Van bord spaghetti blijft een dikke asperge over

Ooit produceerde Philips ook wc-brillen, golfkarton, verf, muziekinstrumenten en meubelen. Eind jaren zeventig maakte Philips de discomuziek in de VS met platen als Grease en Saturday Night Fever en artiesten als Kiss en The Village People zo populair dat dochter PolyGram de grootste platenmaatschappij ter wereld was.


In de jaren negentig produceerde Philips kaskrakers in de filmindustrie met Four Weddings and a Funeral, Trainspotting en Notting Hill. Dagelijks verkocht de platendochter daarnaast 30 duizend cd's van Marco Borsato's De Waarheid in Nederland. Philips was tegelijkertijd bezig met de ontwikkeling van de megachip en de supercomputer.


Het heette synergie. Philips had 100 jaar kunnen overleven dankzij de enorme omvang en de conglomeraatstructuur. Sterke delen hielden in slechte tijden de zwakke overeind.


Er waren talloze flops: Video 2000, de beeldplaat en de cd-i. Maar dan had Philips altijd nog de divisies licht en medische systemen die het verlies bij beeld en geluid compenseerden. En als licht en beeld en geluid allebei in problemen kwamen, werd er winst gemaakt met componenten. Met Origin (13 duizend werknemers) was Philips zelfs even een van de grootste Europese ict-bedrijven. Het nam de automatisering voor zijn rekening bij ABN Amro, Procter & Gamble en Shell.


Het paste bij de filosofie van de oprichters. Gerard Philips die met zijn vader Frederik het bedrijf begon, wilde alles zelf doen. Verticale integratie noemde hij dat. Hij produceerde gloeilampen, maar wilde ook zelf alle onderdelen van de gloeilamp maken tot en met de verpakking aan toe. En als die onderdelen voor andere producten geschikt bleken, zoals de lampen voor radio's, televisies en röntgenbuizen, dan ging Philips die ook produceren. De productie van hoogtezonnen leidde er weer toe dat Philips besloot in de farmacie te stappen. Na de oorlog ging het zo hard met de uitbreidingen dat in 1974 bij Philips 412 duizend mensen werkten bij 500 fabrieken.


Daarna kwam door de oliecrisis en de opkomst van de Japanse concurrenten de klad erin. Philips reorganiseerde in Nederland en verplaatste fabrieken naar lagelonenlanden. Vervolgens ging het onderdelen afstoten. Jan Timmer (1990-1996) begon met operatie Centurion met de eerste grootscheepse afslanking. Zijn opvolger Cor Boonstra trof een kleiner Philips aan, maar niet een minder ingewikkeld bedrijf. Hij vond dat Philips moest gaan lijken op een rijtje asperges, in plaats van op een bord onontwarbare spaghetti. Hij stootte PolyGram af. Afscheid werd genomen van onder meer autoradio's, telefoons, batterijen, ASML, kabelbedrijf UPC, en divisies als Business en Industrial (telefooncentrales, faxen, bewakingssystemen en weegschalen).


Maar toen Gerard Kleisterlee in 2001 kwam was het proces nog lang niet afgesloten. Hij verkocht de divisie Componenten: de fabricage van lcd-schermen, beeldbuizen, diskdrives en monitoren. En daarna ging ook de productie van chips voor elektronica (auto's, televisies, telefoons en computers) eruit - dertig jaar lang een van de pijlers van het bedrijf.


Philips bleef bij zijn vertrek achter met nog vier asperges. Van Houten heeft de tv's en radio's al verkocht. Huishoudelijke apparaten, medische systemen en licht zijn nog over. De eerste twee worden samengevoegd tot een grote asperge, de andere gaat in de verkoop. Ruimte voor een volgende grote ingreep is er niet meer als Philips wil blijven voortbestaan.

In 85 jaar opgebouwd tot enorm concern...

1891 Gerard Philips richt gloeilampenfabriek op


1908 Gebroeders Schellens overgenomen. Philips gaat productiemachines maken voor gloeilampen


1915 Er wordt gasfabriek opgericht om houdbaarheid gloeilampen te verlengen


1916 Philips begint eigen glasfabriek voor productie van gloeilampen


1918 Philips gaat in metaalwarenfabriek radio-onderdelen produceren, zoals lampen


1919 Er komt een golfkartonfabriek om zelf verpakkingsmateriaal voor gloeilampen te produceren


1923 Philips start Philite, fabriek voor thermohardende kunststoffen zoals bakeliet voor elektronbuizen


1927 De productie van eigen radio's begint


1932 Filmstudio geopend


1939 Philips begint met productie scheerapparaten (Philishave)


1939 Philips produceert eigen televisietoestel


1948 Philips gaat in apparatenbouw


1948 Eerste televisie-uitzending van Philips


1950 Philips gaat eigen transistoren produceren


1959 Philips produceert eerste integrated circuit (chip)


1972 PolyGram opgericht

...In een kwart eeuw bijna ontmanteld

1980 Philips verkoopt farmaceutische tak Philips Duphar aan Belgische bedrijf Solvay

1981 Chemische activiteiten (chemicaliën, textielbewerkings- en ontsmettingsmiddelen) verkocht aan Harrisons & Crossfield

1985 Philips doet ook lasactiviteiten van de hand

1986 Belangen in kabelbedrijven NKF en Draka teruggebracht. Meubelfabriek Baker, Knapp & Tubbs verkocht

1987 Philips blaast joint venture met ATT en Philips Telecommunicatie op

1988 Philips brengt witgoedactiviteiten (wasmachines, koelkasten) onder in joint venture met Whirlpool. Drie jaar later stapt Philips er helemaal uit

1989 Alle activiteiten op het gebied van defensiesystemen (Holland Signaal) verkocht aan Thomson-CSF

1990 Activiteiten op het gebied van automatisering en informatieverwerking verkocht aan BSO en Digital Equipment

1992 Philips stopt in het kader van Operatie Centurion met productie pc's en andere nieuwe elektronicaproducten als CD-i

1997 Grundig verkocht aan zakenbank Botts

1998 Seadrum wordt eigenaar van muziek- en filmtak PolyGram

2006 Philips maakt bekend dat het MDS, dat schermpjes maakt voor mobiele telefoons en digitale camera's, onderbrengt bij zijn Taiwanese branchegenoot Toppoly.

2007 Chipsdivisie NXP verkocht aan KKR

2011 Philips verkoopt televisietak aan Chinese TPV

2013 Philips verkoopt zijn afdelingen voor audio, video en accessoires (Lifestyle Entertainment) aan het Japanse Funai. Die overname liep begin 2013 spaak. Begin dit jaar deed Philips de divisie Lifestyle Entertainment alsnog over aan het Amerikaanse Gibson Brands Inc.

2014 Philips concentreert zich op de medische divisie