‘Het voelt als het einde van een tijdperk’

Het leven op aarde begon bij de godin Tiamat. Zo staat het althans in de Enoema elisj, de Mesopotamische kleitabletten uit 1.700 voor Christus. Volgens de oude Babyloniërs was Tiamat de personificatie van zout water en haar tegenhanger, de god Apsu, die van zoet water. De huiselijke ruzie die daarna ontstond, mondde uit in de gruwelijke dood van Tiamat, van wie wordt gezegd dat ze in tweeën werd gekliefd met een pijl. Haar tranen vormden de rivieren uit het moderne tweestromenland Irak: de Eufraat en de Tigris.

Over diezelfde Tigris voer fotograaf Emily Garthwaite in 2021, een reis van 2.000 kilometer stroomafwaarts. Onderweg legde ze de liefdevolle verhouding vast tussen mens en rivier. Eeuwenlang was die dezelfde, maar de laatste jaren stapelen de problemen zich op. Buurlanden houden met stuwdammen een deel van het water tegen. De klimaatverandering laat zich voelen: de zomers worden ieder jaar heter.

In de moerasdelta, sinds enkele jaren erkend als Unesco-werelderfgoed, raken ecosystemen ontregeld. Vissen spoelen dood aan, waterbuffels geven zoute melk. Er valt minder regen, met als gevolg dat boeren volledig afhankelijk raken van de Tigris en de Eufraat. Droogte en verwoestijning doen steeds meer Irakezen naar de stad vluchten. In 2019 waren dat volgens de Verenigde Naties zeker twintigduizend mensen.

Voor veel boeren is het de tweede keer dat hun bestaan op het spel staat: ooit gaf dictator Saddam Hoessein opdracht de moerrassen droog te leggen nadat de boeren steun hadden gegeven aan rebellen. In 2003, toen zijn bewind ten einde kwam, keerde het water terug. Kan de rivier opnieuw zo’n wederopstanding doormaken? Niemand weet het. ‘Soms voelt het alsof we de laatste generatie zijn die dit doen’, zei een boer vorig jaar tegen The Washington Post. ‘Het voelt als het einde van een tijdperk.’

FOTOSERIE REIS LANGS DE TIGRIS

‘Het voelt als het einde van een tijdperk’