Kyiv en richt zich nu op de Donbas in het oosten. Daar zijn de Russen begonnen aan een grootschalig offensief, burgers grijpen de laatste mogelijkheid om het gebied te ontvluchten.

Dit overzicht wordt aangevuld

Nog steeds proberen burgers belegerde gebieden te ontvluchten. Vooral voor inwoners van de havenstad Marioepol is het moeilijk om de stad te verlaten en het relatief veilige Zaporizja te bereiken.

Als de Russen zich terugtrekken uit de gebieden rond Kyiv, ziet de wereld de verschrikkingen van de Russische bezetting. In steden als Boetsja, Irpin en Borodjanka blijken veel burgerslachtoffers te zijn gevallen. In Boetsja liggen de lichamen van burgers nog op straat, soms met de handen op de rug gebonden.

De Russen mogen zich dan terugtrekken uit het noorden van Oekraïne, om de strategisch belangrijke havenstad Marioepol wordt nog altijd flink gevochten. In de stad zitten volgens de Oekraïense overheid nog meer dan 100 duizend burgers vast.

Zo’n 5 miljoen Oekraïners hebben het land inmiddels verlaten. Maar nu de oorlog voortduurt en de frontlinie maar langzaam verschuift, kiezen steeds meer gevluchte Oekraïners ervoor terug te gaan naar hun land. Enkele honderdduizenden van hen zouden inmiddels rechtsomkeert hebben gemaakt.

Het Russische leger rukt op in de Donbas. Inmiddels voeren de Russen aanvallen uit over een breed front van 300 tot 400 kilometer. Het is een uitputtingsslag voor de Oekraïense strijdkrachten, die moeite hebben om stand te houden.

De wereld reageert geschokt op de Russische wreedheden, die vooral in Boetsja zichtbaar worden.

Een woordvoerder van het Kremlin en president Poetin noemt de ‘aanzienlijke verliezen’ van Russische soldaten een ‘enorme tragedie’ voor Rusland. Het was voor het eerst dat het Kremlin op die manier over gesneuvelde militairen spreekt.

Het Oekraïense leger houdt op veel plekken niet alleen stand, het weet ook gebieden terug te veroveren op de Russen. Op 26 maart kondigt Rusland aan zich te concentreren op de ‘volledige bevrijding’ van de oostelijke Oekraïense Donbas-regio. De Oekraïense president Zelenski doet er ondertussen alles aan om te voorkomen dat de aandacht voor de oorlog verslapt.

Hoewel het Russische leger op papier veel sterker is dan de Oekraïense krijgsmacht, bieden de Oekraïners stevig verzet. De wapens die vanuit het Westen het land binnenkomen, zijn daarbij van groot belang.

De EU heeft tot nu toe bijna 30 miljard euro aan Russische en Belarussische bezittingen bevroren, meldt de Europese Commissie. Het gaat onder meer om boten, helikopters, kunst en vastgoed van Russische oligarchen, samen goed voor bijna 7 miljard euro.

Volgens de Verenigde Naties zijn er eind maart in totaal 1.081 burgerdoden gevallen en 1.707 gewonden geregistreerd. Deze officiële aantallen zijn door de gevolgde procedure een grote onderschatting, stelt de VN.

Mede onder druk van de publieke opinie besluiten westerse bedrijven Rusland te verlaten.

Uit angst voor Russische infiltranten wordt streng gecontroleerd in steden die heroverd zijn op de Russen.

Een maand geleden begon de oorlog in Oekraïne. Hoewel de lijnen van het front nauwelijks lijken te verschuiven, duurt het lijden van de Oekraïense bevolking voort. Het Oekraïense leger houdt stand en gaat zelfs in de tegenaanval, maar smeekt ook om hulp van de Navo.

Uit frustratie over het gebrek aan voortgang op de grond, intensiveert Rusland de bombardementen op steden. Ondertussen graven de Russen zich in en bereiden ze zich voor op een uitputtingsoorlog.

Aan de posities van beide legers veranderde weinig deze week. Rusland blijft steden als Marioepol, Tsjernihiv, Charkiv en Kyiv belegeren, maar wist nergens door te breken. Het Oekraïense verzet blijft taai, maar kent ook een hoge prijs.

Niet alleen Oekraïense soldaten zetten zich in voor de verdediging van het vaderland. Door heel het land komen burgers in actie voor de opvang en registratie van vluchtelingen, het coördineren van humanitaire hulp voor belegerde steden, het bewaken van belangrijke plekken, of de uitrusting van soldaten.

Het Oekraïense leger blijft vrijwilligers werven voor de Territoriale Verdedigingstroepen. Zij worden ingezet in de buurt van hun woonplaats, voor het bewaken van checkpoints en opslagplaatsen en het zoeken naar plunderaars en infiltranten.

