Vaccinrivaliteit tussen China en India pakt goed uit voor strategisch gelegen landen

Als een komeet flitsen de Seychellen naar boven op de lijst van landen met een hoge vaccinatiegraad. Het nietige, afgelegen Afrikaanse eilandenrijk staat op de tweede plaats op de wereldranglijst van landen die een groot deel van hun bevolking hebben ingeënt. De Seychellen liggen in de Indische Oceaan, daar waar de belangen van India en China elkaar raken. Met als gevolg een overvloed aan gratis vaccins.

In januari arriveerden 50.000 prikken van Sinopharm. De Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi kwam erachteraan op bezoek. Beijing wil de banden met de Seychellen aanhalen, omdat China niet blij is met de Indiase radarinstallaties op de eilandjes, die Chinese schepen in de gaten houden.

Als eerste Afrikaanse natie gingen de Seychellen prikken, terwijl de rest van het continent dat door gebrek aan vaccins nauwelijks kan doen. Twee weken later kwam een tweede zending, ditmaal van 50.000 injecties met AstraZeneca uit India, dat de Seychellen tot zijn invloedssfeer rekent. Het Chinees-Indiase vaccinduel brengt groepsimmuniteit in dit eilandenrijk van 98.000 inwoners sneller dichtbij dan in bijvoorbeeld Denemarken.

Steeds vaker komen India en China elkaar tegen met vaccindiplomatie, in Azië maar ook in uithoeken in Latijns-Amerika en Afrika. Officieel stellen beide regeringen de verstrekking van honderden miljoenen doses aan het buitenland voor als onbaatzuchtige bijdrage aan een eerlijker verdeling van vaccins over de wereld.

China geeft de Aziatische regio prioriteit: van de 400 miljoen aan het buitenland geleverde doses gaat 62 procent naar Zuidoost Azië. India, dat sinds vorige maand 23 miljoen doses exporteerde, zet met donaties nu ook de eerste stapjes met vaccindiplomatie.

‘India kan niet concurreren met de economische invloed van Chinese investeringen en infrastructuurprojecten wereldwijd, maar India is de apotheek van de wereld, met een productie van 60 procent van alle denkbare vaccins. Daarmee is India een democratisch en transparant alternatief voor China’, aldus Akriti Vasudeva, als specialist Zuid-Aziatische geopolitiek verbonden aan de Amerikaanse denktank Stimson Centre.

De concurrentieslag om invloed is voor Zuidoost Azië een zegening. Diversificatie in het aanbod vermindert afhankelijkheid van een enkele leverancier. China, wereldkampioen in het neerzetten van industriële ketens, helpt andere landen met licenties en het opbouwen van plaatselijke productiecapaciteit voor Chinese vaccins. India stelt zijn schat aan ervaring met vaccinatieprogramma’s, van distributie tot bigdata-management, ter beschikking.

China heeft in alle windstreken economische en zakelijke belangen, dus duiken de Chinese vaccins overal op. Van Santiago tot Ankara worden de mouwen opgestroopt voor prikken van vooral Sinopharm en SinoVac. Met 46 miljoen Chinese doses die aan het buitenland zijn geleverd, zijn meer Chinese prikken in buitenlandse armen dan in Chinese gezet. Een gesteld doel missen is zeer on-Chinees, maar het quotum om voor Chinees nieuwjaar 50 miljoen Chinezen te vaccineren is niet gehaald.

Al blijven Chinese vaccinmakers net zoals hun buitenlandse collega's worstelen met capaciteitsproblemen. In China dreigt een tekort aan glazen flesjes voor vaccins een bottleneck te worden, maar leveranties aan het buitenland gaan tot dusver door, desnoods vertraagd of in kleine hoeveelheden.

Soms zijn doses uit China voor met name Afrikaanse landen een druppel op de gloeiende plaat, maar dat het straatarme Zimbabwe deze week kon beginnen met inenten, is louter te danken aan de Chinese donatie van 200.000 doses SinoPharm.

Ondanks de nadruk op het mondiale zuiden baant China zich ook een weg naar de Europese markt. Servië prikt volop met Sinopharm, Hongarije kocht als eerste EU-lidstaat datzelfde vaccin aan. Nu toont ook Duitsland voorzichtig belangstelling, Oostenrijk flirt met het idee van een eigen productiefaciliteit voor Chinees vaccin. Doordringen in het hart van Europa is de hoofdprijs voor Beijing.

Inmiddels heeft China ook de juiste toon gevonden voor de begeleiding van medische hulp. In het begin van de pandemie in Europa gingen de Chinese zendingen van maskers, ventilatoren en artsenteams naar buitenlandse corona-brandhaarden gepaard met oorverdovende propaganda en lofzangen op het Chinese politieke systeem.

Nu laat China de feiten voor zich spreken. Wang Yi vroeg deze week bij de Verenigde Naties aandacht voor de vaccinatiekloof tussen arme en rijke landen. Van de 68,1 miljoen mensen wereldwijd die eind januari hun eerste prik hadden gekregen, woonde geen enkele gevaccineerde in een arm land.

Het westen mag argwanend tegenover Chinese vaccinatiediplomatie staan, vaccinatie-nationalisme komt rijke landen volgens studies van de Wereldhandelsorganisatie straks duur te staan. De wereldwijde economische schade als gevolg van trage of uitgestelde vaccinatie in arme landen bedraagt negen biljoen dollar, waarvan naar schatting de helft van de schade welvarende economieën treft.

Terwijl het westen gefixeerd is op het inslaan van vaccins, gebruikt China zijn talent voor vooruitzien en strategische plannen op de zeer lange termijn. Beijing wil liever dat er iets te handelen blijft met de meer dan 120 landen langs de nieuwe Chinese handelsroutes.

Even terug naar de Seychellen. Nu ze dankzij China en India aan het vaccineren zijn, durven ze daar te dromen over heropening van hun strandresorts. Vakantie op een coronavrij eilandenparadijs: misschien is het binnenkort zover.

Correctie: In een eerdere versie van dit artikel stond dat de Seychellen in de Stille Oceaan liggen, maar dat moet de Indische Oceaan zijn.