Weer blanke boeren verjaagd in Zimbabwe

AMSTERDAM De kersverse premier van Zimbabwe, MDC-leider Morgan Tsvangirai, was er duidelijk over, zaterdag: president Mugabe is niet meer het probleem waar Zimbabwe mee worstelt. ‘Dit gaat verder dan Mugabe’, zei hij tegen Britse media. ‘Hij is niet het obstakel waar we tegenaan lopen.’

Groter obstakel is mogelijk het justitiële apparaat. Dit bleek vrijdag uit de arrestatie van MDC-prominent Roy Bennet. Hij zou onderminister worden in de vorige week aangevangen regering van nationale eenheid, waarin de MDC zitting heeft, en is aangeklaagd wegens ‘sabotage en terreur’.

Maar het blijkt ook een strijd die zich buiten de schijnwerpers afspeelt: de afgelopen twee weken zijn 85 blanke boeren gedagvaard, van de 300 die tot nu waren ontzien bij de landonteigeningen door de regering-Mugabe, om de rechter uit te leggen waarom ze nog op hun land zijn.

‘Gisteren verschenen er zes voor de rechter, vandaag tien, en zo gaat het maar door’, zegt Hendrik Olivier, directeur van de bond van commerciële boeren CFU, telefonisch vanuit Harare. ‘Hen wordt ten laste gelegd dat ze de landhervorming dwarsbomen. Daar kunnen ze een celstraf voor krijgen, of de opdracht binnen 48 uur hun land af te staan. Het zijn allemaal boeren die de garantie hadden dat ze konden blijven boeren en nu kampen met een regering die haar beloftes breekt.’

Olivier spreekt van een ‘duidelijk bevel’ van de openbaar aanklager om de boeren alsnog te vervolgen. Hij ziet een ‘duidelijke raciale’ motivatie – alleen blanke boeren worden getroffen – en ‘zeker een verband’ met de aangetreden nieuwe regering. ‘Ze denken nog snel land in beslag te nemen voor de nieuwe regering dit onmogelijk maakt.’

Volgens Olivier moet de nieuwe regering onmiddellijk een moratorium instellen op de vervolgingen. ‘Anders is het echt gedaan met de landbouw in Zimbabwe.’ Maar hij durft er niet op te hopen. ‘Zowel de nieuwe minister van Landbouw als van Landzaken zaten ook in de vorige regering. Het is afwachten of ze zich anders gaan opstellen.’

Volgens Olivier zijn ook ‘enkele’ boerengezinnen daadwerkelijk verjaagd. ‘Ze kwamen dinsdagochtend vorige week met vier vrachtwagens en zeiden dat we moesten vertrekken’, vertelt een van hen, een boerenvrouw uit Mashonaland, die niet met haar naam in de krant wil. ‘Een hoge functionaris van Mugabe’s ZANU-PF partij was erbij, hij zou onze woning betrekken. Verder waren er vijf militairen bij. Het was heel intimiderend.’

Op haar land, 35 hectare groot, waar ze met haar man onder meer kool, uien, meloenen, rode pepers en bessen verbouwt, zou het beruchte elitekorps van Zimbabwe’s voorloper Rhodesië, moordpartijen hebben uitgevoerd tijdens de onafhankelijkheidsstrijd. ‘Dat was de reden dat ze de grond opeisten. Origineel, ik kende deze reden nog niet.’

Het echtpaar op de boerderij mocht alles meenemen. Maar toen haar echtgenoot de volgende dag terugkwam om enkele huisdieren op te halen, was een geit opgepeuzeld. ‘Hij kreeg te horen dat het vlees heerlijk was. Het was een duidelijke provocatie: we hadden voor de zes achterblijvende landbezetters speciaal 15 kilo vlees achtergelaten, om zoiets te voorkomen en als teken van goede wil.’

Het echtpaar had een goede relatie met de groepen zwarte boeren om hen heen, die proberen het hoofd boven water te houden op land van verjaagde blanken, vertelt de vrouw. Haar echtgenoot hielp hen met graven van waterputten, de politiewagen op het dichtstbijzijnde politiebureau rijdt op door het paar geschonken banden. ‘Vandaar misschien dat we niet eerder zijn verjaagd’, zegt ze.

Ergens is ze opgelucht. ‘Ik hoef niet meer bang te zijn te worden verjaagd, want het is al gebeurd. Ik hoef me niet meer zorgen te maken of we op tijd kunstmest kunnen krijgen, of we genoeg geld hebben om onze arbeiders uit te betalen. Maar mijn man is totaal verslagen en getraumatiseerd. Hij is een echte boerenzoon, zijn ouders bezaten een boerderij die in 2005 al is onteigend.’

De vrouw denkt dat de bezetting zal worden teruggedraaid, als die voor de rechter komt. Ook verwacht ze actie van de nieuwe regering en van het regionale orgaan SADC, dat bemiddelde bij de totstandkoming van de nieuwe regering. ‘De SADC kan dit alles niet negeren. Ik heb nog vertrouwen, ik moet wel.’