Op plekken waar nog niet dagelijks wordt gevochten, zijn Oekraïners bezig met voorbereidingen op de strijd. Alles wordt in het werk gesteld om steden te verdedigen, maar ook om het plaatselijk erfgoed te beschermen.

Andere steden worden al vier weken onafgebroken gebombardeerd. Meestal zijn het woonwijken die de klappen opvangen. Volgens de VN is het aantal bevestigde burgerdoden inmiddels de duizend gepasseerd.

Ondertussen weet de Russische president Poetin steeds beter een alternatieve werkelijkheid te creëren in zijn thuisland. Kritische media zijn de mond gesnoerd en liberale Russen bedreigd en het land uit gejaagd.

De oorlog in Oekraïne duurt inmiddels langer dan drie weken. Bombardementen op steden gaan door, op nog geen 25 kilometer van de Poolse grens zijn raketten ingeslagen op een militair trainingskamp voor buitenlanders. Ook vonden de eerste geslaagde evacuaties uit het zwaar gehavende Marioepol plaats.

De Russen winnen in Oekraïne beperkt terrein, maar de bombardementen op steden luwen niet.

Inwoners van Oekraïne zijn ook in ziekenhuizen niet veilig voor de bombardementen

De oorlog in Oekraïne gaat zijn derde week in. Onderhandelingen tussen de strijdende partijen leverden tot nu toe weinig op. Humanitaire corridors voor de evacuatie van burgers mislukten, en er waren opnieuw hevige bombardementen op burgerdoelen.

De Oekraïners bieden taai verzet tegen de Russen, en veel mannen melden zich aan als vrijwilliger. Dat verzet blijft niet zonder prijs.

Volgens de Verenigde Naties zijn 2,3 miljoen Oekraïners op de vlucht geslagen voor het geweld. Toch slaagt niet iedereen erin om weg te komen. De VN heeft 516 burgerdoden bevestigd, maar denkt dat dat aantal in werkelijkheid ‘aanzienlijk hoger’ ligt.

Nog steeds is het druk in de treinen en op de wegen het land uit. Terwijl vrouwen, kinderen en ouderen vluchten, moeten mannen tussen de 18 en 60 jaar achterblijven om het land te verdedigen.

Poetin ‘speelt met vuur’, pleegt ‘een roekeloze en levensgevaarlijke aanval’ en vormt ‘een directe bedreiging voor de veiligheid van heel Europa’. Regeringsleiders buitelen vrijdag over elkaar heen om hun afschuw uit te spreken over de Russische inname van een kerncentrale in het zuidoosten van Oekraïne. Ondertussen neemt door oprukkende grondtroepen en neerdalende bommenregens het aantal burgerslachtoffers en vluchtelingen verder toe.

Navo-chef Jens Stoltenberg waarschuwt dat de oorlog afstevent op ‘meer doden, meer lijden en meer destructie’. Het bondgenootschap roept de Russische president Vladimir Poetin op zijn troepen onvoorwaardelijk terug te trekken uit Oekraïne. Haar eigen betrokkenheid houdt de Navo beperkt: Stoltenberg houdt ‘alle wegen open voor een diplomatieke oplossing’, maar stuurt geen militaire steun.

Ondertussen bereidt Nederland zich voor op de komst van Oekraïense vluchtelingen. Het kabinet wil dat elk van de 25 veiligheidsregio’s tweeduizend opvangplekken regelt. De helft daarvan moet op korte termijn beschikbaar zijn.

Oekraïners zien de Russische agressie toenemen. De burgemeester van havenstad Cherson is de controle over zijn stad kwijt. De Russen zijn het gemeentehuis binnengedrongen. Zo verovert Poetin na acht dagen de allereerste Oekraïense stad. Zo’n 400 kilometer verderop is de zuidoostelijke stad Marioepol omsingeld door Russische troepen. Bewoners kunnen geen kant op. De energie- en watervoorziening is er zwaar beschadigd door Russische luchtaanvallen. De belangrijke kuststad houdt tot dusver stand.

Grote delen van Oekraïne worden geteisterd door geweld, gevechten en bombardementen. Sinds de Russische invasie zouden er volgens de Oekraïense president Zelenski al tweeduizend burgerslachtoffers zijn gevallen. Een invasie die volgens de president het doel zou hebben om ‘onze geschiedenis uit te wissen, ons land uit te wissen, ons allemaal uit te wissen.’ Hij blijft daarentegen standvastig; het is volgens Zelenski 'onmogelijk' dat Rusland Oekraïne ooit zal veroveren. De Amerikaanse president Joe Biden sloot zich daar in zijn eerste State of the Union speech bij aan. ‘Vrijheid zal tirannie altijd overwinnen’, aldus Biden.

