Vier vragen over het verdwijnen van het 500 eurobiljet
De Europese Centrale Bank heeft woensdag de knoop doorgehakt: het 500 eurobiljet gaat verdwijnen. Waarom en hoe doet de ECB zoiets?
Wat is er mis met het 500 eurobiljet?
De kans dat u ooit een briefje van 500 euro hebt gezien, laat staan in handen gehad, is zeer klein. Geen winkel accepteert ze trouwens. Sterker: als u er een hebt, bent u al bijna verdacht. Want circa 90 procent van de ruim 600 miljoen 500 eurobiljetten in omloop - 300 miljard euro dus - is volgens Europol in handen van criminelen en terroristen. Die roemen vooral het gebruiksgemak: een kwart miljoen past zo in de binnenzak.
De ECB liet woensdag weten dat 'dit biljet mogelijk illegale activiteiten vergemakkelijkt'. Een kwart van de briefjes zouden zich in Spanje bevinden, omdat via dat land Latijns-Amerikaanse drugs en de bijbehorende cash zouden lopen. Volgens ECB-bestuurder Yves Mersch herbergt ook Rusland een flink deel van de lila biljetten. 'Dat is een belangrijke markt voor cash euro's.' Dit omdat het grootste eurobiljet voor corrupte gezagsdragers aanzienlijk waardevaster is dan geld op een Russische bank. Een biljet van 500 is soms meer waard dan dat.
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer riep Eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem ruim twee jaar geleden op zich hard te maken voor afschaffing van de 'drugsvaluta'. Inmiddels zijn alle Europese ministers van Financiën om en de ECB dus ook. Ze willen niet alleen drugscriminelen en terroristen een slag toebrengen, maar ook bezitters van zwart geld. 'Als ze voor meer dan 15.000 euro aan briefjes van 500 inleveren bij de bank, moeten ze uitleggen waar dat geld vandaan komt', zegt Nijboer.
Kan ik mijn stapel 500 eurobiljetten nu weggooien?
Het 500 eurobiljet wordt niet ongeldig verklaard. Ze hoeven niet te worden ingeleverd. De ECB heeft woensdag besloten het biljet vanaf 2019 niet meer te drukken. Alle briefjes van 500 die dan nog in circulatie zijn, behouden tot het einde der tijden hun waarde. Zou de bank dat niet doen, dan vreest het schade voor het vertrouwen in alle eurobiljetten.
Als alleen gespuis de biljetten gebruikt, zijn er zeker geen tegenstanders van afschaffing?
Die zijn er wel, maar hun argumenten hebben niets te maken met het dwarsbomen van georganiseerde (drugs)criminaliteit of terrorisme. Ze vinden vooral het moment van afschaffing slecht gekozen. Doe het later, zegt bijvoorbeeld Clemens Fuest, van het Duitse onderzoeksinstituut IFO.
Nu lijkt het net, redeneert hij, alsof de ECB met de afschaffing probeert te voorkomen dat mensen hun spaargeld van de bank halen. Dit uit vrees voor een negatieve rente, dus dat spaarders hun bank geld moeten betalen om spaargeld te stallen. Dan kun je je geld beter thuis in de kluis leggen. Maar zou iedereen dat doen, dan loopt het monetaire systeem schade op. Dat de ECB de indruk wekt dat te vrezen, ondermijnt volgens Fuest het vertrouwen in de Europese Centrale Bank.
Het afschaffen van een bankbiljet, kost dat geld?
Er zijn berichten dat het drukken van 100- en 200-biljetten als alternatief voor de briefjes van 500 ongeveer een half miljard euro kost. Maar de vraag is waarom er van die op gewone burgers gerichte alternatieven moeten zijn als diezelfde burgers nooit een 500-biljet in handen hebben. Daar staat tegenover dat in Duitsland het gebruik van het biljet nog regelmatig voorkomt.
Verdwijnt het grootste eurobiljet, dan verdwijnt ook de winst die de eurolanden erop maken. ECB-directeur Benoît Cœuré zei in een toespraak dat die zogenoemde seigneuriage een belangrijke inkomstenbron vormt voor het 'eurosysteem'.
Bankbiljetten drukken met een hoge waarde is lucratief. Het biljet waarvoor een Colombiaanse drugslord 500 euro heeft betaald aan de eurozone, kostte hooguit een euro om te maken. De Zwitsers nemen deze 'businesscase' waarschijnlijk over als het 500-eurobiljet is verdwenen. Ze zullen nu vast de drukpersen aanzetten voor hun biljet van 1000 Zwitserse frank (ruim 900 euro).
