Ik heb me nog nooit zo geschaamd voor de Wageningen Universiteit en het beeld dat ze bij monde van Louise Fresco uitdraagt. In plaats van dat universiteiten bijdragen aan een rationele en bedachtzame discussie over wat nu wél en niét bijdraagt aan het voorkomen van toekomstig menselijk leed en betere zorg voor de planeet waar wij van afhankelijk zijn, zorgt Fresco ervoor dat wij ons blindstaren op technologische 'oplossingen' die in werkelijkheid geen enkele garantie bieden op daadwerkelijk oplossen van de problemen die we zelf veroorzaakt hebben. Op deze manier frustreert ze politiek-maatschappelijke stappen richting een écht duurzame toekomst. Wat mij betreft heeft Fresco zich volstrekt, maar dan ook echt volstrekt, gediskwalificeerd als autoriteit op het gebied van duurzaamheid, en met deze staat van dienst is het beter als ze haar vertrek bij de universiteit maakt.

Sam Molenaar, promovendus in de biotechnologie

Louise Fresco beschrijft een feitelijke ontwikkeling, toenemende grootschaligheid en mechanisering in de landbouw, en koppelt daar, ogenschijnlijk logisch, een strategische keuze aan vast, vooral dóórgaan. Een denkfout waarbij ze ervan uitgaat dat grootschalige landbouw zonder meer de hoogste productie per oppervlakte laat zien.

Nog bonter maakt ze het door te stellen dat jonge generaties niet meer de landbouw in willen. ‘Je wordt nu vaak boer bij gebrek aan beter.’ Grootschaligheid, met andere woorden, is onvermijdelijk. Dit is een argument uit de categorie dat de arme het aan zichzelf te wijten heeft dat-ie arm is. Hier wreekt zich haar gebrek aan echte affiniteit met de landbouw en de boer. Boeren worden geen boer meer, niet omdat ze niet van hun vak houden, maar omdat het ze onmogelijk wordt gemaakt een boterham te verdienen met hun arbeid. En dat heeft alles te maken met grootschaligheid, met dumping van gesubsidieerde westerse overschotten in de derde wereld, met bankbeleid en met overheidsbeleid. Dat dat beleid ook anders zou kunnen zijn, wordt domweg genegeerd.

Ik heb heimwee naar koude ochtenden en natte spinazie, met een opkomende zon die me langzaamaan verwarmt. En met mij miljoenen en miljoenen boeren die van hun grond werden verstoten.

Gert Jan Jansen

Met de inzet van meer technologie gaan land en zee in 2050 niet alleen 10 miljard monden voeden maar ook fossiele grondstoffen vervangen, aldus een optimistische Louise Fresco. Tal van impliciete aannames en wisselkoersen blijven daarbij echter onbenoemd.

Om te beginnen de vraag of en hoe de toepassing van technologie de effecten van bevolkingsgroei, klimaatverandering en uitputting kunnen bijbenen. Welke schaalvergroting en nieuwe afhankelijkheden vraagt de toepassing van meer technologie bovendien? Zelfs als we aannemen dat een groot deel van de natuur geen andere diensten verricht dan een beetje mooi staan te wezen, kan een productief maar steriel landbouw-landschap juist vanuit de optiek van schoonheid volstrekt waardeloos zijn. Waarom zou een verhoging van opbrengsten voor het eerst in de geschiedenis van de mens gaan leiden tot meer ‘natuur-landschap’ en niet opnieuw worden ingezet voor meer mensen, luxere diëten, verspilling en onverschilligheid? Dat alleen hoefdieren weg weten met het soort gewassen dat op veengronden en pampa’s groeien, een terechte constatering van Fresco, hoeft niet automatisch te betekenen dat dieren daar in dienst van de mens zijn voedselvoorziening dienen te staan.

Kortom, tal van keuzes met consequenties voor een houdbare omvang van de wereldbevolking en haar consumptie. Iets meer twijfel over denkbare alternatieve koersen zou Fresco nog gezaghebbender maken.

Jaap Schröder

Wilt u ook reageren? U kunt ons mailen op voedselzaak@volkskrant.nl.