Zorg via gemeente kan tot vijf keer zo duur uitvallen
Hulpbehoevenden met een inkomen van modaal of hoger, of met een eigen vermogen, moeten honderden euro's per maand meer betalen voor dagbesteding en begeleiding, nu de gemeenten de tarieven hiervoor bepalen.
Tientallen mensen met een beperking zijn inmiddels met deze zorg gestopt of overwegen dat te doen, omdat ze die niet meer kunnen betalen. Anderen beginnen er niet aan als ze horen hoeveel het kost. Voor de laagste inkomens worden de eigen bijdragen grotendeels gecompenseerd.
Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de zorg voor kwetsbare inwoners. Die werd voorheen door het Rijk betaald krachtens de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Gemeenten krijgen een kwart minder budget. Burgers moeten meer zelf doen en meebetalen naar draagkracht. Zo blijft de zorg betaalbaar, is het idee.
Verkeerde gemeente
Na zijn hersenontsteking gaat het steeds ietsje beter met Stephan (39), ook dankzij externe hulp. Maar zijn huis ligt nét in de verkeerde gemeente - begeleiding kan hij straks niet meer betalen. Lees hier de reportage (+).
Voorheen betaalden alle cliënten 14,20 euro per uur voor dagbesteding en begeleiding. In het nieuwe systeem rekenen veel gemeenten de kostprijs in de eigen bijdrage door, wat leidt tot bedragen tot boven de 70 euro per uur. De gevolgen worden nu pas duidelijk omdat veel hulpbehoevenden door een overgangsregeling dit jaar nog de oude tarieven betaalden.
De regionale verschillen zijn groot. Sommige gemeenten vragen veel lagere eigen bijdragen, van 20 euro per uur of minder.
Limieten
Het Rijk heeft limieten gesteld aan deze eigen bijdrage per inkomensgroep. Minima - meer dan de helft van de gebruikers van deze vorm van zorg - betalen hoogstens 27,80 euro per maand, ongeacht de tarieven van de gemeenten. Maar wie een inkomen heeft van meer dan modaal of bijvoorbeeld een (soms onverkoopbaar) huis heeft geërfd, moet honderden euro's per maand betalen.
Ongeveer 400 duizend Nederlanders maken gebruik van een of meerdere voorzieningen van de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO), zoals huishoudelijke hulp, dagbesteding of begeleiding. Vooral degenen met een niet-aangeboren hersenletsel worden getroffen door de prijsstijging. Zij hebben vaak een werkende partner en hadden een redelijk inkomen voordat zij gehandicapt raakten door bijvoorbeeld een auto-ongeluk of ziekte.
Organisaties die deze groep dagbesteding en begeleiding bieden, zoals Boogh, Professionals in NAH en Heliomare, zien veel cliënten afhaken. In de regio het Gooi zijn acht cliënten van Boogh inmiddels gestopt; zes overwegen dat.
Uitgangspunt
Staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) zegt dat de eigen bijdrage hoger kan uitvallen omdat burgers naar draagkracht voor hun zorg moeten betalen. 'In de oude situatie werd de eigen bijdrage berekend vanuit een fictief, laag uurtarief. Nu wordt gerekend met het bedrag dat de zorg echt kost.
Het uitgangspunt van de nieuwe wet blijft dat zorg voor iedereen die het nodig heeft beschikbaar moet zijn, ongeacht diens inkomen of vermogen.'
Critici zeggen dat de prijsverhoging te extreem is en dat de ongelijkheid in tarieven tussen de gemeenten onrechtvaardig is. 'Veel mensen kunnen niet opeens honderden euro's per maand meer betalen', zegt Jeroen Kelders, regiohoofd van Heliomare.
In de regio tussen Amsterdam en Alkmaar is het aantal nieuwe cliënten van de zorginstelling dit jaar bijna gehalveerd en zeker tien cliënten zijn gestopt. Kelders: 'Mensen die na een beroerte of ongeluk moeten werken aan hun herstel, moeten de daarvoor noodzakelijke hulp wel kunnen betalen. In de ene gemeente is die wel betaalbaar, in de andere niet. Dat is geen maatwerk, maar willekeur.'
Gemeenten zeggen dat voorheen een 'onrealistisch lage prijs' voor de zorg werd gevraagd. Gemeenten zoals Goeree-Overflakkee, waar nu de kostprijs maatgevend is, zeggen alleen zo de kwaliteit van de zorg te kunnen garanderen. Bovendien zou dit burgers motiveren naar andere oplossingen te zoeken. Tientallen inwoners van de Zuid-Hollandse gemeente zagen al af van hun scootmobiel of huishoudelijke hulp vanwege de gestegen kosten, zegt een woordvoerder.
De gemeente Apeldoorn kiest ervoor de eigen bijdragen bescheiden te houden - 20 euro per uur - 'vanwege signalen dat de middeninkomens onevenredig worden getroffen'. Een gedupeerde met een gezinsinkomen van iets boven modaal uit de 'dure' gemeente Epe zegt: 'Dit is geen eigen bijdrage meer. De gemeente geeft ons de indruk dat we alles gewoon zelf moeten betalen. Als we 300 meter verderop hadden gewoond, in de gemeente Apeldoorn, had ik kunnen doorgaan met de begeleiding.'
Drie rekenvoorbeelden
Met de rekentool op de site van het Centraal Administratie Kantoor (CAK) kunnen mensen berekenen hoe veel zorg ze maximaal per vier weken moeten betalen. Dit wordt berekend aan de hand van het inkomen, de gezinssamenstelling, de gevraagde zorg en de gemeente waar iemand woont. Op verzoek van de Volkskrant maakte het CAK drie rekenvoorbeelden, met een relatief goedkope en een relatief dure gemeente.
Twee willekeurige gemeenten, met een relatief laag en een relatief hoog uurtarief: Gemeente Westland tarief EUR 14,20 Gemeente Gilze-Rijen tarief EUR 72,95
Voorbeeld 1: bovenmodaal
Gezin, beiden niet pensioengerechtigd, inkomen anderhalf keer modaal (bruto 52.500 euro), vermogen 50.000 euro. Maximale eigen bijdrage per vier weken van EUR 315,58 Betaalt voor 4 dagdelen begeleiding per 4 weken (1 dagdeel per week voor groepsbegeleiding)
In gemeente Westland eigen bijdrage: € 56,80
In gemeente Gilze-Rijen eigen bijdrage: € 291,80
Voorbeeld 2: modaal
Gezin, inkomen modaal (35.000 euro), geen vermogen. Maximale eigen bijdrage per vier weken van EUR 106,53
Betaalt voor 4 dagdelen begeleiding per 4 weken:
In gemeente Westland € 56,80
In gemeente Gilze-Rijen € 106,53
Voorbeeld 3: twee keer modaal
Gezin, inkomen twee keer modaal (70.000 euro), vermogen van 50.000 euro. Maximale eigen bijdrage per vier weken van EUR 517,50. betaalt voor 2 uur per week begeleiding en 2 dagdelen per week dagbesteding:
In gemeente Westland € 227,20
In gemeente Gilze en Rijen € 517,50
Bron: Centraal Administratie Kantoor
Nieuw! Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.
