Vreemden in huis: Tini woonde samen met Duitsers, een jodin en Britten

Als klein meisje zat ze grote delen van de oorlog opgescheept met wildvreemden in huis. ‘Iedereen die plek had, kreeg Duitsers ingekwartierd. Ingekwartierd ja, zo heette dat. En zo kregen wij dus Hans en Karl. Als jong gezin met kleine kinderen heb je liever geen vreemden in huis. Maar als wij in de huiskamer zaten, zaten zij er gewoon bij. Mamma en ik aan het breien, ons pap die de krant las en de Duitsers die in tijdschriften bladerden.’

‘Mond dicht en dooreten’, zei mijn vader altijd. Met de Duitsers erbij werd aan tafel alleen over het weer en andere bijzaken gesproken. Een echt verhaal vertellen, dat kon niet. Je kon jezelf niet uiten. Het was altijd ja en amen.’

‘Iedereen wist dat er Duitsers bij ons zaten, dat was heel normaal. Maar behalve een buurvrouw wist niemand dat we daarna ook een Jodin in huis kregen. Sina Moses, toen een jaar of 20, zat bij een tante ondergedoken, vlak bij een café waar ook veel Duitsers kwamen. Dat kon niet langer en dus kwam ze in het najaar van 1942 bij ons in de opkamer.’

Peter: ‘Wat kunde gij vertellen over Sina?’
Tini: ‘Toen ze ’s avonds kwam, zaten wij als kinderen allemaal op de trap. We waren bang, omdat ze niet zo knap was. Dat is niet iedereen gegeven hè, om knap te zijn. Maar ze was wel heel lief.’

‘Ik weet nog dat ze altijd zat te studeren in de opkamer, bang om gezien te worden. Ze leerde Hebreeuws, omdat ze na de oorlog naar Israël wilde.’

‘Een keer ging ik samen met haar de straat op, omdat ze naar de tandarts moest. We wachtten tot het regende, zodat we samen onder een paraplu konden. Ze had dezelfde lengte als ik, dus dan viel het iets minder op. Ja, dat was wel spannend hoor. Maar in 1943 vertrok ze alweer, omdat ik nog een broertje kreeg. Er was geen ruimte meer.’

Zo verdween Sina uit huis. Waar ze naartoe ging is niet bekend, maar ze overleefde de oorlog. ‘Na de oorlog schreef ze ons vanuit Israël. Ik ben blij dat we haar het leven hebben kunnen redden.’

Tini: ‘Ja, het waren rare tijden, Peter.’
Peter: ‘En de bevrijding, wat weet je daar nog van?’

Tini: ‘’s Ochtends de vliegtuigen, ’s middags de bommen en ’s avonds de wagens met Engelsen. Ik weet nog dat ik bang wakker werd in een leeg huis, ze waren allemaal naar de Engelsen kijken. Daar kregen ze Kwatta (chocola, red.) en witbrood.’

Valkenswaard werd bevrijd, maar voor Tini was de oorlog nog niet afgelopen. ‘Nu kregen we Engelsen in huis, Jacky en Blondy (‘een knappe, blonde man’). Er werd veel gesjanst door de soldaten. Zo ging Blondy met ons buurmeisje. Dat vond mijn moeder niks, ze wilde niet dat ze samen op straat liepen. Want ja: je weet niet wat een soldaat doet, hè. Je had eerder een kind van een soldaat te pakken dan de 100.000 in de loterij. Daarom zaten ze avond na avond bij ons binnen. Vrijen mocht niet: als ze in het portaaltje stonden te scharrelen, had mijn moeder altijd net ‘toevallig’ even iets nodig van achteren. Zelf wist ik van toeten noch blazen. Ik was 14 en echt nog een klein kind. We werden in de oorlog kort gehouden, niets mocht.’

Peter, nog steeds dicht tegen zijn moeder: ‘Aan wie heb je de meeste herinneringen?’
Tini: ‘Hans en Blondy, dat waren fijne mannen. Ja, de een was van de vijand en de ander een bevrijder. Maar als klein meisje zag ik ze ergens als gelijken.’