Zal de ECB haar rentewapen inzetten om de inflatie te stoppen?

Een vergadering van kleurloze technocraten is in normale tijden geen publiekstrekker. Dat is anders als over twee weken de bestuursraad van de Europese Centrale Bank bijeenkomt – vanwege corona waarschijnlijk niet in het 185 meter hoge hoofdkwartier in Frankfurt, maar online. Nu de prijzen in de eurozone hard blijven oplopen, zijn het niet alleen beleggers en analisten die gespannen toekijken. Ook voor de gewone burger staat er veel op het spel. Inflatie is funest voor de koopkracht. Uiteindelijk zijn het de centrale bankiers die over hét wapen beschikken om die sluipmoordenaar uit te schakelen: de rente.

Renteverhoging

Het lijkt zo simpel. Maakt de ECB het geld duurder, dan zullen huishoudens en bedrijven minder lenen en meer sparen. Dan laten ze het geld minder rollen en koelt de economie af: weg inflatie. Dat is waar de machtige Amerikaanse voorzitter van de Federal Reserve, Jerome Powell, op aanstuurt. Nu nog kopen zijn mensen maandelijks voor tientallen miljarden aan schulden op. Zo maken ze lenen nog goedkoper. Dinsdag sprak de vorige maand herbenoemde multimiljonair bij een parlementaire hoorzitting over een versnelde afbouw van die noodsteun. Dat maakt de weg vrij voor een eerste renteverhoging in de loop van 2022.

En passant zette Powell het woord ‘tijdelijk’, vaak gebruikt om de inflatiezorgen te sussen, bij het grof vuil. Daar zal zijn Europese evenknie Christine Lagarde niet blij mee zijn. ‘We verwachten dat de inflatiecijfers al vanaf januari gaan zakken’, herhaalde zij afgelopen week tegenover de Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung.

Rabobank-econoom en ECB-kenner Elwin de Groot verwacht dat vooral de explosie van de energieprijzen – meer dan 27 procent in november – langer doordreunt dan gedacht. Het duurt even voordat die kosten doorberekend worden in de prijskaartjes van alle mogelijke spullen in de winkels. De Groot: ‘Dat zie je ook bij graan en soja. Die prijzen zijn gestegen, maar voordat zich dat vertaalt in duurder brood bij de bakker zijn we zes tot twaalf maanden verder.’

Dat betekent volgens hem niet dat de rente nu omhoog moet. ‘De huidige prijsstijgingen zijn het gevolg van problemen aan de aanbodzijde van de economie. In de haven van Shanghai is bijvoorbeeld een tekort aan containers, terwijl Los Angeles met een overschot kampt. Daar helpt een renteverhoging niks tegen.’ Het wordt pas anders als werknemers, geholpen door de krappe arbeidsmarkt, hogere lonen weten af te dwingen om bijvoorbeeld hun gestegen gasrekening te compenseren. ‘Dan krijg je inflatie veroorzaakt door een hogere vraag. Op zo’n moment moet een centrale bank op de rem trappen om oververhitting te bestrijden’, legt De Groot uit.

Geldpers

Het verklaart waarom de ECB nog geen aanstalten maakt om het rentewapen in stelling te brengen. Het is zelfs de vraag of de centrale bankiers het over twee weken eens worden over het begin van het einde van hun steunaankopen. Om de eurozone door de coronacrisis te helpen, kocht de centrale bank voor 1.536 miljard euro aan staats- en bedrijfsschulden. Dat komt bovenop de 3.091 miljard euro in het kader van het ‘oude’ steunprogramma. Pas als al die gigantische geldpers is stilgezet, kan de rente voorzichtig omhoog. Wat Lagarde betreft gaat dat niet vóór 2023 gebeuren.

Toch is dat geen gelopen race. De afgelopen jaren lagen de centrale bankiers onder vuur van gepensioneerden en spaarders die last hebben van de lage rente. Maar huiseigenaren profiteerden juist, net als overheden. Nederland verdiende de afgelopen jaren zelfs geld aan zijn schulden.

De hieruit voortvloeiende, enigszins gezapige opstelling komt onder druk te staan nu de kiezer haar koopkracht ziet verdampen. Dinsdag meldde Eurostat een inflatie van 4,9 procent voor de eurozone in november. In Nederland stijgen de prijzen zelfs met 5,6 procent. Nog een paar van zulke records en ook de ECB zal het inflatiemonster in de ogen moeten kijken.