Staking Amsterdamse machinisten liep volledig uit de hand, NS grijpt keihard in

Met plakband over hun mond wilden zij voor de ingang van Amsterdam Centraal symbolisch laten zien dat de NS hen monddood maakt. 'Maar een paar heethoofden dachten daar anders over', zegt Van der Meulen (64). 'Die zeiden ineens: laten we op het spoor springen en de treinen tot stilstand brengen.'

Het resultaat: 75 treinen die het station niet konden in- of uitrijden omdat de AMK'ers aan de noodremmen in stilstaande treinen trokken en dreigden op het spoor te gaan lopen. Tussen 17.15 en 18.30 uur dupeerden zij zo'n 20 duizend treinreizigers, schat de NS. Het spoorbedrijf grijpt keihard in, blijkt nu: 26 actievoerders krijgen een officiële waarschuwing. Machinist Teus Flierman, die door de NS als hun leider wordt gezien, is zelfs ontslag aangezegd. Van zestien andere actievoerders houdt de NS een deel van het loon in. 'Wij trekken de grens als de orde en veiligheid van de reizigers in het gedrang komen', verklaarde de spoorvervoerder donderdag.

Voor Van der Meulen komen de harde strafmaatregelen als een schok. Nog nooit pakte de NS de AMK zo hard aan. Van der Meulen kan het weten: in 1986 was hij een van de oprichters van de Amsterdamse 'rebellenclub', zoals hij het AMK zelf noemt. De machinisten verenigden zich om iets te doen aan hun slechte arbeidsomstandigheden. Machinisten kregen toen nog nauwelijks ondersteuning na een aanrijding met een persoon. In hun cabines was het bovendien óf veel te warm, óf veel te koud. 'Het AMK kaartte dat toen aan en dat werkte', zegt Van der Meulen. 'De NS deed er echt iets aan.'

Sindsdien heeft het AMK zich ontpopt tot een club die vooral in actie komt als er grote onrust is bij de NS. De 'enkele tientallen' actieve leden staan altijd klaar om een ronkend pamflet te schrijven en de achterban te mobiliseren. Raakt het AMK de juiste snaar, dan kunnen er zomaar honderden machinisten uit het hele land op een Amsterdamse vergadering af komen. Het langetermijnwerk laat het AMK aan de vakbonden over, al gaan die volgens het collectief vaak niet ver genoeg in hun acties.

Woedend schrijfsel

Andersom vinden de vakbonden dat het AMK soms doorschiet. Vorige maand nog, bijvoorbeeld. Na het besluit van de NS om de actievoerders op Amsterdam Centraal te straffen plaatste het AMK een woedend schrijfsel van een machinist op zijn Facebookpagina. In het pamflet werden NS'ers opgeroepen zich tegen hun broodheer te verzetten zoals Nederland zich tijdens de Februaristaking tegen de Duitse bezetters verzette. 'Daar hebben wij onze excuses inmiddels voor aangeboden', zegt Van der Meulen. 'Wij hebben nooit een link willen leggen tussen NS en de Jodenvervolgingen.'

Volgens FNV-bestuurder Henri Janssen hanteert het AMK 'een vreselijke toon'. 'Daar gaan je haren recht van overeind staan. Maar inhoudelijk zijn hun zorgen vaak herkenbaar. Wij vinden deze straffen van de NS ook zwaar. Als je tientallen mensen straft, is dat ontzettend intimiderend.' VVMC, de grootste spoorvakbond, is minder genadig. 'Wij distantiëren ons heel erg van die club', zegt een woordvoerder. 'Het AMK komt alleen maar in beeld als er onrust heerst onder het NS-personeel.'

Voorlopig lijkt het verzet geknakt. Volgens Van der Meulen zijn NS'ers bang voor represailles, waardoor het AMK op Facebook veel minder bijval krijgt. Ook de ontslagen Flierman houdt zich afzijdig. 'Mijn advocaat heeft mij verzocht niet met de pers te spreken.' Maar onderschat het AMK nooit, waarschuwt Van der Meulen. 'Voor je het weet schrijft iemand van onze rebellenclub weer wat en dan komen we bij elkaar.'

_{Aanvullingen en verbeteringen: In een eerdere versie van dit artikel stond dat van dertien actievoerende machinisten loon is ingehouden. Dat moet zijn: zestien.}