Waarom sterven er elk jaar zoveel dieren (200 duizend in 2016!) bij stalbranden?

Waarom heeft de brandweer de varkens niet kunnen redden?

De eigenaar, de grote Europese varkensboer Adriaan Straathof, was niet aanwezig op het bedrijf toen de brand uitbrak. Een leverancier van varkensvoer merkte de brand op en belde de brandweer. Toen die ter plaatse kwam, woedde de brand al zo hevig, dat de dieren niet meer bevrijd konden worden uit de twee verdiepingen tellende varkensflat. 'Het was niet meer veilig om de stal binnen te gaan. We stonden voor een voldongen feit', verklaart de brandweer. Vluchtroutes voor dieren zijn in stallen niet verplicht. Straathof was vrijdag niet bereikbaar voor nadere uitleg over de omstandigheden rond de brand.

Waarom zijn er zo vaak branden in dierenstallen?

Dierenstallen zijn brandgevaarlijk door de aanwezigheid van stof, stro en mestgassen. De daken van stallen zijn vaak gemaakt van uiterst brandbaar pur-schuim. Hierdoor kan een brand zich snel verspreiden over een hele stal.

Ook wordt een brand vaak aangewakkerd door het luchtventilatiesysteem van de luchtwasinstallaties. Deze filteren de ammoniak uit de lucht om stankoverlast in de omgeving te verminderen. De stal in Erichem bevat sinds twee jaar zo'n luchtwasinstallatie, na klachten van omwonenden over stank.

Hield de eigenaar van de megastal in Erichem zich aan de brandveiligheidseisen?

De varkensstal is gevestigd in een voormalige kippenstal van twee verdieping en is met 20.000 dieren een van de grootste varkensbedrijven in Nederland. Omdat het een oude stal was, viel hij niet onder het in 2014 aangepaste Bouwbesluit dat extra eisen stelt aan brandveiligheid. Een brandmeldinstallatie is niet verplicht. Waarschijnlijk werd hierdoor de brand pas laat opgemerkt.

Gemeenteraadslid Joop de Jonge (Partij van de Dieren) van de gemeente Buren verzette zich tegen de uitbreiding van het varkensbedrijf van 'varkensbaron' Straathof die meerdere varkensboerderijen in Nederland bezit. In Duitsland kreeg Straathof in 2014 een bedrijfsverbod opgelegd wegens dierenmishandeling.

Wat voor eisen worden er gesteld aan de brandveiligheid van stallen?

Tot 2014 waren er geen speciale brandveiligheidseisen voor stallen. 'Een stal vol dieren was niet beter beschermd dan een loods met goederen', zegt Anne Hilhorst van Wakker Dier. In 2014 zijn de eisen in het Bouwbesluit aangescherpt. Zo moet nu brandwerend materiaal gebruikt worden. Een brandmelder, sprinkelinstallatie of nooduitgang voor dieren is nog steeds niet verplicht.

Ook gelden de nieuwe eisen alleen voor nieuwbouw. Oudere stallen, zoals de megastal in Erichem, hoeven niet aan de eisen te voldoen.

Moeten er geen strengere regels komen om stalbranden te voorkomen?

In 2012 maakten boeren, verzekeraars, brandweer en de Dierenbescherming een Actieplan Stalbranden. Dit leidde onder andere tot de aanpassing van het Bouwbesluit. Maar het aantal dieren dat omkwam door brand nam in deze periode juist toe.

De Partij voor de Dieren en Wakker Dier pleiten daarom voor strengere regels. Door brandmelders en sprinklerinstallaties verplicht te stellen kunnen branden sneller geblust worden. De kans op een uitslaande brand kan verkleind worden door een grote stal in compartimenten op te delen.

Ook kleinere stallen kunnen het brandgevaar verminderen doordat luchtwasinstallaties dan niet nodig zijn. 'In megastallen worden gewoon meer dieren gehouden dan veilig is', zegt Partij voor Dieren-kamerlid Esther Ouwehand.

Mark Tijssen, varkensboer en lid van boerenorganisatie LTO, vindt dat de regels streng genoeg. 'Het moet ook betaalbaar blijven.' Varkenshouder doen in zijn ogen voldoende doen om brand te voorkomen. 'De verzekering stelt ook strenge eisen wat betreft preventie. Ik ben varkenshouder en het ergste wat me kan overkomen is brand.'