Politiek vindt WAO-ingreep nu onontkoombaar

Als oorzaak van die daling noemt het UWV nota bene de WAO-modernisering. Maar bovenal is de teruggang volgens het UWV het gevolg van de Wet Poortwachter. Met die wet heeft het kabinet Kok II, met ingang van 1 april 2002, de WAO aangescherpt. Wie voor de WAO gekeurd wil worden, moet een compleet dossier indienen over pogingen weer aan de slag te komen.

De helft van vijftienduizend dossiers bleek vorige week niet in orde. Werkgever en werknemer mogen nog aanvullingen indienen. Als dat niet snel lukt, wordt de WAO-keuring verdaagd. Daardoor zal het aantal WAO-keuringen met ingang van mei fors dalen.

Dat werd ook beoogd met die Wet Poortwachter. En het UWV wil bewijzen dat de uitvoering lukt. Met goede uitvoering wil het UWV het blazoen schonen. De organisatie bestaat pas één jaar en is het moeizame fusieproduct van zes rammelende WAO-uitvoerders - Lisv, GAK, SFB, Guo, Cadans en Uszo. Door nu extra streng te zijn, wil het UWV voorkomen dat opnieuw lankmoedigheid in de uitvoering sluipt. Bovendien wil het arbodiensten, reïntegratiebedrijven, bonden, ondernemersverenigingen, werkgevers en werknemers dresseren.

Het UWV wijst op de aanstaande daling van de instroom om tegen de herziening te pleiten. 'Gun de uitvoering na alle wetswijzigingen even rust', betoogde UWV-topman Tjibbe Joustra in januari in de Volkskrant.

Dat is ook eigenbelang van het UWV. De fusie brengt intern al het nodige mee. Daarnaast beperkt het UWV zich tot 'kerntaken', de uitvoering van WW en WAO. Per saldo zal de werkgelegenheid bij het UWV daardoor dalen van 22 duizend nu tot zo'n 12 duizend in 2005. Als de WAO-modernisering doorgaat, kost dat nog eens duizenden banen. Dat vooruitzicht zou het UWV wel eens teveel kunnen worden.

Maar dat zal Joustra nooit beamen. Arbeidsdeskundigen zijn daar veel openhartiger over. Dat zijn de deskundigen die formeel moeten beoordelen wat en uitgevallen werknemer nog wél kan. Hoe die aan de slag kan blijven of weer kan terugkeren naar werk. Hun beroepsvereniging NVVA voorziet dat een kwart van hun collega's hun baan verliest als de WAO-modernisering doorgaat.

Er zijn zo'n tweeduizend arbeidsdeskundigen in Nederland werkzaam. Het gros werkt voor het UWV en is betrokken bij de WAO-keuring. Daar kijkt eerst de keuringsarts wat de gebreken zijn, de arbeidsdeskundige beoordeelt vervolgens aan de hand van een computersysteem welk werk betrokkene met die gebreken nog kan verrichten.

Aan de hand van het inkomen dat betrokkene met dat werk zou kunnen verdienen, wordt de mate van 'arbeidsongeschiktheid' bepaalt. Is het inkomensverschil met het oude werk groter dan 80 procent, dan is betrokkene volledig arbeidsongeschikt en krijgt een volledige WAO-uitkering.

Deze UWV-arbeidsdeskundigen zijn nu nauwelijks betrokken bij het daadwerkelijk terugkeer naar werk van uitgevallen werknemers. Als de WAO-modernisering doorgaat, daalt het aantal keuringen fors en daarmee de werkgelegenheid van UWV-arbeidsdeskundigen.

Een deel zal weer werk vinden bij reïntegratiebedrijven, arbodiensten en bij de beoordeling van ontslagdossiers van gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Daar werken nu al circa achthonderd van hun collega's.

'Zij moeten meer mogelijkheden krijgen voor preventie en interventie. Het verzuim moet gedemedicaliseerd. Het overgrote deel van verzuim heeft niets met ziekte of gebrek te maken maar met omstandigheden op het werk of thuis: ruzie met de baas of een ziek kind. Dat moet bespreekbaar worden', zegt NVVA-voorzitter Henk Zuidema.

Niet alleen bezorgdheid over de werkgelegenheid van de eigen beroepsgroep drijft de NVVA tot verzet tegen de WAO-modernisering. Net zoals het UWV wijzen ze erop dat recente ingrepen als de Wet Poortwachter nu hun vruchten afwerpen. 'Daarnaast kan de huidige WAO rechtvaardiger worden gemaakt', zegt Zuidema.

Veelverdieners bijvoorbeeld komen nu relatief makkelijk in de WAO. Wie bijvoorbeeld jaarlijks 75 duizend euro verdient, maakt bij de theoretische beoordeling wat hij nog wél kan snel een duikeling van 80 procent in inkomen en is dan volledig arbeidsongeschikt.

'Maximeer het inkomen dat meetelt voor de WAO-beoordeling', beweert Zuidema, 'En tel ook toeslagen niet mee bij de WAO-beoordeling. Stel een minimumeis aan het dienstverband, stel tien uur per week. Wie minder werkt, is bij de keuring nu snel volledig arbeidsongeschikt. Met deze ingrepen kan de WAO-instroom 40 procent verminderd.'

Politici zijn onaangedaan door de suggesties. De noodzaak voor de WAO-ingreep is nog steeds onloochenbaar, vindt minister De Geus van Sociale Zaken en met hem de formerende partijen.