Silicon Valley Bank ontsnapte aan regelgeving, niet aan het faillissement

Volgens het Witte Huis moest de regering de afgelopen week ingrijpen bij de Silicon Valley Bank (SVB) en de Signature Bank om ‘een weerbaar bankstelsel’ te garanderen. Een paradox, want juist dat ingrijpen bewijst dat er ernstige problemen zijn met die weerbaarheid.

Elke bank kan failliet gaan als genoeg klanten plotseling besluiten om er hun geld weg te halen. Het doel van risicobeheer, een depositogarantieregeling, overheidsregulering en toezicht is om dat voor te zijn. Als dat niet lukt, zijn er dus verschillende dingen misgegaan.

Vooral het faillissement van de Californische Silicon Valley Bank spreekt boekdelen. De SVB is ten onder gegaan omdat zijn gok dat de rente lange tijd laag zou blijven verkeerd uitpakte. De bank zette het geld van klanten, voornamelijk jonge techbedrijven, slechts beperkt om in bedrijfsleningen. Liever stopte het geld in herverpakte hypotheken en langlopende overheidsobligaties.

Opmerkelijk genoeg dekte de bank zich daarbij amper in tegen het risico van renteschommelingen, wat normaal gezien een standaardpraktijk is. Sowieso was het managen van potentiële gevaren geen topprioriteit, aangezien de bank vanaf mei tot eind vorig jaar geen hoofd risicobeheer had. Er was ook te weinig besef dat veel klantbedrijven in de portefeuilles zaten van een kleine groep durfkapitaalinvesteerders, en dat een mogelijke exodus daardoor geen beslissing was van duizenden mensen, maar van tientallen.

Schuldpapier werd verkocht met verlies

Dat wreekte zich toen techbedrijven vanwege de mindere economische tijden steeds meer tegoeden gingen opvragen. Om daarvoor geld te hebben, moest de SVB schuldpapier verkopen tegen een lagere prijs dan de bank er destijds zelf voor had betaald. Bij obligaties bewegen koers en rente in de omgekeerde richting. Door de inflatiestrijd van de Federal Reserve is de marktrente het afgelopen jaar flink gestegen.

SVB wilde met een aandelenuitgifte de verliezen aanzuiveren, maar de oproep van ceo Greg Becker aan klanten ‘om kalm te blijven’ had het tegenovergestelde effect. Toen durfkapitalisten de bedrijven waarin zij hadden geïnvesteerd opdroegen hun geld weg te halen bij de SVB, ging de uitstroom van deposito’s niet druppelend, maar met een stortvloed. De bankrun duurde nog geen 48 uur, en werd SVB fataal.

Heel complex is de wijze waarop SVB failliet gegaan is niet. ‘Dit faillissement was volledig vermijdbaar’, meent de Democratische Senator Elizabeth Warren. ‘Als het Congres en de Fed maar hun werk hadden gedaan en vastgehouden aan strenge bankenregulering.’

Na de financiële crisis van 2008 kwam er strengere regelgeving voor banken, maar onder het presidentschap van Donald Trump werd die Dodd-Frank Act in 2018 alweer flink afgezwakt. Een van maatregelen was het verhogen van de drempel om als bank systemisch belangrijk te worden beschouwd van 50 miljard dollar naar 250 miljard dollar. Daardoor ontsnapte SVB aan de verplichte jaarlijkse stresstesten om na te gaan of een bank potentiële tegenvallers aankan. Een van de belangrijkste lobbyisten: Greg Becker.

KPMG keurde jaarverslagen goed van omgevallen banken

Ook KPMG krijgt verwijten. Het bedrijf is al bijna 30 jaar de accountant van de SVB, en 22 jaar bij de Signature Bank, dat dit weekend eveneens de deuren moest sluiten. Een paar dagen voor de banken omvielen keurde KMPG nog hun jaarverslagen goed, zonder te waarschuwen dat er twijfels waren over het overlevingsvermogen van de ondernemingen.

De accountant zegt nog steeds achter dat oordeel te staan. ‘We kunnen niet weten wat er zal gebeuren als we eenmaal ons rapport hebben gepubliceerd’, verklaarde de baas van de Amerikaanse divisie van KPMG, Paul Knopp. Daarbij verwees hij onder meer naar het ‘onvoorspelbare’ gedrag van rekeninghouders.

Die rekeninghouders hoeven niet langer te vrezen voor hun geld. De SVB is in handen gekomen van de overheid die heeft bepaald dat alle klanten van de bank hun geld volledig terugkrijgen. Daarmee zette ze een streep door het maximumbedrag van 250 duizend dollar dat is vastgelegd in de depositogarantieregeling.

Dat bracht een verhit debat op gang over de vraag of dit nu een bail-out is of niet. Nee-zeggers wijzen erop dat de compensatie voor de depositohouders uit een fonds komt dat is gespekt door de bankensector zelf, dat de aandeelhouders en obligatiehouders van de SVB naar hun geld kunnen fluiten, en dat het management van de bank is vervangen. ‘Dit is hoe kapitalisme werkt’, verklaarde de Amerikaanse president Joe Biden.

Anderen zeggen dat het wel degelijk een bail-out is, namelijk van de depositohouders die meer dan 250 duizend dollar op hun rekening hebben staan. De kans is reëel dat consumenten alsnog voor de rekening opdraaien als banken de kostprijs doorrekenen van de extra bijdragen die ze in het reddingsfonds moeten pompen.

Pleidooi voor minder overheid klinkt hol

Waar minder discussie over bestaat is dat Silicon Valley-kapitalisten zoals de libertaire techmiljardair Peter Thiel een toontje lager moeten zingen. Hun pleidooi dat de overheid zich te veel bemoeit met ondernemers, en dat er minder regels moeten zijn, klinkt nu hol. Plots was het aan de overheid om ‘het ecosysteem’ van de techvallei overeind te houden.

Is hiermee de crisis in de bankensector bezworen? Niet volgens onderzoeksbureau Absolute Strategy. ‘Als we iets hebben geleerd van 2008, dan is het wel dat systeemrisico’s niet optellen, maar vermenigvuldigen. Het was niet de ondergang van de grootste banken die de financiële crisis inluidden, maar wel die van Lehman Brothers en Bear Stearns. Zij werden destijds gezien als banken die klein genoeg waren om failliet te laten gaat. Achteraf bekeken klopte dat niet.’

‘In een wereld van snelle informatieverspreiding is geen enkele bank veilig voor een run, tenzij er een expliciete overheidsgarantie is die verzekert dat depositohouders altijd volledig aan hun geld kunnen komen’, schreef Bill Ackman op Twitter. Zolang die er niet is, zullen financiële markten de volgende zwakste bank aanvallen, voorspelt de hedgefondsmiljardair. Andere banken moeten dan nog meer geld plempen in het reddingsfonds, wat onder meer leningen voor het mkb duurder zou maken.

Een ironisch gevolg van deze crisis is dat het grote banken nog groter maakt. Bank of America heeft binnen een paar dagen 15 miljard dollar aan nieuwe deposito’s binnengeharkt, en ook bij andere banken die too big to fail, zijn zoals JPMorgan en Citigroup gaat het om miljarden extra. Dat is te danken een toestroom van nieuwe klanten van kleinere banken, waaronder de SVB en dSignature Bank. Om dat tij te keren, zullen die kleinere spelers nu waarschijnlijk moeten hopen op meer regelgeving, in plaats van minder.