Pluimveeboer vreest herhaling van rampjaar 2003

Kan er al van een vogelpestepidemie worden gesproken?

'Er is sprake van een wereldwijde epidemie in de natuur', vindt de Limburgse kippenhouder Eric Hubers. Overal vallen wilde vogels bij bosjes uit de lucht. En via die wilde vogels komt het virus in de stallen, stelt de pluimveevoorman van LTO Nederland.

Vogelgriep, ook wel vogelpest genoemd, komt altijd wel voor onder vogels. Het virus heeft verschillende varianten, van mild tot agressief, van minder tot zeer besmettelijk, en het kan ook nog eens muteren van de ene in de andere variant.

Eigenlijk zag de pluimveesector het gevaar al van ver aankomen. In de zomer werd bij vogels in Siberië vogelpest geconstateerd. Vervolgens brachten trekvogels het virus via Polen en Duitsland naar Nederland. Begin november werden bij Monnickendam de eerste dode futen en kuifeenden met vogelgriep aangetroffen, waarna staatssecretaris Van Dam (PvdA, Landbouw) een ophokplicht afkondigde.

Maar die ophokplicht kon niet voorkomen dat ook eenden en kippen in stallen werden besmet. Eerst in Biddinghuizen (Flevoland), daarna in Abbega (Friesland), Kamperveen (Overijssel), Hiaure (Friesland) en Boven-Leeuwen (Gelderland). Op zeven bedrijven met vogelpest zijn 357 duizend eenden en kippen vergast. Daarnaast zijn op vier naburige bedrijven nog eens 305 duizend dieren preventief gedood.

'Het wordt steeds onheilspellender', zegt Hubers. Hij maakt zich grote zorgen om wat nog gaat komen, nu het virus voor het eerst ook in de pluimveedichte provincie Gelderland is opgedoken. 'Het vogeltrekseizoen is nog maar net begonnen en duurt zeker tot februari', verzucht hij.

Ook Jan Brok, secretaris van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NPV), houdt de adem in. Hij verwacht dat nog meer pluimvee zal moeten worden geruimd: 'Als ik zie hoe besmettelijk dit virus is, dan vrees ik dat we het laatste bedrijf nog niet hebben gehad.'

Toch wil Brok nog niet van een epidemie spreken. Het zijn volgens hem nog steeds 'incidentele besmettingen' van bedrijven in waterrijke gebieden met watervogels. 'Pas als we de ziekte niet meer onder controle hebben en de ene uitbraak op de andere volgt, zoals in 2003, wil ik van een epidemie spreken.'

_{Artikel gaat verder onder de afbeelding.}

Wat kunnen kippen- en eendenboeren doen om besmetting te voorkomen?

Staatssecretaris Van Dam en ook de sector zelf hameren op hygiëne, hygiëne en nog eens hygiëne. Houd het virus buiten de stal, is het devies. Dus geen vreemden meer toelaten, alleen bezoekers die noodzakelijk zijn, zoals dierenartsen. Voor boeren en bezoekers geldt een strikt hygiëneprotocol: uitkleden, douchen, bedrijfskleding en -schoeisel aan. Deze maatregelen moeten 'insleep van vogelgriep voorkomen'.

Verder wordt ook geadviseerd de wielen en wielkasten van vrachtwagens die op het erf komen te reinigen. Aan de chauffeurs wordt gevraagd wegwerpschoenen te dragen tijdens werk op het erf.

Volgens Hubers kan niet worden gesteld dat getroffen bedrijven een loopje hebben genomen met de hygiëne. Hij gaat er steeds meer vanuit dat het virus via stofdeeltjes door de luchtroosters in de stal komt. Volgens hem wordt daarom nu ook gedacht aan de plaatsing van speciaal filterdoek voor de roosters. Collega Brok wijst erop dat het virus ook door een muisje de stal binnen kan dringen.

Kunnen kippen en eenden niet worden gevaccineerd tegen vogelgriep?

Dat is een heikel thema. Er zijn vaccins, maar volgens de pluimveesector werken die niet afdoende. Zo maakten onderzoekers van enkele Nederlandse universiteiten twee jaar geleden bekend een nieuw vaccin tegen vogelgriep op basis van poeder te hebben ontwikkeld. Daarmee kan een hele stal worden 'besprayd'. 'Werkt slecht, het biedt de kippen geen bescherming', oordeelt Brok. Volgens hem wordt het vaccin 'vooral vanuit Wageningen gepromoot', waarbij ook commerciële belangen een rol zouden spelen.

Volgens Hubers is vaccinatie lastig omdat er zoveel varianten en mutaties zijn van vogelgriep. 'Daardoor bestaat het gevaar dat het vaccin niet echt werkt, maar de kippen niet meteen ziek worden. Dat is nog veel gevaarlijker. Dan ontstaat een veenbrand en uiteindelijk een explosie van vogelgriep.'

Ook financiële motieven spelen een rol. 'We kunnen geen eieren verkopen voor een euro per stuk', aldus Hubers. Volgens de stichting Wakker Dier is dat zelfs de voornaamste reden. 'Als je kippen houdt, moet je ze ook beschermen tegen ziekten', vindt een woordvoerder. 'Maar ze willen niet vaccineren, omdat het geld kost en omdat ze bang zijn voor de vlees- en eierenexport.'

Heeft de intensieve veehouderij iets te maken met de verspreiding van vogelgriep?

Volgens de pluimveesector niet. LTO en NVP onderstrepen dat het virus afkomstig is van wilde vogels. Door de ophokplicht in afgesloten stallen zou het virus zelfs minder kans krijgen om zich te verspreiden. Wakker Dier denkt daar anders over. Nederland telt meer dan 100 miljoen kippen in ruim tweeduizend bedrijven. 'Het zijn allemaal kippen met een lage weerstand die veel te dicht op elkaar zitten', aldus Wakker Dier. 'Die vogelgriep komt elk jaar terug. Het wordt tijd om gezonde en robuuste kippen te houden, die zijn beter tegen het virus bestand.'