Terwijl de Verenigde Staten krachtige taal uitslaan, het Amerikaanse luchtruim sluiten voor Rusland en dreigen met financiële sancties voor Russische oligarchen, staat de Oekraïense bevolking nog steeds alleen op het front. Ondanks herhaalde smeekbedes is er nog geen luchtsteun. Nog steeds is een kilometerslang legerkonvooi onderwerg naar Kyiv.

De metrostations en verlaten metro's van Kyiv fungeren voornamelijk als schuilkelder voor inwoners. Er schuilen inmiddels duizenden mensen.

Bovengronds probeert Oekraïne zware bombardementen te doorstaan. Meer Oekraïners zijn net zoals hun president bang dat de Russen doelbewust plekken bombarderen die cultureel significant zijn voor Oekraïne. Zo heeft de Nationale Kunstgallerij in Lviv alle kunstwerken ondergebracht in een veilige, bewaakte locatie. Een van de doelwitten van de bombardementen gisteren, waar president Zelenski in zijn toespraak naar verwees, was een Oekraïens holocaust-monument.

De Russische bombardementen op Oekraïense steden worden heviger, daardoor neemt het aantal dodelijke burgerslachtoffers en gewonden toe. Belegerde steden als Charkiv en Kyiv houden nog stand, maar de situatie voor burgers wordt nijpender naarmate voedsel en medicijnen schaarser worden. Het verzoek aan de Navo om een no-flyzone af te kondigen klinkt steeds wanhopiger, maar lijkt vooralsnog aan dovemansoren gericht.

De Oekraïense president Zelenski heeft het Europees Parlement gevraagd om zijn land volwaardig onderdeel te maken van de Europese Unie. Dat deed hij in een speech via videoverbinding, die werd ontvangen met een staande ovatie. Ondertussen kondigde Rusland bombardementen aan op doelen in Kyiv waar zich onderdelen van de Oekraïense veiligheidsdienst zouden bevinden.

De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties meldt dat de afgelopen zes dagen meer dan 660.000 mensen Oekraïne zijn ontvlucht. Dat zijn voornamelijk vrouwen en kinderen. Veel mannen blijven achter om het land te verdedigen.

Dinsdag trok een 64 kilometer lang konvooi van Russisch legermaterieel richting Kyiv. Terwijl de slang bestaande uit honderden tanks, pantserwagens, raketlanceerinrichtingen en artilleriestukken richting de hoofdstad reed, vonden in meerdere steden bombardementen plaats.

Volgens het Russische staatspersbureau TASS staat de tweede ronde van onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne in het zuidoosten van Belarus gepland voor woensdag. De eerste gespreksronde in Gomel over het staken van de vijandelijkheden werd maandag na vijf uur vruchteloos afgesloten.

Russische en Oekraïense onderhandelaars hebben in Belarus gesproken over een wapenstilstand. Over de resultaten is nog weinig bekend, mogelijk volgt er een tweede gespreksronde. Van een staakt-het-vuren is ondertussen geen sprake.

Oekraïense media melden dat Kyiv opnieuw onder vuur is genomen vanuit de lucht. Meerdere Russische raketten zouden de stad hebben geraakt, kort na het einde van de onderhandelingen in Belarus.

Op straat doen Oekraïners wat ze kunnen om hun hoofdstad te verdedigen. Ook burgers hebben de wapens opgepakt.

De Russische troepen stuiten op onverwacht felle tegenstand van Oekraïense militairen. Daardoor verloopt de Russische opmars minder snel dan voorspeld. Burgers zetten op straat grote hoeveelheden lege flessen klaar om als molotovcocktails tegen Russische soldaten te gebruiken.

Het Amerikaanse ministerie van Defensie meldde wel dat de gevechten in en rondom Kyiv in intensiteit waren afgenomen, mede door de Oekraïense weerstand.

Zeker 102 burgers zijn omgekomen in de eerste dagen van de Russische invasie, melden de Verenigde Naties. Onder de slachtoffers zijn zeven kinderen. Het aantal gewonden is opgelopen tot 403. VN-mensenrechtenchef Michelle Bachelet meldt dat meeste mensen zijn gedood door ‘explosieve wapens’.

De Russische aanval op Kyiv gaat door, maar het Oekraïense leger biedt hevig verzet. Burgers moeten tot zeker maandagochtend binnenblijven. Veel van hen pakken zelf de wapens op. Anderen schuilen of vluchten.

Kyiv lijkt een nacht van zware gevechten en explosies te hebben overleefd, maar burgers vrezen voor wat komen gaat. In een nieuwe video verschijnt pesident Zelenski in het centrum van de stad, om valse geruchten over zijn vertrek te ontkrachten.

