De Volkskrant

Scroll → →

In de woestijn van oliestaat Qatar werken honderdduizenden gastarbeiders in dramatisch slechte omstandigheden aan de stadions en infrastructuur voor het WK voetbal in 2022. 'Moderne slavernij', zeggen mensenrechtenorganisaties. De FIFA wordt nu aangeklaagd vanwege medeplichtigheid aan mensenrechtenschendingen. Vier arbeiders, die niet herkenbaar in beeld willen, vertellen hun verhaal.
Door: Willem Feenstra

Mehedi (56), Bangladesh – Kamp Al Khor

Klusjesman, €260/maand

Mehedi kijkt schichtig om zich heen voor de kleine levensmiddelenwinkel aan de rand van kamp Al Khor. Al 36 jaar werkt hij als gastarbeider in Qatar, hij was een van de eersten. Maar ondanks al zijn ervaring, of misschien wel dankzij, is hij op zijn hoede. Praten met buitenstaanders over het leven in Qatar wordt door de autoriteiten niet gewaardeerd.

Hij is manusje van alles, bij projecten door het hele land. Niet lang geleden kwam hij in de problemen. Zijn vaste werkgever had even geen klussen en had hem zomaar uitgeleend aan een ander bedrijf. Opeens moest hij naar een ander kamp, waar de woonomstandigheden nog slechter waren. Geen airco, met velen op een bloedhete kamer, weinig eten. Hij werd er wanhopig van.

Omdat het bedrijf ineens vertrok uit Qatar, is Mehedi nu terug op zijn oude stek. Daar is hij blij om. Hij loopt twintig meter voor zijn gevolg uit, over de schaars verlichte zandweg die het kamp binnenloopt, en opent een roestige deur in een golfplaten hek. Een felle tl-buis verlicht de ruimte, waar tegen de muren zes bedden staan. Zijn collega tovert een doos druiven tevoorschijn. Zo vaak krijgen ze niet bezoek.

Nog een paar jaar, hoogstens, en dan vertrekt Mehedi voorgoed naar huis. Ruim 36 jaar werken in de woestijn, het is genoeg geweest. ‘Zoals het nu is, zo was het ook toen ik kwam. Er is niks veranderd.’

Jaynoi (30), India – Kamp Shahaniya

Elektriciën, €205/maand

Gastarbeiders in Qatar klagen niet en vragen al helemaal niet om hulp, maar dat is anders in Area 52 van werkkamp Shahaniya. Hier, in de net uit de grond gestampte beige huizenblokken, komen 120 arbeiders uit voornamelijk India en Nepal weer op krachten na een half jaar hel. Het is acht uur ’s avonds, een oude man ligt in foetushouding op een dun matras op de grond. Uitgeput na weer een dag in de bloedhete woestijn.

Elektricien Jaynoi voert het woord, terwijl steeds meer collega’s zich rond hem verzamelen. Doffe blikken, hoofden omlaag. Velen van hen betaalden grof om in Qatar te mogen werken, en nu zitten ze vast.

‘De afgelopen zes maanden kregen we, net als 500 andere arbeiders, geen cent van het Egyptische bedrijf waarvoor we werkten’, vertelt Jaynoi. ‘We hadden soms geen eten, geen water en geen elektriciteit. Af en toe kwamen mensen van de ambassade noodpakketten brengen zodat we konden overleven.’

Nu werken ze weer, maar daarvoor moesten ze een groot offer brengen, alsof ze dat niet al dagelijks doen. In Qatar is het verboden van werkgever te wisselen, maar de overheid maakte voor hen een uitzondering. ‘Op één voorwaarde: we moesten een papier ondertekenen. Later bleek dat we daarmee afstand hebben gedaan van het achterstallig salaris waar we nog recht op hadden. Zes maanden werk voor niets!’

Ze voelen zich gevangenen, van het systeem en van de schulden die ze aangingen om hier te komen. Jaynoi schaamt zich, maar vraagt het toch: ‘Help ons alstublieft.’

Rama (38), India – Kamp China

Klusjesman, €180/maand

Rama heeft in zijn ene hand een aktentas en in zijn andere een kruk, waarop hij steunt tijdens het lopen. Hij is blij dat hij even weg is uit zijn hut op het industrieterrein in de woestijn. Hele dagen brengt hij er door, wachtend op wat komen gaat.

