Rabo beschermde starter onvoldoende
AMSTERDAM - De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft de Rabobank een boete opgelegd omdat de bank starters onvoldoende heeft beschermd tegen te hoge hypotheken. Ook kreeg de bank een boete vanwege het onvoldoende inwinnen van informatie bij de verkoop van woonlastenverzekeringen.
In totaal moet de Rabobank, 's lands grootste verstrekker van hypotheken, 150 duizend euro boete betalen, maakte de AFM maandag bekend. Rabo is het niet eens met de boetes, maar gaat niet in beroep tegen de uitspraak. 'Het is een verschil van inzicht over de interpretatie van de regels', zegt Rik op den Brouw, directeur particulieren bij Rabobank Nederland. De bank vreest dat publicatie van de boetes leidt tot reputatieschade.
Overkreditering
Het grootste deel van de boete (120 duizend euro) is voor het niet voorkomen van overkreditering van starters op de woningmarkt. Banken mogen volgens de Gedragscode Hypothecaire Financiering (GHF) tussen de 3,5 tot 6 keer het bruto jaarinkomen uitlenen aan huizenkopers. Ze mogen een hogere hypothecaire lening verstrekken als ze dat goed kunnen onderbouwen. De Rabobank hanteerde een tabel (zie grafiek) met percentages waarmee het inkomen kon worden opgehoogd, afhankelijk van studie en leeftijd. Bepaalde studierichtingen komen in aanmerking voor deze verhoging.
De kritiek van de AFM is dat de Rabobank werkte met een algemene tabel die niet specifiek geldt voor de desbetreffende huizenkoper. Volgens de Rabobank wordt per geval gekeken of de tabel kan worden toegepast. 'We letten altijd op de individuele situatie bij het verstrekken van een hypotheek', zegt directeur Op den Brouw.
Voorzichtige kant
De bank vindt ook dat de percentages aan de voorzichtige kant zijn. 'Uit CBS-cijfers blijkt dat het inkomen van veel afgestudeerden de eerste vijf jaar met 84 procent stijgt', aldus Op den Brouw. 'De meeste starters voldoen na een paar jaar al aan de GHF-normen. Bovendien zijn er nooit betalingsproblemen voorgekomen bij deze groep klanten.' Volgens Op den Brouw kregen een paar honderd klanten per jaar een hogere hypotheek als gevolg van hun opleiding.
Bij de verkoop van woonlastenverzekeringen zoals levens- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, hebben Rabo-adviseurs volgens de AFM onvoldoende doorgevraagd naar de kennis en de risicobereidheid van de klant. Volgens de Rabobank gaat het om gevallen waarbij de klant afwijkt van het advies. 'Een huizenkoper wil bijvoorbeeld een iets hoger of lager bedrag bij een overlijdensrisicoverzekering. De AFM wil dat in het dossier uitgebreid komt te staan op welke gronden de klant afwijkt van het advies', zegt Op den Brouw.
AFM heeft ook de hypotheekadvisering bij andere banken onder de loep genomen. Volgens de toezichthouder is bij de onderzochte bedrijven geen sprake van systematische schending van het klantbelang. Desalniettemin sluit AFM meer boetes niet uit.
Makelaarsorganisaties snappen dat banken eigen criteria hanteren bij de verstrekking van hypotheken.
Leeftijd, opleidingsniveau en carrière
'Je kijkt naast de waarde van het huis ook naar leeftijd, opleidingsniveau en carrière', zegt Ed van de Bijl, algemeen directeur van VastgoedPro. 'Logisch dat een 21-jarige drop-out van het vmbo moeilijker een hypotheek krijgt dan een 24-jarige jurist.'
Arjan Terpstra, woordvoerder van ERA Nederland, erkent dat banken speciale hypotheken voor artsen hebben. 'Artsen in opleiding maken hoge kosten en verdienen weinig, maar het zijn high potentials die banken graag aan zich willen binden.'
Roeland Kimman, woordvoerder van de Nederlandse Vereniging voor Makelaars, zegt dat door de uitgebreide screening van starters de duur van goedkeuring van financiering is opgelopen van gemiddeld zes naar acht weken.
'Voor de crisis werden kopers geloofd op hun mooie blauwe ogen, dat is nu niet meer het geval', zegt Kimman. Hij verwacht echter niet dat starters het moeilijker krijgen door eventuele aanscherping van de regels. 'De hypotheekrente is nog steeds erg laag, er zijn veel woningen en die zijn goed te betalen.'
