Vakbond bezorgd na ‘moeilijke, maar noodzakelijke inkrimping’ Philips: bedrijf zet in Nederland 1.100 mensen op straat

De 1.100 ontslagen in Nederland betekenen een decimering van de 11 duizend werknemers die Philips nu nog telt in Drachten, Best, Eindhoven en Amsterdam. De hardste klappen vallen rondom Eindhoven: grofweg tweederde van de 1.100 ontslagen vallen in deze regio, waar Philips nu nog 7.700 werknemers telt. Ook op het hoofdkantoor in Amsterdam verdwijnen veel banen.

Het is al de tweede ontslagronde sinds oktober, toen kersvers Philips-topman Roy Jakobs (48) mondiaal 4.000 banen schrapte, waarvan 800 in Nederland. Jakobs sprak maandag van een ‘moeilijke, maar noodzakelijke inkrimping’. ‘Het is een zeer pijnlijke beslissing, die we niet lichtvaardig hebben genomen.’

Dat een nieuwe topman begint met dieprode cijfers en drastische ontslagen is zo’n beetje traditie bij Philips, vergelijkbaar met het zoeken van het eerste kievitsei in de lente of de nieuwjaarsduik in Scheveningen. Zo ging het al toen Jan Timmer in 1990 met Operatie Centurion vijftigduizend werknemers de laan uitstuurde. Zijn opvolgers Cor Boonstra, Gerard Kleisterlee en Frans van Houten kozen in de decennia erna hetzelfde recept: eerst het zuur, dan (hopelijk) het zoet.

Ernstige problemen

Veel zoets had Jakobs maandag niet te melden bij de presentatie van de jaarcijfers. De elektronicareus van weleer, inmiddels omgebouwd tot zorgtechnologiebedrijf, verkeert in ernstige problemen. Dat is vooral te wijten aan een kostbare affaire met slaapapneu-apparaten, die met afbrokkelend isolatieschuim te kampen hadden.

Het schuim kon in de luchtwegen van slaapapneu-patiënten terechtkomen, met mogelijke gezondheidsschade tot gevolg, maakte Philips in juni 2021 bekend. Sindsdien slaagt het bedrijf er maar niet in een streep te zetten onder de zaak. In de Verenigde Staten lopen inmiddels meer dan honderd rechtszaken tegen Philips van patiënten die menen dat hun kanker of andere kwalen te wijten zijn aan hun slaapapneu-apparaten. Het Amerikaanse ministerie van Justitie is een onderzoek gestart naar de problemen.

Dure grap

Met de gezondheidsgevaren van het schuim lijkt het tot nu toe mee te vallen, getuige onderzoeken van zowel wetenschappelijke tijdschriften als door Philips geraadpleegde onafhankelijke toxicologen. Dat maakt de affaire er geen minder dure grap om. Philips heeft liefst 5,5 miljoen apparaten moeten terugroepen. In oktober zag het bedrijf zich genoodzaakt ruim 1,3 miljard euro af te schrijven op zijn apneu-divisie.

Bovendien heeft de reputatie van Philips een flinke knauw gekregen door alle trammelant. Beleggers zijn verbolgen over de falende kwaliteitscontroles binnen het bedrijf, die helemaal een doodzonde zijn nu Philips geen strijkijzers en stereotorens meer verkoopt, maar medische apparaten.

Gebrekkige patiëntveiligheid

Ook Jakobs gaf dit maandag met zoveel woorden toe. Het woord ‘patiëntveiligheid’ lag hem in de mond bestorven tijdens zijn gesprekken met beursanalisten en journalisten. ‘We moeten beter presteren en dat begint met het verbeteren van de patiëntveiligheid’, zei Jakobs. ‘We zullen de veiligheid van patiënten centraal stellen bij alles wat we doen’, beloofde hij, waarmee hij de indruk wekte dat Philips dit eerder onvoldoende deed.

