Slimme zonneboiler brengt groene en warme winter

De zon is de vriend van elk groen huishouden. Met zonnepanelen zetten we zonnestralen om in elektriciteit, en de minder bekende maar even schone zonneboilers maken van zonlicht warm water om bijvoorbeeld mee te douchen of af te wassen. Zonnepanelen en zonneboilers hebben een niet onbelangrijk nadeel: de zon moet wel schijnen. Nu de dagen korter en donkerder worden, leveren de kleine energiecentrales op ons dak dan ook minder elektriciteit en warmte.

Dat hoeft geen probleem te zijn. Het Britse merk Hone produceert zonneboilers die ook op donkere dagen relatief veel warmte leveren. Het geheime wapen: nanotechnologie. 'Dankzij deze technologie is ons systeem in staat om een veel breder spectrum aan zonlicht om te zetten in warmte', zegt importeur Stephan van Schie. 'Reguliere zonneboilers zijn een soort bij-motortje voor je cv-combiketel. Met onze systemen is dat omgekeerd: de zon levert vrijwel alle energie voor warm tapwater en de verwarming in een huis. In feite leveren wij geen zonneboilers, maar daglicht energiesystemen die concurreren met warmtepompen.'

Conventionele zonneboilers bevatten een relatief eenvoudige techniek om zonnewarmte om te zetten in warmte binnenshuis. Het systeem bestaat uit: zonnecollectoren op het dak en een voorraadvat in huis waarin de warmte wordt opgeslagen en afgegeven.

De zonnecollectoren bevatten een vloeistof die door de zon tot wel 90 graden kan worden verwarmd. Deze vloeistof wordt naar het vat gepompt, waar het via een warmtewisselaar het water verwarmt waarmee je doucht of afwast. Dit water moet warmer dan 60 graden Celsius zijn, anders kan de Legionellabacterie zich vermenigvuldigen. Wordt het water niet warm genoeg, dan wordt het extra verwarmd door bijvoorbeeld je cv-combiketel. In de winter wordt in de meeste conventionele systemen het water niet warm genoeg, en moet de cv-combiketel bijspringen. Hoe minder dat nodig is, hoe zuiniger het systeem.

Een huishouden met vier personen bespaart met een reguliere zonneboiler jaarlijks zo'n 200 m3 gas en 370 kg CO2-uitstoot, schrijft de onafhankelijke voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. Per jaar levert dit netto 110 euro op; je betaalt 130 euro minder aan gas en circa 10 euro extra aan elektriciteitskosten voor de pomp en 10 euro aan onderhoudskosten.

De meeste zonneboilers verwarmen alleen tapwater (water dat uit de kraan komt). Systemen met grotere collectoren en grotere vaten kunnen ook de centrale verwarming van warm water voorzien. De systemen van Hone zijn relatief klein maar kunnen zowel tapwater als de rest van het huis verwarmen. Ook leveren ze het hele jaar door meer warmte dan conventionele systemen, zegt Van Schie. 'Zelfs op een zeer grijze dag met kou en regen wordt het water nog 35 tot 40 graden Celsius. Anders zijn temperaturen van 60 tot 80 graden normaal.'

De sleutel is nanotechnologie. 'Onze zonnecollectoren zijn dankzij nanotechnologie beter in staat om de warmte uit het licht op te vangen en om te zetten in warmte. Reguliere collectoren gebruiken coatings van metaallegeringen en die 'oogsten' een beperkter deel van het lichtspectrum. Er moet dus relatief veel zon zijn, willen ze genoeg warmte produceren, terwijl nanomateriaal met weinig licht uit de voeten kan omdat het een breder spectrum 'vangt'.'

Ook de manier waarop de warmte wordt afgegeven, is anders. 'Kleine temperatuurverschillen in de buis zetten zogeheten laminaire pompen, of thermo-syfons, in werking. Ook hier heeft nanotechnologie tot significante verbeteringen geleid en komt de stuwing van warmte vrijwel automatisch op gang.' Hierdoor gaat er volgens Van Schie haast geen warmte verloren en hoeft er weinig gebruik worden gemaakt van een elektrisch pompje dat het warme water naar het voorraadvat brengt.

Het systeem van Hone kost voor een gemiddeld huishouden van vier personen tussen de drie- en twaalfduizend euro, afhankelijk van hoeveel het wil besparen. Een standaard zonneboiler kost voor zo'n huishouden circa 3.300 euro. 'Onze systemen verdienen zich sneller terug, namelijk in minimaal tien jaar. Dat komt omdat je niet alleen minder gas hoeft te stoken voor je tapwater, maar ook voor je centrale verwarming.'

Hone heeft de afgelopen jaren naar eigen zeggen achtduizend systemen geleverd voor nutsvoorzieningen en woningen. Een van de klanten is IrisZorg in Lelystad. Michel Westerink is projectleider vastgoed bij die instelling. 'Het system werkt boven verwachting', zegt hij. 'We rekenden op een terugverdientijd van 8 à 9 jaar, maar hebben de kosten er vermoedelijk al een jaar eerder uit. Voor 45 zelfstandige wooneenheden verbruiken we 75 tot 80 procent minder aardgas, terwijl de gebruikers daar niets van merken.'

Het beste voor het milieu is natuurlijk een zonneboiler én zonnepanelen, omdat je huishouden dan minder afhankelijk is van fossiele brandstoffen. Maar als je dakoppervlakte of je budget beperkt is, wat is dan de beste keus? De onafhankelijke voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal maakt een vergelijking voor een huishouden van vier personen met een budget van 3.000 euro.