Richtlijnen voor steun volgens Rekenkamer genegeerd Staat zou niets hebben geleerd van debacle RSV
Na bijna twintig jaar steekt het RSV-monster de kop weer op. De staat heeft niets geleerd van de ondergang van het scheepsbouwconcern, concludeert de Algemene Rekenkamer....
Van onze verslaggever
DEN HAAG
Het verlies van bijna een miljard gulden staatssteun voor RSV was reden voor de Tweede Kamer om in 1984 een parlementaire enquête te houden. Nieuwe richtlijnen voor het steunbeleid waren het gevolg. Volgens de Rekenkamer blijkt nu dat de staat er niets mee heeft gedaan.
De Rekenkamer moet de doelmatigheid en rechtmatigheid van overheidsbeleid controleren. De ironie wil dat zijn bevoegdheden juist vanwege het falende steunbeleid bij het RSV-drama in 1989 zijn uitgebreid. 'Dit is het eerste rapport dat van die bevoegdheden gebruik maakt', aldus Rekenkamer-voorzitter H. Koning gisteren. Hij noemde het daarom een bijzonder rapport.
De Rekenkamer onderzocht vijf steunoperaties: Nedcar (Volvo) in 1991, Daf Trucks in 1993, en drie keer Fokker. Dat betreft de subsidies van minister De Korte (VVD) in 1987, de steun bij de verkoop aan DASA in 1993 onder minister Andriessen (CDA) en de 'technolease'-constructie uit 1994 door dezelfde minister bedacht. De operaties werden getoetst aan de normen die de Kamer en kabinet na het RSV-debacle hadden opgesteld.
De voornaamste conclusies die de Rekenkamer trekt in het rapport:
* De 'clusters' rond om de noodlijdende bedrijven - toeleveranciers, onderzoeksinstellingen - waren niet in kaart gebracht. Zodoende was niet bekend hoeveel arbeidsplaatsen zouden worden gered en hoeveel elke gespaarde baan heeft gekost. Dat gold vooral bij Fokker.
* Hoewel het over werk ging, is van enige systematische betrokkenheid van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid niets gebleken. Reddingsplannen zijn niet gemaakt.
* Aan de normen voor informatievoorziening aan de Tweede Kamer, vooral in het geval van Fokker, werd niet voldaan; complicatie is dat banden van vertrouwelijke gesprekken tussen minister en Kamer zijn gewist.
* Vertrouwelijke stukken over de noodlijdende bedrijven met gevoelige marktgegevens slingeren ongecontroleerd rond bij de departementen.
* De 'technolease'-operatie is volgens de Rekenkamer een onvervalste subsidie die de staat veel meer kost dan zij Fokker heeft opgeleverd. De Rabobank, die 412 miljoen gulden betaalde voor de know-how van Fokker, krijgt een belastingvoordeel van ruim 500 miljoen gulden (in guldens van 1994).
* De steunoperaties werden, in gevallen van Fokker en DAF, niet correct gemeld bij de Europese Commissie, met alle risico's van dien. De Europese Commissie onderzoekt nu of de technolease wel door de beugel kan.
Het kabinet wijst vrijwel alle kritiek van de hand. Zo is het 'clusterbeleid', door Andriessen in 1993 geïntroduceerd, nog zo recent dat het in de onderzochte gevallen niet van toepassing kon zijn. De technolease is een toepassing van fiscale wetten, goedgekeurd door kabinet én Kamer, luidt het verweer van het kabinet.
