Verlagen belastingen is kostbaar en levert weinig banen op

Het verlagen van de belastingtarieven, zoals het kabinet-Rutte II via hervormingen van het belastingstelsel probeert te bereiken, leidt niet automatisch tot meer banen en is bovendien erg kostbaar. Dat stelt het Centraal Planbureau (CPB) in een dit weekend uitgekomen studie. Wat wel werkt: het verlagen van de uitkeringen voor bijvoorbeeld moeders.

Het kabinet werkt sinds Prinsjesdag aan een belastingherziening die in de toekomst twee vliegen in een klap moet slaan: het vereenvoudigen van het belastingstelsel en een flinke duw in de rug voor de arbeidsmarkt. Via een lastenverlichting van 15 miljard euro op arbeid, zo is het idee, zou het fiscaal zoveel voordeliger worden om te werken dan om niet te werken, dat er binnen tien jaar tot wel honderdduizend nieuwe banen moeten ontstaan.

Alleen, zo stelt het CPB in het rapport De effectiviteit van fiscaal participatiebeleid, reageren mensen in de praktijk zo verschillend op fiscale prikkels dat lagere tarieven nauwelijks extra gewerkte uren opleveren. Er bestaat, met andere woorden, 'een spanning' tussen de twee gestelde doelen. Financiële prikkels hebben wel effect op de keuze om te gaan solliciteren, maar niet op de keuze om meer uren te werken. Volgens het onderzoeksbureau doet een 'generieke lastenverlichting' dan ook 'relatief weinig voor arbeidsparticipatie'.

Vlaktaks

Over hoe de aangekondigde 15 miljard euro lastenverlichting precies moet worden ingevuld, is een uitgebreid debat gaande in Den Haag. Een van de voorstellen is het verlagen van het tarief op inkomstenbelasting. Volgens het CPB leidt dat echter nauwelijks tot meer werk, terwijl het de schatkist wel veel geld kost; voor elke nieuw gecreëerde baan zou de staat in dat geval 3,5 ton betalen.

Sommige voorstellen zouden volgens het CPB zelfs tot fors minder banen leiden. Het invoeren van een zogenoemde vlaktaks - een systeem dat prijkt op het verlanglijstje van oppositiepartij CDA en waarbij iedereen hetzelfde tarief betaalt - zou 60 duizend banen kosten.

Een belastingmaatregel die volgens de onderzoekers wel effectief is, is het vergroten van het inkomstenverschil tussen wel of niet werken, en dan in het bijzonder voor moeders met jonge kinderen. Bij een verlaging van het kindgebonden budget wordt het voor hen aantrekkelijker een baan te zoeken, stelt het CPB.

Inkomensongelijkheid

Hetzelfde effect treedt op als de steun voor lagere inkomens wordt beperkt, bijvoorbeeld het verlagen van de bijstandsuitkeringen. Nadeel daarvan is wel dat de inkomensongelijkheid stijgt.

Het rapport werd dit weekend niet zonder kritiek ontvangen. Thom de Graaf, D66-lijsttrekker in de Eerste Kamer, zei zaterdag in het radioprogramma Kamerbreed dat de conclusies hem verbazen. 'Als je de arbeidskosten van werkgevers verlaagt, hebben zij minder kosten om mensen in dienst te nemen. Als je dan ook nog de inkomstenbelasting verlaagt, kunnen mensen meer besteden. Een goede belastinghervorming kan tenminste 100 duizend banen opleveren.'

Marleen Barth, PvdA-lijsttrekker in de senaat, waarschuwde in hetzelfde programma dat wat haar partij betreft nieuwe bezuinigingen in de komende periode uitgesloten zijn. Het bedrag moet dus op andere manieren worden verkregen, bijvoorbeeld uit meevallers. 'Nederland snakt naar rust', aldus Barth.