Treedt Dijsselbloem in de voetsporen van Roosevelt?

Eurogroepvoorzitter en minister Jeroen Dijsselbloem lanceerde vrijdag op de IMF-jaarvergadering in Washington een plan om de economie in de eurozone uit het slop te halen. Het gezond maken van de overheidsfinanciën moet volgens deze Groei Deal gepaard gaan met ingrijpende hervormingen en investeringen in de kwaliteitsverbetering van de economie. Die hoeven niet te worden beperkt tot de infrastructuur (wegen, havens, rails), ook het onderwijs telt mee.

Landen die controleerbaar investeren, kunnen zich in uitzonderlijke gevallen een groter tekort permitteren. Het mes snijdt aan twee kanten: de investeringen zullen op korte termijn de werkgelegenheid bevorderen en op lange termijn de concurrentiepositie van de eurozone versterken.

Dijsselbloem zit in zijn laatste jaar als Eurogroepvoorzitter en hij wil een erfenis achterlaten. Groei Deal klinkt niet alleen goed; een fris plan van aanpak is ook noodzakelijk nu een derde recessie in Europa en een nieuwe eurocrisis dreigen. Maar deze eurocrisis is van een andere aard dan die van 2010. Die begon in Griekenland en verspreidde zich naar de rest van de periferie van de muntunie. Toen bleek een aantal eurozonelanden op veel te grote voet te hebben geleefd. Door de crisis werden ze met hun neus op de feiten gedrukt en kwam een stroperig proces op gang om orde op zaken te stellen. Dat lijkt nu deels gelukt, want de begrotingstekorten in die landen zijn afgenomen, hervormingen zijn doorgevoerd en de concurrentiepositie is verbeterd.

undefined

Impopulair

Bij de nieuwe eurocrisis ligt het probleem niet meer bij 'de kleintjes', maar bij de grootmachten Frankrijk en Duitsland. Frankrijk krijgt de begroting niet op orde en weigert te hervormen zoals Griekenland, Spanje en Ierland hebben gedaan. Terwijl in andere eurolanden de pensioengerechtigde leeftijd wordt verhoogd naar 66, 67 of 68 jaar, heeft de regering van president Hollande die in Frankrijk voor bepaalde beroepsgroepen zelfs verlaagd naar 60 jaar. Frankrijk investeert niet in de toekomst, maar geeft het geld via inkomensoverdrachten nu uit. De al impopulaire president Hollande weigert zich nog impopulairder te maken door te hervormen.

Het andere probleem is Duitsland, dat tot nu toe de hele eurozone in moeilijke tijden op sleeptouw nam en nu zelf uitgeput dreigt te raken. De oorzaak is vooral het instorten van de exportmarkten door het Oekraïne-conflict en de teruglopende groei in China en andere opkomende markten. Duitse auto's en kapitaalgoederen zoals machines zijn niet meer zo gewild. Terwijl de Duitse industrie de vraag twee jaar geleden niet aankon, dreigt nu overcapaciteit.

Het gevaar is dat met de vermindering van de buitenlandse vraag ook de binnenlandse vraag daalt door terugloop van het consumentenvertrouwen en het land in een negatieve spiraal terechtkomt. Om dat voor te zijn zou Duitsland de publieke uitgaven moeten verhogen. En daar hebben de Duitse haviken een broertje dood aan. Duitsland is weliswaar een financieel sterk euroland met een begrotingsoverschot, maar het heeft nog wel een te hoge staatsschuld zelfs hoger dan die van Nederland. Daarnaast zullen de Duitsers het tamelijk vreemd vinden dat de bedenker van de Groei Deal in eigen land geen ruimte zegt te hebben op de begroting voor investeringen in de infrastructuur. Maar ja: Nederland is al af wie bij Arnhem de grens overgaat, komt van glad asfalt terecht op Autobahnen vol bobbels en gaten.

undefined

Aan de Groei Deal zitten nog veel meer haken en ogen, zoals het opkomende nationalisme en populisme, de zorg over de te vele en te zwakke banken, de grote onderlinge verdeeldheid over het beleid van de Europese Centrale Bank en de angst dat de begrotingsdiscipline ook in Zuid-Europa weer verslapt.

Voor Roosevelts New Deal werden aanvankelijk net zoveel hobbels en drempels voorzien. Alleen had Roosevelt de tijd. Die tijd krijgt Dijsselbloem niet.

undefined