Het verzet van de Oekraïense troepen concentreert zich vooral op de steden in het land, die nog vrijwel allemaal in Oekraïense handen zijn. Rusland heeft tot nu toe alleen de verovering van de stad Melitopol geclaimd, een stadje in het zuidoosten van het land met zo’n 150 duizend inwoners. Gevreesd wordt dat een Russische voorhoede probeert een bres te slaan waardoor de hoofdmacht zal kunnen binnentrekken.

In nog geen 24 uur na de invasie hebben Russische troepen de Oekraïense hoofdstad Kyiv bereikt. Terwijl de bewoners van de stad schuilen in metrostations, proberen Oekraïense militairen het Russische leger tegen te houden. Er zijn berichten dat zo'n zevenduizend elitetroepen in Rusland gereedstaan om naar Kyiv te worden gevlogen. Angst en ongeloof heersen onder Oekraïners. Wat moeten ze doen? Vluchten? Schuilen? Vechten?

Vrijdagochtend werd Kyiv volgens de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba getroffen door ‘vreselijke raketaanvallen’. Het luchtalarm loeit en de politie roept mensen op om binnen te blijven.

Vrijdagochtend vroeg trekken de Russische troepen vanuit meerdere richtingen op naar Kyiv. Later die ochtend is de slag om Kyiv in volle gang en dringen de troepen door tot in de regeringswijk van de stad.

Buurlanden bereiden zich voor op de komst van vluchtelingen uit Oekraïne. In 48 uur tijd hebben ruim 50 duizend mensen, met name vrouwen en kinderen, het land verlaten. Mannen tussen de 18 en 60 worden bij de grens gestopt omdat zij moeten vechten.

Vrijdag is de hele dag in Kyiv gevochten. Aan het begin van de avond maken de inwoners van de hoofdstad zich klaar voor een onrustige nacht.

Als rond vier uur donderdagochtend de Russische president Vladimir Poetin in een televisietoespraak de militaire operatie in Oekraïne aankondigt, staan de eerste Russische troepen al aan de Oekraïense grens.

Enkele uren later steken tanks en ander zwaar materieel de grens over. Russische militairen vallen Oekraïne uit drie richtingen aan. Vanuit het oosten, waar pro-Russische separatisten al jarenlang actief zijn. Via het zuiden, het schiereiland de Krim, dat in 2014 door Rusland is geannexeerd. En vanuit het noorden, via Belarus.

Iets na half zeven in de ochtend klinkt in de Oekraïense hoofdstad Kyiv het luchtalarm. Niet snel daarna zijn de straten en de trein- en metrostations gevuld met personen die de hoofdstad ontvluchten.

Al snel komen er meldingen binnen van tientallen burgerslachtoffers. Om 11.45 uur melden Oekraïense autoriteiten dat Rusland is begonnen aan een tweede ronde van bombardementen in het hele land.

Het Westen hoopte op een diplomatieke oplossing, maar kijkt toe hoe Oekraïne ten prooi lijkt te vallen aan Rusland. ‘De oorlog is terug in Europa’, aldus Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie.

Inwoners van Oekraïne staan voor de keuze: blijven, vluchten of vechten?

De Europese Unie bereidt intussen de ‘zwaarste sancties ooit’ voor tegen Rusland. Omdat Oekraïne geen lid is van de Navo, blijft het vooral bij sancties voor Rusland en financiële steun aan Oekraïne.

Aan het einde van de middag komt de G7, de zeven grootste westerse economieën, met een gezamelijk statement. Ze schrijven dat ‘Poetin zich aan de verkeerde kant van de geschiedenis heeft geplaatst’ en dat hij oorlog heeft ‘geherintroduceerd op het Europese continent’.

Ook Viktor Orbán (Hongarije) en Milos Zeman (Tsjechië), twee Centraal-Europese staatsmannen die bekendstaan om hun warme banden met de Russische president Vladimir Poetin, veroordelen de Russische aanval.

Een hooggeplaatste Amerikaanse functionaris van Defensie, die anoniem wil blijven, zegt tegen persbureau AP dat een grootschalige Russische invasie nu waarschijnlijk is. De aanvallen van donderdag zouden pas een eerste zet zijn van een grotere operatie, die uit meerdere stappen bestaat.

Ook in verscheidene Russische steden gaan donderdag mensen de straat op om te protesteren. In sommige plaatsen blijft het bij éénpersoonsbetogingen (andere zijn verboden), in Moskou en St.-Petersburg worden honderden betogers opgepakt. Wie zich nu tegen de oorlog keert, wordt in Rusland al snel als een halve landverrader gezien.