Opinie ontwikkelingssamenwerking
Nu bezuinigen breekt alles af wat met ‘handel in plaats van hulp’ is opgebouwd in Afrika
Hulporganisaties luiden de noodklok over bezuinigingen. Maar met verkeerde argumenten, betoogt Kwasi Boahene, directeur advocacy bij non-profitorganisatie PharmAccess.
De directeur van Plan International Nederland stelde eerder in de Volkskrant dat bezuiniging op ontwikkelingshulp een ramp is omdat het dramatisch slecht gaat in Afrika. Maar we moeten ook recht doen aan de transformatie die volop aan de gang is in Afrika. Ontwikkelingssamenwerking is vooral hard nodig om deze vooruitgang te continueren.
Nederland besteedt 0,55 procent van het bruto nationaal product aan ontwikkelingssamenwerking. In tijden van corona-onzekerheid, economische krimp en de komst van de verkiezingen wordt het debat over de vraag of dat geld goed wordt besteed, weer stevig gevoerd.
De voorstanders van ontwikkelingshulp zeggen dat de Nederlandse financiering stabiliteit bevordert in de wereld en ongelijkheid bestrijdt. Twintig jaar geleden haalden bijna 13 miljoen kinderen hun 5de verjaardag niet. Dat zijn er nu 5 miljoen, terwijl de wereldbevolking meer dan een miljard groeide. Critici wijzen daarentegen op fraude en misbruik en denken dat de investeringen een druppel op de gloeiende plaat zijn.
Mijn stelling is dat bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking kapitaalvernietiging is. Voor veel Nederlanders bestaat ontwikkelingshulp vooral uit televisieacties bij acute crises in Afrika. Maar het Nederlandse beleid is al jaren sterk veranderd met een focus op aid & trade (hulp en handel). Het geld gaat naar projecten waarin niet alleen overheden en ngo’s een rol spelen, maar ook bedrijven.
In ontwikkelingslanden is het bedrijfsleven de motor voor groei: negen op tien banen ontstaan in de private sector. Ook krijgt meer dan 50 procent van de Afrikanen zorg van particuliere ondernemingen zoals klinieken, apothekers en vroedvrouwen. Ondernemingen zorgen voor banen die mensen helpen zichzelf uit de armoede te werken en dragen bij aan bestrijding van conflicten en vermindering van economische migratie. Ze voorkomen jeugdwerkloosheid, die in sommige landen een voedingsbodem is voor terrorisme.
Nederlandse bedrijven dragen bovendien innovatieve oplossingen aan. Zo zette Nederland een Youth Employment Challenge Fund op en doet het mee aan een innovatiefonds van de Afrikaanse ontwikkelingsbank voor jonge ondernemers. Met Nederlandse steun werd voor ruim 834 miljoen dollar aan producten geëxporteerd vanuit ontwikkelingslanden, waarvan 465 miljoen dollar naar de EU. Ook helpt Nederland met het versterken van Afrikaanse belastingdiensten, om de landen te helpen zelf inkomsten te genereren.
Er is ook een transformatie gaande in het zorgsysteem in een aantal Afrikaanse landen waardoor ze zorg kunnen bieden aan hun eigen bevolking. Nederland heeft expertise op het gebied van technologie en financiering van zorgverzekeringen. Met steun van de overheid zetten Nederlandse bedrijven en organisaties deze kennis in om de zorg in Afrikaanse landen te versterken.
Verzekeringspremie
Ghana heeft een nationaal ziekenfonds en is daarmee koploper. Een deel van de verzekeringspremie wordt uit btw gefinancierd en inmiddels zijn 11 miljoen Ghanezen verzekerd. Het Amsterdamse PharmAccess zet zijn expertise in om de nationale verzekeraar en ziekenhuizen nog efficiënter te maken.
Mobiele telefonie stijgt ook in Afrika in rap tempo en wordt op vele manieren toegepast. In Kenia heeft een Nederlands-Keniaans bedrijf, CarePay International, een mobiel zorgbetalingsplatform ontwikkeld, waarmee mensen via hun telefoon toegang krijgen tot betaalbare zorg. Ruim 4,5 miljoenen mensen en drieduizend zorginstellingen gebruiken inmiddels het platform in Kenia en nu ook Nigeria.
In Afrika neemt het aantal voorstanders voor ‘handel in plaats van hulp’ in razend tempo toe. De middenklasse wijst naar landen in Zuidoost-Azië die in staat zijn geweest om economische welvaart te realiseren. Ook bij Afrikaanse regeringen dringt het besef door dat Afrika de sleutel tot ontwikkeling in eigen handen heeft.
In een toespraak voor Afrikaanse leiders zette de president van Ghana, Nana Akufo-Addo, zijn visie neer, ‘Africa Beyond Aid’: ‘Het is tijd om onze economieën op te bouwen die niet steunen op liefdadigheid. We verwerpen geen hulp, maar we willen afhankelijkheid bestrijden.’
Mobiele betalingen
Kortom, er is grote vooruitgang geboekt in het ondernemingsklimaat in Afrika. Digitalisering biedt kansen om de economie te transformeren. Ongeveer 10 procent van de transacties in Afrika vindt nu al plaats via mobiele betalingen, vergeleken met 2 procent in Europa. De afgelopen vijftien jaar is de Afrikaanse economie met gemiddeld 4,5 procent per jaar gegroeid.
De coronapandemie dreigt een einde aan te maken aan deze groei en 20 miljoen banen staan op de tocht. Het is daarom noodzakelijk dat Nederland blijft investeren om de voortgang van de afgelopen jaren te consolideren. Nu bezuinigen vernietigt het kapitaal dat Nederland zo zorgvuldig opbouwde in Afrika.
Kwasi Boahene is directeur advocacy bij PharmAccess in Amsterdam.
Reageren?
Op Track & Trace publiceren we ook prikkelende opiniestukken over mondialisering en vrijhandel. Wilt u een bijdrage leveren? Mail die dan naar trackentrace@volkskrant.nl, maximaal 700 woorden. Wij streven ernaar aangeboden stukken zo snel mogelijk te lezen en de auteurs over onze beslissing over publicatie online en/of in de papieren krant te informeren.