‘De patiëntveiligheid is echt een groot probleem bij Philips, daar zijn ze de afgelopen jaren drie keer mee de mist ingegaan’, zegt beursanalist Jos Versteeg van vermogensbeheerder Insinger Gilissen. ‘In de jaren voor de apneuproblemen bleek ook de kwaliteit van CT-scanners en defibrillatoren al ondermaats. ‘Voor een in patiëntenzorg gespecialiseerd bedrijf is dat natuurlijk gênant.’

Snijden in R&D

Philips gaat vooral veel arbeidsplaatsen schrappen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling (R&D). De grootste slachtoffers zijn de High Tech Campus in Eindhoven, waar de onderzoekstak van Philips is gevestigd, en Best, waar het bedrijf ziekenhuisscanners maakt.

Het snijden in R&D ligt extra gevoelig bij Philips, de bedenker van cassettebandjes, cd’s en dvd’s, waar innovatie altijd hoog in het vaandel stond. Het bedrijf wil snoeien in het aantal onderzoeksprojecten – ‘minder, beter en groter’ is voortaan het devies qua innovatie, zei Jakobs. Zo sneuvelt er een onderzoeksproject naar het optimale licht in verkoeverkamers voor patiënten die bijkomen van een operatie, gaf hij als voorbeeld.

Hoewel de topman maandag benadrukte dat Philips nog altijd meer uitgeeft aan onderzoek en ontwikkeling dan de concurrentie, vreest vakbondsbestuurder Suat Koetloe van De Unie dat de bezuinigingen de innovatiekracht van het bedrijf zullen fnuiken. ‘Het gaat ook om het vertrouwen dat je uitstraalt naar je innovatiefste mensen. Philips is groot geworden door te investeren in technologie, daar zijn heel mooie bedrijven uit ontstaan zoals ASML, Signify en NXP. Als je die investeringen afbouwt, heeft dat ook zijn weerslag op je beste onderzoekers. Die zullen hun heil misschien liever ergens anders gaan zoeken.’

Kantoorpersoneel en fabrieksarbeiders

Jakobs wil ook het mes zetten in de managementlagen. Dat gaan ze vooral merken op het hoofdkantoor in Amsterdam, waar nu nog 1.650 mensen werken. In dat licht kondigde Philips vanochtend ook de verhuizing aan van zijn hoofdkantoor: Jakobs en consorten verruilen de Breitnertoren aan de Amstel voor een kleiner kantoor aan de Amsterdamse Zuidas.

De 1.650 werknemers in Drachten lijken de minste zorgen te hebben. Philips maakt daar scheerapparaten en elektrische tandenborstels. Jakobs stak maandag meermaals de loftrompet over de Sonicare 9900 Prestige, een met schrobsensoren toegeruste elektrische tandenborstel van Drachtense makelij. ‘Op het vlak van mondhygiëne zijn we nummer 2 in de wereld, qua mannelijke verzorging nummer 1’, aldus Jakobs.

Aanmodderen

Het maakt CNV-vakbondsbestuurder Arjan Huizinga er niet minder ongerust op. ‘Het is de vraag of dit de laatste grote reorganisatie onder Jakobs zal zijn. Ik heb daar mijn twijfels over, ook gezien de apneu-affaire die blijft voortslepen. Je proeft aan alles dat de Philips-organisatie nog niet in rustiger vaarwater is gekomen.’

Beursanalist Versteeg ziet de toekomst niet zo somber in. De samenleving vergrijst vrolijk verder, wat Philips volop kansen biedt met zijn hartbewaking op afstand, röntgenapparaten voor slachtoffers van hersenbloedingen en legio andere medische snufjes.

‘Philips komt hier wel weer bovenop. En dan modderen ze weer verder aan, tot het volgende grote probleem ontstaat. Dat klinkt cynisch, maar het blijkt ontzettend lastig om dit bedrijf echt goed op de rails te krijgen.’