Zijn werkgever wil hem zo snel mogelijk het land uithebben. Sinds hij vorig jaar mei van een ladder viel, en daarbij ernstig beenletsel opliep, kan hij niet meer werken. Hij werd geopereerd, maar een van de schroeven in zijn been is gebroken. Nu wacht hij tot hij opnieuw onder het mes kan, maar de datum van de operatie wordt alsmaar vooruitgeschoven.

Uit zijn tas haalt hij zijn dossier. ‘Kijk naar pagina één, een rapportage van het incident. Ze geven mij de schuld!’. Een van zijn leidinggevenden verklaart daarin inderdaad dat Rama het ongeluk aan zichzelf te danken heeft. Hij wilde een kapotte watertank in zijn eentje maken, terwijl hem dat uitdrukkelijk zou zijn verboden. ‘Dat is niet waar’, zegt Rama. ‘Ik deed wat me was gevraagd.’

De autoriteiten hebben hem gezegd dat hij een maand naar huis mag, in afwachting van zijn operatie, maar hij vertrouwt het niet. Grote kans dat hij het land nooit meer inkomt, en voor de rest van zijn leven met en gebroken schroef in zijn been rondloopt. En dus wacht hij, in zijn hut, zoals hij al anderhalf jaar doet.

Arrafat (25) en Sahar (28), Bangladesh – Kamp Al Wakra

Loodgieters, €166/maand

Voor Arrafat en Sahar was werken in Qatar een droom. Een wervingsbureau in Bangladesh liet mooie foto’s zien van het land van de gouden bergen. Er werd hun verteld dat in Qatar naar arbeiders van constructiebedrijf HBK, hun toekomstige werkgever, werd gesalueerd. Niet alleen zouden ze respect krijgen, maar ook nog eens een jaarsalaris van 30000 Rial, zo’n 7400 euro.

Om de positie in Qatar te krijgen, moesten ze het wervingsbureau wel betalen. Ze namen een hypotheek en sloten leningen af bij familieleden om de 5000 euro bij elkaar te krijgen. Het lukte en vol energie stapten ze in het vliegtuig.

Maar nu, in een restaurant in Al Wakra, schudden ze het hoofd. ‘Het is slecht hier’, zegt Arrafat. Vier dagen geleden nog zijn twintig collega’s binnen één uur ingestort. Het was midden op de middag, boven de 40 graden, en het water was op. 18 mannen gingen naar de eerste hulp, twee werden opgenomen in het ziekenhuis. ‘Dat hebben we nu drie of vier keer meegemaakt.’

Het is op bouwplaatsen verboden om als groep arbeiders met elkaar te praten. Doe je dat, dan word je weggestuurd. ‘Soms verliezen arbeiders hun zelfbeheersing, en wordt er gevochten met de bazen. Die mannen zien we dan nooit meer’, aldus Arrafat. Zelf klagen ze niet. Sahar: ‘Als je er iets van zegt, word je naar nog ergere plekken gestuurd.’

Meer lezen:
FIFA aangeklaagd voor uitbuiting in Qatar

Web design:
Thijs Balder, Mirjam Leunissen

Foto's:
Willem Feenstra, Reuters, EPA

Scroll → →

In the deserts of oil state Qatar, hundreds of thousands of migrant workers are working on the construction of the stadiums and infrastructure for the 2022 soccer world cup – under deplorable conditions. Human rights organisations call it 'modern slavery' and the FIFA is now charged with complicity in human rights violations. Four workmen, that do not want to appear on camera, tell their stories.
By: Willem Feenstra

Mehedi (56), Bangladesh – Camp Al Khor

Handyman, €260/month

Mehedi looks nervously around him in front of the small grocery shop at the edge of camp Al Khor. He has been a migrant worker in Qatar for 36 years now. He was one of the first. In spite of all his experience, or perhaps because of it, he is watchful. Talking to strangers about life in Qatar is frowned upon by the authorities.

He is a jack-of-all-trades with projects all over the country. Recently, he had problems. His regular employer momentarily had no work for him and had simply given him ‘on loan’ to another company. He suddenly had to move to another camp where living conditions were even worse. There was no air conditioning, he had to sleep with many others in a stiflingly hot room and there was not enough food. It drove him to despair.

Because this company suddenly left Qatar, Mehedi is now back in his old place and he is happy with that. He walks twenty metres in front of our party on the scarcely lit sand track leading into the camp and opens a rusty door in a corrugated iron fence. Bright neon light illuminates the room, which has six beds stacked against the walls. One of his colleagues produces a box of grapes. They don’t get too many visitors.

Just a few more years, at the most, and then Mehedi will return home for good. More than 36 years of working in the desert; enough is enough. ‘As things are now, they were when I came here first. Nothing has changed.’

Jaynoi (30), India – Camp Shahaniya

Electrician, €205/month

In Qatar, migrant workers do not complain, let alone ask for help, but Area 52 of the Shahaniya work camp is an exception. Here, in the newly built beige housing blocks, some 120 workers, mainly from India and Nepal, are recuperating after six months of hell. It is eight o’clock at night, an old man is curled up in fetal position on a thin mattress on the floor. Exhausted after another day in the blistering heat of the desert.

Electrician Jaynoi has the floor, and more and more colleagues gather around him. Their gaze is dull, their heads are bowed. Many of them have paid a fortune to be able to work in Qatar, and now they are stuck.

‘For the past six months we, and 500 other workers, have not been paid a penny by the Egyptian company we worked for’, says Jaynoi. ‘Sometimes we went without food, without water and without electricity. People from the embassy had to bring us relief packages so that we could survive.’

Now they are working again, albeit at the cost of a big sacrifice. In Qatar it is forbidden to change employers, but the government made an exception for them. ‘On one condition: we had to sign a paper. Later, we found out that we had signed away our rights to our back wages. Six months of work, for nothing!’

They feel like prisoners, of the system and of the debts they incurred to come here. Jaynoi is embarrassed to ask, but still he does: ‘Please help us.’

Rama (38), India – Camp China

Handyman, €180/month

In his one hand, Rama holds a briefcase and in the other a crutch. He leans on it while walking. He is happy to be away from his hut at the industrial compound in the desert for a little while. He spends entire days there, waiting for things to come.

His employer wants to get him out of the country as soon as possible. Since he fell from a ladder and hurt his leg badly, in May last year, he can no longer work. He had an operation, but one of the screws in his leg has broken. He is now waiting for the next appointment with the surgeon, but the operation is constantly being postponed.

He takes his file from the briefcase. ‘Look at page one, a report of the incident. They are blaming me!’ In the report, one of his superiors indeed declares that Rama himself was to blame for the accident. He attempted to repair a broken water tank on his own, although supposedly he had been expressly forbidden to do so. ‘That is not true’, says Rama. ‘I did what I was asked to do.’

The authorities have informed him that he can go home for a month while waiting for his operation, but he is wary. There is a good chance that he will never be allowed into the country again and that he will be walking around with a broken screw in his leg for the rest of his life. And so he waits, in his hut, as he has been waiting for 18 months now.

Arrafat (25) and Sahar (28), Bangladesh – Camp Al Wakra

Plumbers, €166/month

For Arrafat and Sahar, working in Qatar was a dream. A recruitment agency in Bangladesh had showed them nice pictures of this land of plenty. They were told that in Qatar people saluted the workers of the construction company HBK, their future employer. They would not only receive respect, but also an annual salary of 30,000 Riyal, some 7,400 euros.

To obtain that position in Qatar, they had to pay the recruitment agency. They took out mortgages and loans with family members to come up with the required 5000 euros. They succeeded and brimming with energy they got on the plane.

Now, however, in a restaurant in Al Wakra, they shake their heads. ‘Things are bad here’, says Arrafat. Only four days ago, twenty of their colleagues collapsed within one hour. It was high noon, over 40°C, and there was no water. Eighteen of the men went to the emergency room, two of them were hospitalised. ‘We have seen this happen three or four times now.’

On building sites it is prohibited for groups of workers to talk to each other. If you do, you are sent off. ‘Sometimes workers lose their self-control and start a fight with the bosses. Those men are never seen again’, according to Arrafat. Personally, they do not complain. Sahar: ‘if you make a comment, you are sent to even worse places.'

Web design:
Thijs Balder, Mirjam Leunissen

Photos:
Willem Feenstra, Reuters, EPA